2000 Sonrası Türk Tarım Politikalarında Dönüşüm ve Çiftçi Algısı: Kırklareli Örneği

Ekonomi içerisindeki yeri ve yapısal şartları nedeniyle tarım sektörü, devlet politikalarının ve destekleme sistemlerinin süregelen konusu olmuştur. Türkiye’de de Cumhuriyetin kuruluş yıllarından itibaren tarım sektörü özel bir ilgi görmüş, koruma ve destekleme politikaları çerçevesinde ele alınmıştır. Bu politikalar 2000’li yıllara kadar birbirine yakın araçlar kullanılarak uygulanmaya çalışılmıştır. Ancak 2000 yılına gelindiğinde, makroekonomik şartlar ve AB, DTÖ gibi küresel aktörlerin etkisiyle tarım sektöründe bir reform projesi başlatılmış ve destekleme sistemi değiştirilmiştir. Yapılan değişimler ile temel olarak fiyat-ürün bazlı destekleme sistemi yerine, alan bazlı ve doğrudan gelir desteği içeren bir destekleme sistemine geçilmesi amaçlanmıştır. Bu çalışma, 2000 sonrası yaşanan bu değişimleri değerlendirmekte ve günümüze kadar olan gelişmeleri ele almaktadır. Bununla beraber, Kırklareli’nde, anket yöntemi kullanılarak gerçekleştirilen alan araştırması vasıtasıyla ortaya çıkan değişimlerin çiftçiler tarafından nasıl algılandığı tartışılmış ve “Çiftçiler açısından bir değişimden bahsetmek mümkün müdür?” sorusuna cevap aranmıştır. Araştırmada, çiftçilerin uygulanan tarım politikalarından genel bir memnuniyetsizlik içerisinde oldukları ve araştırmaya katılan çiftçilerin çoğunluğunun tarım politikalarındaki değişimin farkında olmadığı sonucu elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Tarım Politikaları, Tarım Reformu Uygulama Projesi, Yapısal Dönüşüm, Doğrudan Gelir Desteği

Transformation of Turkish Agricultural Policy and the Perceptions of Farmers: Example of Kırklareli

The agricultural sector has been subject of support systems and state policies due to structural and economic conditions. Turkey also has been considered the agricultural sector within the framework of protection and support from its very beginnings. Until the 2000s, sector had tried to be supported by using similar tools. However, on the one hand the pressure of the macroeconomic effects and on the other hand the effect of the global actors encourages Turkey to begin reform project in agricultural sector and support system. The new system is consisting of direct income support and field-based support rather than product and the price-based supports. This study will evaluate the changes experienced after 2000 and discuss developments to the present. Besides this, it’s tried to answer questions as “Is it possible to talk about changes in the policies from farmer’s side?” and “What is the perception of farmers to the recent developments?” according to the survey which held in Kırklareli. In this study, a general dissatisfaction of the farmers for the agricultural policies was obtained. Besides this, results also showed that the majority of farmers are not aware of the change in agricultural policies.

Keywords:

Agricultural Polices, Agricultural Reform Implementation Project, Structural Transformation, Direct Income Support,

