Çetin YILDIRIM, Ahmet KORKMAZ, Ayhan HORUZ

ARAZİ TOPOGRAFYASINA BAĞLI OLARAK BAZI SEBZELERDE NO3- ve NO2- KAPSAMININ DEĞİŞİMİ

Bu çalışmanın amacı arazi topografyasına bağlı olarak bazı sebzelerin NO-3 ve NO kapsamlarındaki değişimi incelemektir. Bu amaçla Giresun iline bağlı Merkez ve Bulancak ilçe köyleri, Şebinkarahisar ilçesi köy ve mahallelerinden arazilerin üst, sırt ve etek pozisyonlarından 54 karalahana, 27 marul, 27 ıspanak ve 18 baş lahana olmak üzere toplam 126 taze sebze örneği alınmıştır. Örnekler arazilerin her topoğrafik pozisyonundan 3’er paralel olmak üzere tesadüfi olarak 22/10/2003 tarihlerinde alınmıştır. Alınan sebze örneklerinin arazi topografyasına bağlı olarak NO-3 ve NO-2 kapsamlarındaki değişim incelenerek insan sağlığı açısından durumları değerlendirilmiştir. Örneklenen köylerde arazilerin etek pozisyonlarında yetiştirilen karalahana, marul, ıspanak ve başlahanada NO-3 birikimi, arazilerin üst pozisyonlarda yetiştirilen sebzelere göre daha fazla bulunmuştur. Bahçeli köyü hariç diğer bütün köylerin tüm topoğrafik pozisyonlarında yetiştirilen karalahana ortalama NO-3 içeriği yönünden insan sağlığı açısından riskli bulunmuştur (>300 mg NO-3 kg-1, TM). Biroğul köyünün bütün pozisyonlarında yetiştirilen marul, Avutmuş ve Bağlar köyünün bütün pozisyonlarında yetiştirilen ıspanak, Yedi kardeş köyünün sırt ve etek pozisyonlarında yetiştirilen sadece başlahana NO-3 içerikleri yönünden riskli bulunmuştur. Alınan sebzeler NO-3 birikimi yönünden karalahana > marul > ıspanak > başlahana şeklinde sıralanmıştır. NO-2 içeriği bakımından karalahana ve başlahana WHO’ya göre düşük (

ARAZİ TOPOGRAFYASINA BAĞLI OLARAK BAZI SEBZELERDE NO3- ve NO2- KAPSAMININ DEĞİŞİMİ

Bu çalışmanın amacı arazi topografyasına bağlı olarak bazı sebzelerin NO-3 ve NO-2 kapsamlarındaki değişimi incelemektir. Bu amaçla Giresun iline bağlı Merkez ve Bulancak ilçe köyleri, Şebinkarahisar ilçesi köy ve mahallelerinden arazilerin üst, sırt ve etek pozisyonlarından 54 karalahana, 27 marul, 27 ıspanak ve 18 baş lahana olmak üzere toplam 126 taze sebze örneği alınmıştır. Örnekler arazilerin her topoğrafik pozisyonundan 3’er paralel olmak üzere tesadüfi olarak 22/10/2003 tarihlerinde alınmıştır. Alınan sebze örneklerinin arazi topografyasına bağlı olarak NO-3 ve NO-2 kapsamlarındaki değişim incelenerek insan sağlığı açısından durumları değerlendirilmiştir. Örneklenen köylerde arazilerin etek pozisyonlarında yetiştirilen karalahana, marul, ıspanak ve başlahanada NO-3 birikimi, arazilerin üst pozisyonlarda yetiştirilen sebzelere göre daha fazla bulunmuştur. Bahçeli köyü hariç diğer bütün köylerin tüm topoğrafik pozisyonlarında yetiştirilen karalahana ortalama NO-3 içeriği yönünden insan sağlığı açısından riskli bulunmuştur (>300 mg NO-3 kg-1, TM). Biroğul köyünün bütün pozisyonlarında yetiştirilen marul, Avutmuş ve Bağlar köyünün bütün pozisyonlarında yetiştirilen ıspanak, Yedi kardeş köyünün sırt ve etek pozisyonlarında yetiştirilen sadece başlahana NO-3 içerikleri yönünden riskli bulunmuştur. Alınan sebzeler NO-3 birikimi yönünden karalahana > marul > ıspanak > başlahana şeklinde sıralanmıştır. NO-2 içeriği bakımından karalahana ve başlahana WHO’ya göre düşük (300 mg NO-3 kg-1, TM). Lettuce grown in all topographic positions of Biroğul village, spinach grown in all topographic positions of Avutmuş and Bağlar villages, head cabbage only grown in backslope and footslope positions of Yedikardeş village were found to be risky in terms of their NO-3 contents. According to their NO-3 accumulation, the vegetable samples were ordered as; black cabbage > lettuce > spinach > head cabbage. While NO-2 contents in black cabbage and head cabbage were found to be low and harmless to human health according to WHO (

Keywords:

Karalahana, marul, ıspanak, başlahana, topografya, NO-3 ve NO-2 içeriği Black cabbage, lettuce, spinach head cabbage, topography, NO-3 and NO-2 contents,

PDF

___

Aktaş, M. 1994. Bitki Besleme ve Toprak Verimliliği. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları. No: 1361, Ankara, s. 344

Anonim, 1995. Europen Commission Scientic Committe For Food. SCF. Opinion on nitrate and nitrite. Anex IV to Document III/15611/95.

