Mehmet AYDOĞAN, Yunus Emre TERZİ, Şahin GİZLENCİ, Mustafa ACAR, Alpay ESEN, Hüseyin MERAL

Türkiye’de kenevir yetiştiriciliğinin ekonomik olarak yapılabilirliği: Samsun ili Vezirköprü ilçesi örneği

Bu çalışma endüstriyel kenevir yetiştiriciliğinin ekonomik olarak yapılabilirliğini ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın ana materyalini Vezirköprü ilçesinde gayeli olarak seçilen 15 kenevir işletmesinden anket ve mülakat yoluyla elde edilen veriler oluşturmaktadır. Analizlerde kullanılan veriler 2018-2019 üretim sezonunu kapsamaktadır. Kenevir işletmeleri, kenevir üretim amaçlarına göre gruplara ayrılmış ve birim alandan elde ettikleri kâr açısından karşılaştırılmıştır. Dünya ve Türkiye kenevir ekim alanları ile ithalatındaki gelecek dönemli öngörülerin yapılmasında çift üstel düzeltme yönteminden yararlanılmıştır. Araştırmada, Vezirköprü ilçesinde kenevir tarımının; aynı bitkiden hem tohum hem de lif elde etmek amacıyla yapılması ve liflerin bitkiden ayrıştırılmadan pazarlanması halinde, bölgede yapılan buğday, şekerpancarı, ayçiçeği ve silajlık mısır tarımına göre daha kârlı olduğu tespit edilmiştir. Araştırmada 1 kg soyulmamış sap maliyeti ortalama 1.8 TL, 1 kg tohum maliyeti 30.0 TL ve 1 kg lif maliyeti ise 22.8 TL olarak hesaplanmıştır. Kenevir üretim masraflarının %90.6’sı değişken masraflardan, %9.4’ü ise sabit masraflardan oluşmaktadır. Hasat sonrası lif elde etme işlemlerinin bu amaca yönelik geliştirilmiş makineler ile yapılması durumunda 1 kg lif maliyeti %34.6 daha az maliyetle 14.9 olarak hesaplanmıştır. Türkiye’de kenevir tarımının temel sorunları arasında üretimin insan gücüne dayalı geleneksel yöntemlerle yapılması ve tedarik zincirinin gelişmemesi ilk sırada yer almaktadır. Türkiye’de lif amaçlı tarımı yapılacak kenevirin; organik tarım kapsamında yapılması durumunda organik tekstil ürünleri pazarında niş pazar oluşturma potansiyeli yüksektir. Kenevir sapları barındırdığı yüksek enerji değeri ile Türkiye’de alternatif bir temiz enerji kaynağı olarak değerlendirilebilir niteliktedir. Kenevir bünyesinde bulunan kannabinoidler kozmetik ve eczacılık alanlarında ve liflerden üretilecek biyokompozitler ise otomotiv sektörleri için gelişmeye açık alanlardır.

Economic feasibility of industrial hemp cultivation in Turkey: A case study of Vezirköprü district of Samsun Province

This study was carried out to reveal the economic feasibility of industrial hemp cultivation. The primary material of the study consists of data obtained through the surveys and interview from 15 hemp farmers which were chosen purposefully in Vezirköprü district of Samsun province. The data used in the analysis covers the 2018-2019 production season. Hemp farmers were divided into 5 groups according to hemp production purposes, and their profitability was analysed with profitability analysis. Double exponential smoothing method was used in order to make the next years predictions on imports and cultivation areas of hemp in Turkey and the World. In this research, hemp cultivation in Vezirköprü district; It was found that the production system, which was made in order to obtain both seed and fiber from the same plant and where the fibers were marketed without being separated from the plant, was more profitable than wheat, sugar beet, sunflower and silage maize farming. It is calculated that the average cost of 1 kg stalk is 1.8 TRY, 1 kg seed cost is 30.0 TRY and 1 kg fibre cost is 22.8 TRY. Hemp production cost consists of 90.6% variable costs and 9.4% fixed costs. When post-harvest fibre extraction is carried out with machines developed for this purpose, the cost of 1 kg of fibre can be reduced to 14.9 TRY with the cost of 34.6% less. The production based on the workforce with traditional methods and the insufficiency of the supply chain are the main problems of hemp farming. The hemp has the high potential of creating a niche market in the organic textile products when it is produced organically. Hemp stalks, including high energy value, can be considered as an alternative green energy source in Turkey. Cannabinoids in hemp that are used in the cosmetic and pharmaceutical sector and biocomposites produced from fibres that are used in the automotive sector has a development potential and need further researches.

