Zorunlu Göç ve Soykırım Kavramları Çerçevesinde Çerkes Ulusal Bağımsızlık Mücadelesi
Adige, Abhaz, Çeçen, İnguş, gibi Kuzey Kafkasya’da yaşayan halkların genel adı olarak kabul edilen “Çerkesler” ile Çarlık Rusya’sı arasındaki toprak mücadelesi, 1552 yılında Kazan Hanlığı ve 1556 yılında Astrahan Hanlığı’nın Ruslar tarafından ele geçirilmesine dayandırılabilir. Ruslar ve Çerkesler arasındaki mücadele 1550’li yıllardan başlayarak 1864 Kafkas-Rus savaşı bitimine kadar süren 300 yıllık bir mücadele olduğunu belirtebiliriz. 300 yıllık bu süre zarfında iki tarafın da verdiği mücadele ve izlediği politika bu makalenin konusunu oluşturmaktadır. Bu makalenin yazılmasındaki amaç Çerkeslerin 1550 ile 1864 yılları arasında Ruslara karşı verdiği özgürlük ve toprak mücadelesi çerçevesinde karşılaştıkları siyasi ve askeri baskıları ve bu baskılar sonucunda topraklarından zorla çıkarılmaları sonucu Osmanlı topraklarına gelişlerinin ve geliş yolunda yaşadıkları kötü şartları ve iskân ediliş sonrasında kültürlerine sahip çıkmak amacıyla asimilasyona karşı aldıkları önlemleri, zorunlu göç, sürgün ve soykırım kavramları çerçevesinde betimsel yöntemler ile inceleyip bulunan bulgular sonucunda zorunlu göç mü, soykırım mı ya da sürgün mü olduğu hakkında değerlendirme yapılacaktır.
Anahtar Kelimeler:
Çerkesler, Sürgün, Soykırım, Zorunlu Göç, Rusya
The territorial struggle between the "Circassians", which is accepted as the general name of the peoples living in the North Caucasus such as Adyge, Abkhaz, Chechen, Ingush, and Tsarist Russia, can be based on the capture of the Kazan Khanate in 1552 and the Astrakhan Khanate in 1556 by the Russians. We can state that the struggle between the Russians and the Circassians is a 300-year struggle from the 1550s to the end of the 1864 Caucasian-Russian war. The purpose of writing this article is the political and military pressures that Circassians faced within the framework of the freedom and land struggle against the Russians between 1550 and 1864, and the bad conditions they experienced on the way to and on the way to the Ottoman lands as a result of these pressures, and against assimilation to protect their culture after resettlement. It will examine the measures they have taken with descriptive methods within the framework of the concepts of forced migration, exile, and genocide, and as a result of the findings, an evaluation will be made about whether it is forced migration, genocide, or exile.
Keywords:
Circassians, Exile, Genocide, Compulsory Migration, Russia,
___
- Açma, B., & Yenişen, K. (2013). Kafkasya’nın Ekonomik Potansiyeli ve Dönüşümü İçin. Yönetim ve Ekonomi, 133.
- Altın, H. (2017). XIX. Yüzyılda Osmanlı Devleti’ne Yapılan Çerkes Göçleri (Çerkes Sürgünü). Belgi Dergisi, 2(14), 580-591.
- Berberer, H. M. (2007). Soykırım Suçu. Adana: Çağ Üniversitesi SBE. Yüksek Lisans Tezi. Berzec, N. (1986). Tehcîru’ş -Şerâkise,, 114. (.. İ. -Hasen, Çev.) Amman.
- Beslen, Ç. (1996). Çerkesler ve Avrasya Eylemi. İstanbul: Yeni Kafkasya Yayınları.
- Bade, K. J. (1992). Politik in der Einwanderungssituation: Migration–Integration– Minderheiten. Deutsche im Ausland–Fremde in Deutschland. München: Beck, s.18.
- Aslan, C. (2006). Bir Soykırımın Adı 1864 Büyük Çerkes Sürgünü. Uluslararası Suçlar ve Tarih, Asam Yayınları.
- Çeviker, L. (2009). Şiddet ve Toplumsal Hafıza. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Ve Siyaset Bilimi (Siyaset Bilimi) Anabilim Dalı.
- Demir, G., & Bolat, S. (2017). Çerkezler’de Kimlik ve Aidiyet. Journal of Sociological Studies/Sosyoloji Konferanslari, (55).
- Doğan, İ. (2006). 1948 Soykırımının Önlenmesi Ve Cezalandırılması Sözleşmesi Geriye Yürüyemeyeceği Sorunu (Ermeni Olayları Açısından Bir Değerlendirme). Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 295-309.
- Duman, A. (2015). Diaspora milliyetçiliği ve Türkiye’de Çerkesler (Master's thesis, İstanbul Ticaret Üniversitesi).
- Gezgin, M. F. (1994). İşgücü Göçü ve Avusturya'daki Türk İşçileri (s. 14). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınevi.
- Qasimova, S. (2017). XIX Yüzyılda Kuzey Kafkasya’dan Anadolu’ya Göçler: Tarihçilik Açısından Göçün Nedenleri, Sorunları ve Sonuçları. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 4(13), 588-622.
- Karpat, K. (1985). Ottoman Population, 1830-1914: Demographic And Social Characteristics, University of Wisconsin Press. (s. 69)
- Kundukh, A. (1987). Kafkasya Muridizmi (Gazavat Tarihi) Çev. T. C. Kutlu, İstanbul: Gözde Kitaplar Yayınevi.
- Köse, M., & Lokmancı, S. (2018). İngiliz Konsolosluk Raporlarında Rusya’nın 1864 Kafkas Soykırımı ve Çerkeslerin Anadolu’ya Göçleri. Atatürk Üniversitesi Türkiye Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 407-422.
- Nevruz, Y. (2017). Umumi Kafkas Tarihine Giriş (Cilt 1). İstanbul: Sebil Yayınevi.
- Özdal, B. (2018). Uluslarası Göç ve Nüfus Hareketleri Bağlamında Türkiye Bursa: DORA Basım-Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
- Sarıtaş, U. (2020). Savaş, Sürgün Ve İskan Çerkes Sürgünü Ve Osmanlı Basınına Yansımaları (1863-1865). Mecmua, (10), 440-443.
- Saydam, A. (1990). Rusya’nın Kafkasya'yı İşgali. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 243-261.
- Şahin, C. (2016). Çerkes Göçleri ve Çerkeslerin Anadolu’da Yurt Edinme. İnsan ve Toplum Bilimleri, 2782-2816.
- Wierczyńska, K. (2008). The Evolution of the Notion of Genocide in the Context of the Jurisdiction of the National Courts. Polish Yearbook of International Law, 83-93.
- Yılmaz, Ö. (2014). 1864 Kafkas Göçü Hakkında Bir Rapor. Mavi Atlas, 133-156.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2019
- Yayıncı: Anadolu Üniversitesi