Gama ışınlamasının M2 generasyonunda bakla (Vicia faba L.)' nın tane verimi ve bazı bitkisel özellikleri üzerine etkileri

Bu araştırma tohumlara uygulanan 25, 50, 75 ve 100 Gy gama ışın dozlarının Eresen-87 ve Filiz-99 bakla çeşitleri ile FLIP86-116FB hattında M2 generasyonunda tane verimi ve bazı bitkisel özellikler üzerine etkilerini belirlemek ve kontrol (0 Gy) uygulaması ile karşılaştırmak amacıyla yapılmıştır. Samsun koşullarında 2003-2004 yetiştirme döneminde yürütülen çalışmada çıkış oranı ve süresi, çLçekîenme başlangıç ve bitiş süresi, çiçeklenme periyodu, ilk bakla bağlama ve hasat olgunluğu süresi ile hayatta kalma oram belirlenmiştir. Ayrıca bitki boyu, ilk bakla yüksekliği, ilk baklanın oluştuğu boğum sayısı, bitkide bakla ve dal sayısı, bakla uzunluğu, baklada tohum sayısı, bitki sap ve tane verimi, 1000 tane ağırlığı ve hasat indeksi tespit edilmiştir, Bakla çeşit/hatlarında incelenen özellikler bakımından gama dozları için belirlenen ortalamalar t kontrol metodu kullanılarak her çeşit/hattm kendi kontrol uygulama ortalaması ile karşı laştırılmıştır. Kontrol ile karşılaştırıldığında bitki tane verimi FLIP 86-116FB hattında 50 ve 75 Gy dozlarında önemli derecede artarken, Eresen-87 çeşidinde 25 ve 50 Gy dozlarında, Fiiiz-99 çeşidinde ise 25 Gy dozunda azalmıştır. 50 Gy gama dozu hasat indeksinde Filiz-99 çeşidinde çok önemli derecede azalmaya, FLIP 86-116FB hattında ise artışa neden olmuştur. İncelenen özelliklerin çoğunda kontrol uygulamasına göre farklılıkların genel olarak 25 ve 50 Gy gama dozu uygulamalarında ortaya çıktığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Vicia faba, bakla, gama ışıması, döl, ışınlama, tohum, verim, Samsun, tohum verimi

The effects of gamma irridiation on seed yield and some plant characteristics of faba bean (Vicia faba L.) in M2 generation

This study was carried out to determine the effects of seed irradiation with 25. 50, 75 and 100 Gy gamma doses on seed yield and some plant characteristics of Eresen-87 and Filiz-99 faba bean cultivars, and FLIP 86-116FB line in M2 generation and to compare these effects with non-irradiated control (0 Gy). In the present study conducted during 2003-2004 plant growth season under Samsun ecological conditions, some phenological observations such as emergence percentage, days to emergence, days to first and last flowering and first pod setting, flowering period, the time elapsing from sowing to seed harvest, the percentage of plants remained alive at harvest time were recorded. In addition, plant and first pod height, number of node bearing the first pod, number of pods and branches per plant, pod length, seeds per pod, straw and seed yield per plant, 1000 seed weight and harvest index were also determined. Means belonged to the investigated variables for gamma doses were compared with their non-irradiated control means using t control method. Plant seed yield decreased in 25 and 50 Gy gamma doses in Eresen-87 cv. and in only 25 Gy gamma dose in Filiz-99 cv., while it significantly increased in 50 and 75 Gy gamma doses in FLIP86-116FB line when compared with control treatment. Irradiation with 50 Gy gamma ray highly significantly decreased the harvest index in Filiz-99 cv. and significantly increased in FLIP86-116FB line. Generally, it was determined that differences from the control treatments appeared in 25 and 50 Gy gamma irradiation in many of studied variables.