Keywords:

Industrial hemp, Opportunity cost, Profitability analysis, Forecasting, Time series,

PDF

___

Acar, M. ve Dönmez, A. 2016. Kenevire farklı bir bakış. 2. Ulusal Biyoyakıtlar Sempozyumu bildiriler kitabı, 265- 270, 27-30 Eylül. Samsun
Açıl, A.F., Demirci, R., 1984. Tarım Ekonomisi Dersleri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No. 880, Ankara. Akpinar, D. ve Nizamoğlu, A., 2019. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e kenevir üretimi. Social Sciences, 14(4), 1223-1236.
Alden, D. M., Proops, J. L., Gay, P. W., 1998. Industrial hemp's double dividend: a study for the USA. Ecological Economics, 25(3), 291-301.
Allegret, S., Bouloc, P., Arnaud, L., 2013. The history of hemp. In: Bouloc, P. (Ed.), Hemp: Industrial Production and Uses. pp. 4–26.
Amaducci, S., Scordia, D., Liu, F.H., Zhang, Q., Guo, H., Testa, G., Cosentino, S.L., 2015. Key cultivation techniques for hemp in Europe and China. Ind. Crops Prod. 68, 2–16.
Arnold, MS. 1996. Drive to Legalize Hemp Heats Up. The Times-Picayune, 14 January.
Arslanoğlu, Ş.F., Aytaç, S., Ayan, A.K., 2017. Keten. In: Ayan, A.K., Aytaç, S., Arslanoğlu, Ş.F., Şahin, H.A. (Eds). Karadeniz’in Lif Bitkileri Çalıştayı Keten-KenevirIsırgan. 5-6 Mayıs, Samsun.
Averink, J., 2015. Global water footprint of industrial hemp textile (Master's thesis, University of Twente). http://essay.utwente.nl/68219/1/Averink,%20J.%2001985 01%20openbaar.pdf [17.07.2019]
Aydemir, T., 2017. Farklı tarımsal artıklar kullanılarak hazırlanan karışım peletlerinde kenevir sapı kullanımının pelet kalite özellikleri üzerine etkisi. Yüksek lisans tezi. Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 79s, Tekirdağ.
Aydoğan, M., Demiryürek, K., Abacı, N. İ., 2015. Türkiye’de kuru fasulye üretiminin mevcut durumu ve gelecek dönemler üretiminin tahmin edilmesi. Türk Tarım – Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 3(12), 962-968. doi:10.24925/turjaf.v3i12.962-968.384
Aydoğdu, M., Döğer, R., Akgür, S. A., 2017. Türkiye pazarında yeni bir ürün: kenevir özütlü soğuk içecekler. Adli Tıp Bülteni, 22(2), 97-100.
Aytaç, S., Arslanoğlu, Ş. F., Ayan, A. K., 2018. High temperature inhibition of seed germination of hemp cannabis sp. Fresenius Environmental Bulletin, 27(12), 8200–82041.
Aytaç, S., Ayan, A.K., Arslanoğlu, Ş.F., Gizlenci, Ş., Çelik, A.E., 2017a. Kenevir populasyonlarından THC oranı düşük genotiplerin geliştirilmesi. ARGE projesi TÜBİTAK. Basılmamış, Samsun.
Aytaç, S., Arslanoğlu, Ş.F., Ayan, A.K., 2017b. Endüstriyel tip kenevir yetiştiriciliği. In: Ayan, A.K., Aytaç, S., Arslanoğlu, Ş.F., Şahin, H.A. (Eds). Karadenizin Lif Bitkileri Çalıştayı Keten-Kenevir-Isırgan. sf 27:35, 5-6 Mayıs, Samsun
Barth, M., Carus, M., 2015. Carbon footprint and sustainability of different naturalfibres for biocomposites and insulation material. nova-Institute, Hürth,Germany. Boken, V. K., 2000. Forecasting spring wheat yield using time series analysis. Agronomy Journal, 92(6), 1047-1053.
Bouloc, P. and Werf, H.M.G., 2013. The role of hemp in sustainable development.In: Bouloc, P. (Ed.), Hemp: Industrial Production and Uses, pp. 278–289.
Bowerman, B. L. and O'Connell, R. T., 1979. Time series and forecasting. North Scituate, MA: Duxbury Press.
Carus, M., Karst, S., Kauffmann, A., Hobson, J., Bertucelli, S., 2013. The European hemp industry: Cultivation, processing and applications for fibres, shivs andseeds. European hemp Industry Association.
Cherney, J. and Small, E., 2016. Industrial hemp in North America: production, politics and potential. Agronomy, 6(4), 58.
Das, L., Liu, E., Saeed, A., Williams, D. W., Hu, H., Li, C., Shi, J., 2017. Industrial hemp as a potential bioenergy crop in comparison with kenaf, switchgrass and biomass sorghum. Bioresource technology, 244, 641-649. FAO, 2017. Kenevir ekim alanları veritabanı. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC Fortenbery, T.R. and Bennett, M., 2004. Opportunities for commercial hemp production. Rev. Agric. Econ. (26), 97- 117. Gedik, G., Avinç, O. O., Yavaş, A., 2010. Kenevir lifinin özellikleri ve tekstil endüstrisinde kullanımıyla sağladığı avantajlar. Tekstil Teknolojileri Elektronik Dergisi, 4(3), 39-48.