Anonim, 1997. Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği. Yabancı madde ve bileşikler (Ek. 16) (16 Kasım 1997 tarihli T.C. Remi gazete) s.130

Anonim, 1998. Consort P903. Manual Hanleiding. Consort nv Parklaan 36 B2300 Turnhout Belgium.

Anonim, 2003.Giresun ilinin Uzun Yıllar (1928-2003) Ait Bazı İklim Verileri. Meteoroloji istasyon il müdürlüğü, Giresun

Blom- Zandstra, M., Eenink, A.E. 1986. Nitrate Concentration and Reduction in Different Genotypes of Lettuce. Soc. Sci. Hort. Amers. 111(6): 908-911.

Duncan, J.G., John, H. 2006. Effect of nitrogen fertiliser on the nitrate contents of field vegetables grown in Britain. J. Sci. Food Agric., 37:373-383.

EUC, 1995. Opinion on nitrate and nitrite. Annex 4 to Document III/ 5611/95, pp: 1-25.

Ezeagu, I.E., 1996. Nitrate and nitrite contents in ogi and the changes occurring during storage. Food Chem., 56:77- 79

Goodman, P.J. 1979. Genetic control of inorganic nitrogen assimilation of crop plants, In: E.J. Hewitt and C.V. Cutting (Eds). Nitrogen assimilation of plants. Academic, New York. p. 65-76.

Griffith, G., Johnston, T.D. 1961. The nitrate-nitrogen content of herbage: III. The mineral nitrate content of rape and kale. J. Sci. Food Agr. 12:348-352.

Gulsar, C., Korkmaz, A., Horuz, A. 1999. Nitrate Accumulate in Same Vegetables Sampled from Differrent Parts of Hillside Fields ın Samsun, Proceeding of the Fifth Bakü International Congress “ Energy, Ecology, Economy” Bakü. ISO- 2918, 1975.

Huarte-Mendicoa, J.C., Astiasaran, I., Bello, J. 1997. Nitrate and nitrite levels in frozen broccoli. Effect of freezing and cooking. Food Chem., 58: 39-42.

Isermann, K. 1983. Fertilizers and Agriculture (International Fertilizers Industry Association). Aditorial Committee (J.O. Comas, R. Gervy, O. Gunnarsson, L.J. Carpentier) No:85 September, p 104.

Kacar, B., Katkat, A.V. 2009. Bitki Besleme. 4. Baskı, Nobel Yayın No:849, 659 s.

Korkmaz, A., Horuz, A., Çolak, B. 2004. Sera Şartlarında Harç Ortamında Yetiştirilen Marul Çeşitlerinin Ürün Miktarları, NOˉ3, NOˉ2 ve Mineral Madde Kapsamları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 19(3):50-56

Maynard, D.N., Barker, A.V., Minotti, P.L., Peck, N.H. 1976. Nitrate accumulation in vegetables. Adv. Agron. 28:71-118.

Mor, F., Şahindokuyucu, F., Erdoğan, N. 2010. Nitrate and Nitrite Contents of some Vegetables Consumed in South Province of Turkey. Journal of Animal and Veterinary Advances. 9(15):2013-2016.

Oruç H.H., Ceylan, S. 2001 Bursada Tüketilebilen Bazı Sebzelerde Nitrat ve Nitrit. J. Facvet. Med. 20:17-21.

Schrader, L.E. 1978. Uptake , accumulation, assimilation and transport of nitrogen in higher plant. In:D.R. Nielson and J.G. MacDonald (eds) Nitrogen in environment II. Academic, New York., Toronto, London. Ap. 101-141.

Subramanya, R., Vest, G., Honma, S. 1980. Inheritance of nitrate accumulation in lettuce. Hortscience 15:525-526.

Tannenbaum, S.R., Correa, P. 1985. Nitrate and gastric cancer risks. Nature, 317: 675-676.

WHO, 1995. Evaluation of certain food additives and contaminants. 44th Report of the Joint Food and Agriculture Organization/World Health Organization Expert Committee on Food Additives, Technical Report Series 859. WHO, Geneva, Switzerland, pp: 36-38.