Keywords:

Vicia faba, faba beans, gamma radiation, generations, irradiation, seeds, yields, Samsun, seed yield,

PDF

___

Abdel-Hak, T.M., Mansour, K., 1980. Mutation breeding for disease resistance in field beans. PI. Path. Res. Lens Agric. Min Agic. Caira, Egypt. Agricultural Research Review. P.B.A., 58 (2): 57-63.
Açıkgöz, N., 1993. Tarımda Araştırma ve Deneme Metotları (III. Basım). Ege Ün. Ziraat Fak. Yay. No: 78, İzmir.
Anonymous, 2005. 2003 Tarımsal Yapı (Üretim, Fiyat, Değer). T.C. D.İ.E. Yayınları, Ankara.
Artık, C, Pekşen, E., 2005. Gama ışınlamasının Mİ generasyonunda bakla {Vida faba L.)'nın bazı bitkisel özellikleri üzerine etkileri. OMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 20 (3): 44-53.
Asadbıklı, A., 1992. Bodur Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) var. nanus Dekap.) Tohumlarına Uygulanan Farklı Dozlarda Gama Işınlarının M2 Generasyonundaki Etkijeri. A. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), 49 s. Ankara.
Başal, H., 1991. Baklada Verim ve Verim Komponentleri Üzerine Gama Işınlarının Etkisi. A. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), 66, Ankara.
Bozoğlu, H., 1989. Samsun Ekolojik Şartlarında Farklı Zamanlarda Ekilen Bakla Çeşitlerinin Gelişme Durumları ve Verimleri Üzerinde Bir Araştırma. O.M.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), 83, Samsun.
Çiftçi, C.Y., 1987. Induced Mutations in Plant the Effects for Differential Doses of Gamma Rays and EMS on Some Characters in Lentils and Vetches. Department of Winnipeg, Plant Science, Seminar, Canada.
Dursun, Ç., 1993. Bakla (Vicia faba L.) Tohumlarına Uygulanan Farklı Dozlarda Gama Işınlarının M2 Generasyonunda Verim ve Verim Öğeleri Üzerine Etkileri. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), 43 s., Ankara.
Fadl, F.A.M., 1980. Mutation induction for improving resistance of vegetable legumes against Uromyces phaseolus and Uromices pisi. Induced Mutations of Grain Legume Production IAEA TECDOC, 234: 97-103.
Filipetti, A., Morzano, C.F., 1984. New interesting mutants in Vicia faba L. after seed treatment with gamma rays and EMS. FABIS Newsletter, 19: 22-24.
Filipetti, A., Pace, C.D.E., 1988. Improvement of seed yield in Vicia faba L. by using experimental mutagenesis. II.Comparison of gamma-radiation and EMS in production of morphological mutations. P.B.A. 58 (5): 587.
Gülümser, A., Bozoğlu, H., 1994. Samsun ekolojik şartlarında baklada yabancı otlarla mücadele yöntemlerinin tesbiti ve verime etkisi. Tarla Bitkileri Kongresi (25-29 Nisan 1994), Cilt 1, Agronomi Bildirileri, 117-121, İzmir.
Gülümser, A., Bozoğiu, H.., Pekşen, E., Kahraman, A., 1994. Samsun ekolojik şartlarında yetiştirilebilecek bazı bakla çeşitlerinin tesbiti üzerine bir araştırma. Tarla Bitkileri Kongresi (25-29 Nisan 1994), Cilt 1, Agronomi Bildirileri, 250-253, İzmir.
Hussein, H.A.S., Youssef, S.S., Hussein, E.H.A., Hussein, B., 1988. Faba bean induced mutants for resistance to broomrape (Orobanche crenata L.). Improvement of Grain Production Using Induced Mutations, Proceedings of a workshop, Pullman, Washington, USA, 1-5 July 1986. 1988, 127-144. ISSN: 92-0-111188-6.
Kasprzky, M., 1973. Mutations in the Broad Bean {Vicia faba) Induced by Irridiation Institute. Hodow. Aklimatyzacji Raslin (1970). Wyzsza Szkola Bolnicza, Lublin, Poland.