PDF

___

Abay, C. v.d. (2011). Türkiyede Tarım Politikalarında Değişim. Erişim http://www.zmo.org.tr/resimler/ ekler/1ce689121e39821_ek.pdf?tipi=14&sube=.
Acar, M. (2003). Fiyat Desteğinden Doğrudan Deste- ğe: Dünyada Tarımsal Destekleme Politikalarında Yeni Yönelimler. Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 101-116.
Akder, A. H. (2007). Policy Formation in The Process of Implementing Agricultural Reform in Turkey, International Journal Agricultural Resources, Go- vernance and Ecology, 6(4/5), 514-532.
Aslan, M. ve Boz İ. (2005) Doğrudan Gelir Desteğinin Tarımsal amaçlı Kullanımını Etkileyen Faktörler. Tarım Ekonomisi Dergisi, 11(2), 61 - 70.
Atahan, D., Selim Ç., Onur K. (2007), Impact Of Agri- cultural Policy Reform On Regional Rural Poverty In Turkey. Brussels: Ecomod International Con- ference On Regional And Urban Modeling www. ecomod.org/files/papers/132.pdf.
Baş, T. (2006). Anket Nasıl Hazırlanır? Uygulanır? De- ğerlendirilir?. Ankara: Seçkin.
Bayaner, A. (2007). Possible impact of the EU CAP on the sustainability of farming in Turkey. Adria- na Cristoiu v.d. (Ed.), Sustainability of the Farming Systems: Global Issues, Modelling Approaches and Policy Implications, içinde, (s. 231-247). Luxembo- urg: Office for Official Publications of the Europe- an Communities, http://ftp.jrc.es/EURdoc/EUR- doc/eur22736en.pdf#page=234.
Bor, Ö. (2005). Doğrudan Gelir Desteği Sistemi Son- rasına Bir Bakış. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 9, 33-51.
Çağatay, S., Taşdoğan C. ve Şahinöz A. (2010). 2001- 2008 Yıllarında Türkiyede Uygulanan Alternatif Tarım Politikalarının Gelir Çarpan Analizi Ve Poli- tika Önerileri, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi,19, 161-182.
Çakmak, E. H. (2004) Structural Change and Market Opening in Turkish Agriculture, (EU-Turkey Wor- king Papers No. 10). Brusells: Centre for European Policy Studies, http://aei.pitt.edu/6767/1/1157_10. pdf.
Çalişkan, K. and Adaman F. (2010). The Logic of Ne- oliberal Agricultural Reform Initiatives: Perspecti- ves and Consequences. Barış Karapınar v.d. (Ed.) Rethinking Structural Reform in Turkish Agricul- ture: Beyond the World Banks Strategy içinde (s. 87-103). New York, Nova Science.
Çetin, B. (2010). Tarım Ekonomisi. Bursa: Dora Basım- Yayın.
De Gorter, H. and Swinnen, J. (2002). Political Eco- nomy of Agricultural Policy, Handbook of Agricul- tural Economics: Volume 2, Bruce L. Gardner and
Gordon C. Rausser (Ed.) içinde, 1893-1943. Ams- terdam: Elsevier Science B.V.
Diaz-Bonilla, E. (2006). WTO Negotiations And Agri- cultural Trade Liberalization The Effect Of Develo- ped Countries Policies On Developing Countries. Oxon: CABI.
Dinler, Z. (2008). Tarım Ekonomisi. (6. Baskı) Bursa: Ekin Kitabevi.
Dogruel, F., Dogruel A.S., Yeldan E. (2003) Macroe- conomics Of Turkeys Agricultural Reforms: An İntertemporal Computable General Equilibrium Analysis. Journal Of Policy Modeling, 25, 617637.
DPT (1989). Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1995- 1999). Ankara: DPT.
DPT (2008). Temel Tarımsal Göstergeler. Ankara: İkti- sadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü.
DPT (2011a). Dokuzuncu Kalkınma Planı Bitkisel Üretim Özel İhtisas Raporu. Erişim http://ekutup. dpt.gov.tr/bitkiure/oik666.pdf.
DPT (2011b). Dokuzuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı 2011 Yılı Programı. Erişim www.dpt.gov.tr.
DPT (2011c). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 2004 Yılı Programı. Erişim http://ekutup.dpt.gov.tr/ program/2004.pdf.
Eraktan, G. v.d. (2004). Türkiyede Tarımın Teşvi- kinde Doğrudan Gelir Desteği Sistemi Ve Sonuç- ları. İstanbul: İTO. Yay.
Eraktan, G. (2011). Destekleme Sisteminde De- ğişim Erişim http://www.zmo.org.tr/resimler/ ekler/250c59336b505ed_ek.pdf?tipi=14&sube= 18.08.2011.
Ezekiel, M. (1938). The Cobweb Theorem. The Quar- terly Journal of Economics, 52(2), 255-280.
Fellmann, T. v.d. (2011). Potential impacts on agricul- tural commodity markets of an EU enlargement to Turkey. Luxembourg: Publications Office of the Eu- ropean Union. ftp.jrc.es_pub_EURdoc_JRC60663
Gardner, B. L. (1987). The Economics of Agricultural Policies. New York : Macmillan Publication.