Gizlenci, Ş., Acar, M., Yiğen, Ç., Aytaç, S., 2019. Kenevir tarımı. Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü yayınları. Samsun.
Johnson, R., 2014. Hemp as an agricultural commodity. Library of Congress Washington DC Congressional Research Service. https://apps.dtic.mil/dtic/tr/fulltext/u2/a599368.pdf [01.08.2019]
Karagölge, C. ve Peker, K., 2002. Tarım ekonomisi araştırmalarında tabakalı örnekleme yönteminin kullanılması. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg.33 (3), 313- 316.
Kıral, T., Kasnakoğlu, H., Tatlıdil, F.F., Fidan, H., Gündoğmuş, E., 1999. Tarımsal ürünler için maliyet hesaplama metodolojisi ve veritabanı rehberi. Proje Raporu 1999-13, Yayın No:37, Ankara.
Kuglarz, M., Gunnarsson, I. B., Svensson, S. E., Prade, T., Johansson, E., Angelidaki, I., 2014. Ethanol production from industrial hemp: Effect of combined dilute acid/steam pretreatment and economic aspects. Bioresource technology (163), 236-243.
Luke, L.T., 2017. An assessment of economic considerations for industrial hemp production. Agricultural Economics and Agribusiness Undergraduate Honors Theses. 6. http://scholarworks.uark.edu/aeabuht/6
Marcus, D., 1998. Commercial hemp cultivation in Canada: An Economic Justification. London, Canada: University of Western Ontario. Available from: http://www.hemphasis.com/
Poisa L, Adamovics A., 2015. Hemp (Cannabis sativa L.) as an environmentally friendly energyplant. Scientific Journal of Riga Technical University; 5:80–5.
Prade, T., Finell, M., Svensson, S.E., Mattsson, J.E., 2012. Effect of harvest date on combustion related fuel properties of industrial hemp (Cannabis sativa L.). Fuel 102, 592–604.
Rehman, M. S. U., Rashid, N., Saif, A., Mahmood, T., Han, J. I., 2013. Potential of bioenergy production from industrial hemp (Cannabis sativa): Pakistan perspective. Renewable and sustainable energy reviews, 18, 154-164. /15440478.2012.706439.
Saleh, A., 2019. Gökkuşağ alabalığı (Oncorhynchus Mykiss) üretiminde kenevir tohumu yağının (cannabis sativa) immunostimulant potansiyelinin belirlenmesi. Doktora tezi. Kastamonu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 45s, Kastamonu.
Salentijn, E. M., Zhang, Q., Amaducci, S., Yang, M., Trindade, L. M., 2015. New developments in fiber hemp (Cannabis sativa L.) breeding. Industrial crops and products, (68): 32-41.
Satana, A., 2002. Türkiye ve Trakya'da bitkisel yağ üretimi. Marmara Coğrafya Dergisi, (5) 201-224.
Serin, S., Macit, M. E., Çinar, E. C., Çelik, S., 2018. Doğal kenevir lifi kullanımının asfalt beton karışımlara etkisi. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 6 (4), 732- 744.
Small, E., Marcus, D., 2002. Hemp: A new crop with new uses for North America. Janick, J. & A. Whipkey (Eds.), Trends in new crops and new uses. Alexandria, USA: ASHS Press.
Sokolchik, A., 2014. Cannabis Farming. https://ag.purdue.edu/agecon/Documents/Cannabis%20Far ming%20The%20Potential%20of%20Hemp%20in%20Ind iana's%20Agricultural%20Landscape.pdf [01.08.2019]
Struik, P.C., Amaducci, S., Bullard, M.J., Stutterheim, N.C., Venturi, G., Cromack, H.T.H., 2000. Agronomy of fibre hemp (Cannabis sativa L.) in Europe. Ind. CropsProd. (11): 107–118.
Tang, K., Struik, P. C., Yin, X., Thouminot, C., Bjelková, M., Stramkale, V., Amaducci, S., 2016. Comparing hemp (Cannabis sativa L.) cultivars for dual-purpose production under contrasting environments. Industrial Crops and Products, (87): 33-44.
Tanrıvermiş, H., 2000. Orta Sakarya Havzası’nda domates üretiminde tarımsal ilaç kullanımının ekonomik analizi. Ankara Üniversitesi Araştırma Enstitüsü, Yayın No:42, Ankara.
TÜİK, 2018. Bitkisel üretim istatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr [16.07.2019]
USDA, 2000. Industrial hemp in the United States: Status and market potential, AGES001E. Economic Research Service, U.S. Department of Agriculture.
Vantreese, V.L., 1997. Industrial hemp: Global markets and prices; Department of Agricultural Economics, University of Kentucky: Lexington, KY, USA, 1997.
Wang, Q. and Shi, G., 1999. Industrial hemp: China's experience and global implications. Review of Agricultural Economics, 21(2), 344-357.
Zatta, A., Monti, A., Venturi, G., 2012. Eighty years of studies on industrial hemp in the Po Valley (1930--2010). Journal of Natural Fibers, 9:3, 180-196, doi: 10.1080