Kharkwal, M.C., Jain, H.K., 1980. Development of New Plant Types in Chickpea for High Yield Through Mutation Breeding. Induced Mutations of Improvement of Grain Legume Production. IAEA TECDOC-234: 55-57.
Kumar, S., Vandana, Dubey, D.K., 1993. Studies on the effect of gamma rays and diethyl sulfate (DES) on germination, growth, fertility and yield in faba bean. FABIS Newsletter, 32: 15-18.
Kumari, R., 1996a. Effectiveness and efficiency of physical, chemical and physico-chemical mutagens in M2 generation of Vicia faba L. var. VH82-1. J. of Nuclear Agriculture and Biology. 25 (3): 172-175. In Database: CAB Abstracts 1996-1998/07, ISSN : 0379-5489.
Kumari, R., 1996b. Assessment of mono and combined mutagenesis on the extent of plant injury in Ml of Vicia faba L. Journal of Nuclear Agriculture and Biology, 25 (1): 51 -53. In Database: CAB Abstracts 1996-1998/07, ISSN: 0379-5489.
Li-juan, L., 1993. Research on breeding and germplasm resource of autumn-sown faba bean. FABIS Newsletter, 32:11-14.
Maluszynski, M., Nichterlein, K., Van Zanten, L., Ahloowalia, B.S., 2000. Officially Released Mutant Varieties-The FAO/IAEA Database. Mutation Breeding Review, No: 12, pp. 88, Vienna, Austria.
Mohan, D., Sharma, B., 1991. Mutagenesis using FI hybrids of pea (Pisum sativum L.) division of genetics. IARI, New Delhill0012. India Mutation Breeding Newsletter, 16-17.
Norsinghami, V.G., Kumar, S., 1976. Mutations Studies in Cowpea. India Journal of Agricultural Sciences Agric. Expsta. Univ. Udaipur, India.
Özbek, N., Atak, C, 1984. Mutagenic efficiency of gamma irradiation in two soybeans. Turkish Journal of Nuclear Science, 11 (1): 43-50.
Roupakias, D.G., Tsaftaris, A.S., Lazaridou, T.B., 1993. Breeding for low tannin content, small seeded Vicia faba L. cultivars. FABIS Newsletter, 32: 3-7.
Sağel, Z., 1988. Soya Çeşitlerine Uygulanan Farklı Radyasyon Dozlarının Mİ ve M2 Bitkilerinin Çeşitli Karakterleri Üzerine Etkisi. A.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi (Basılmamış), 82 s., Ankara.
Sağel, Z., 1996. Gama ışınlamasının soya çeşitlerinin M2 generasyonundaki bazı özellikler üzerine etkisi. IV. Ulusal Tarım ve Hayvancılık Kongresi, Bursa.
Sarker, A., Sharma, B., 1989. Effect of mutagenesis on Mİ parameters in lentil. Lens Newsletter, 16 (2): 43-45.
Subramanian, D., 1979. Gamma Rays Induced Mutants in Phaseolus vulgaris and P. limensis on the Role of Induced Mutations in Crop Improvement Hyderabed, September 1979. Department of Atome Energy. India.
Şehirali, S., Özgen, M., 1988. Bitki Islahı. A.Ü. Ziraat Fak. Yay. No: 1059, Ders Kitabı No: 310, A.Ü. Basımevi, 261 s., Ankara.
Taş, B., 1999. Bitki ıslahında mutasyonlann yeri ve mutasyonla geliştirilebilecek bitki özellikleri. Hasad Dergisi, 165 (14): 40-41.
Tekeoğlu, M., 1991. Fasulye {Phaseolus vulgaris L. var. nanus DEKAP) Tohumlarına Uygulanan Farklı Dozlarda Gama Işınlarının Mİ Bitkilerinin Bazı Özelliklerine Etkileri. A.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), s. 28, Ankara.
Vandana, Dubey, D.K., 1988. Effect of EMS and DES on germination, growth, fertility and yield of Vicia faba L. FABIS Newsletter, 20: 25-29.
Vandana, 1992. Studies on mutations induced by EMS and DES in faba bean. III. Vital Mutations Affecting Maturity Period and Reproductive Parts. FABIS Newsletter, 30: 7-9.
Yurtsever, N., 1984. Deneysel İstatistik Metotları. T.C. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Genel Yayın No: 121, Ankara.