Gaytancıoğlu, O. (2009). Türkiyede ve Dünyada Tarımsal Destekleme Politikası. İstanbul: İTO.
Grethe, H. (2007). The Challenge of Integrating EU and Turkish Agricultural Markets and Policies. In- ternational Journal of Agricultural Resources, Go- vernance and Ecology, 6 (4/5), 440-459.
Huricihan İ. v.d. (2008). Türkiyede Tarımın Dönüşüm ve Küresel Piyasalarla Bütünleşme Süreçleri. (Proje No: 106K137) İstanbul: TUBİTAK.
Kaldor, N. (1934). A Classificatory Note on the Deter- minateness of Equilibrium, The Review of Econo- mic Studies, 1(2), 122-136.
Kandemir, O. (2011). Tarımsal Destekleme Politikala- rının Kırsal Kalkınmaya Etkisi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 3 (1), 103-113.
Kazgan, G. (2004). Tanzimattan 21. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Ya- yınları.
Keyder, Ç. and Yenal Z. (2011). Agrarian Change under Globalization: Markets and Insecurity in Turkish Agriculture. Journal Of Agrarian Change, 11(1), 6086.
OECD (2001). The Uruguay Round Agreement On Agriculture an Evaluation Of Its Implementation In OECD Countries. Paris: OECD Publishing.
OECD (2011), Evaluation of Agricultural Policy Re- forms in Turkey, OECD Publishing. http://dx.doi. org/10.1787/9789264113220-en
Ortaç, R. v.d.(2006). Türkiyede Uygulanan Tarımsal Fiyatlama Politikaları. Ankara: Gazi.
Oskam, A. (2005). Overview of Agricultural, Food, Rural and Strucutral Policies. A.M. Burrell and A.J.
Oskam (Ed). Turkey in the European Union, Impli- cations for Agriculture, Food and Structural Policy içinde, 127-148. Cambridge: Cabi Publishing.
Övgün, B. (2010). Türkiye-Avrupa Birliği İlişkilerin- de Bir Çıkmaz: Politika Transferi Açısından Tarım Sorunu. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 9 (1), 91-103.
Öztürk, Ş. vd. (2009). Küresel Ve Ulusal Politikaların Yerel Tarım Üzerindeki Etkisi: Muğla Köyleri Ör- neği. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 157-176.
Özgüven, A. (1997). Tarım Ekonomisi ve Avrupa Birli- ği Ortak Tarım Politikası, (3. Baskı). İstanbul: Filiz Kitabevi.
Tan, S. (2009). Tarım Reformu Uygulama Projesi Kapsamında Kırsal Kalkınma Projeleri: Çanakkale İli Köy Bazlı Katılımcı Yatırım Programı Örneği. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 4 (2), 51-64.
Tarım ve Köy İşleri (2011). Tarım Reformu Uygulama Projesi. Erişim www.tarim.gov.tr/Files/Files/e_ku- tuphane/ARIP-nihai-CYP%5B1%5D.doc.
Togan, S. vd. (2005). Analysis of the Impact of EU En- largement on the Agricultur al Markets and Inco- mes of Turkey. Bernard Hoekman and Sübidey To- gan (Ed.), Turkey: Economic Reform and Accession to the European Union, (s. 39-86). Washington: The World Bank.
Topçu, Y. (2008). Çiftçilerin Tarımsal Destekleme Po- litikalarından Faydalanma İstekliliğinde Etkili Fak- törlerin Analizi: Erzurum İli Örneği. Akdeniz Üni- versitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(2), 205212.
Tunçsiperi, B. vd. (2008). Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikası Ve Türk Tarımına Yansımaları: Balıkesir İli Örneği. İzmir: 2. Ulusal İktisat Kongresi.
Venn, J. A. (1933). The Foundations of Agricultural Eco- nomics, London: Cambridge Press.
World Bank (2011). Implementation Completion and Results Report. Erişim http://www-wds.worl- dbank.org/external/default/WDSContentServer/ WDSP/IB/2009/12/16/000333038_20091216230 906/Rendered/PDF/ICR11550P070281C0Disclo- sed012115191.pdf.
Yalçınkaya, N., Yalçınkaya M.H., Çılbant Ç. (2006). Avrupa Birliğine Yönelik Düzenlemeler Çerçeve- sinde Türk Tarım Politikaları ve Sektörün Geleceği Üzerine Etkisi. Yönetim ve Ekonomi, 13(2), 97-118.
Yapar, S. (2005). Türkiyede Tarımsal Ekonomi Ve Desteklememe Politikasının Bir Aracı Olarak Doğrudan Gelir Desteği Sistemi. Selçuk Üniversi- tesi Karaman İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 5(2), 21-37.
Yılmaz, H. vd. (2008). Türkiye Tarımında Doğrudan Gelir Desteği Uygulamaları (Isparta İli Üreticileri Açısından Bir Değerlendirme). Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(2), 248-265.
Yu, T.H. v.d. (2010). Assessing the Spatial and Tem- poral Variation of Output-Input Elasticities of Agricultural Production in Turkey. http://agecon- search.umn.edu/bitstream/56544/2/2010SAEA_ Paper_0116a.pdf