Derya İlem Özdemir, Meliha Ekinci, Derya İlem Özdemir, Makbule Aşıkoğlu, Ecem Gökoğlan

Radyasyon ve İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri

İnsanlar hayatın hemen her alanında birçok kaynak nedeniyle radyasyona maruz kaldıklarından, radyasyonun insan sağlığı üzerindeki etkileri önemli bir araştırma konusu olagelmiştir. X ışınlarının keşfinin ardından, nükleer savaş (Hiroşima ve Nagazaki atom bombası saldırıları) ve reaktör kazaları (Çernobil felaketi) gibi belirleyici gelişmelerle bu alandaki çalışmalar hız kazanmıştır. Maruz kalınan radyasyon türü, dozu ve maruziyet süresinin başlıca faktörler olduğu tespit edilmiş ve iyonize radyasyonun non-iyonize radyasyona kıyasla daha ciddi etkilere sebep olduğu kanıtlanmıştır. Bu çalışmada radyasyonun insan sağlığı üzerindeki etkilerine dair bilgiler derlenmiştir.

Radiation and Its Effects on Human Health

As humans are exposed to radiation from various sources in almost every area of life, effects of radiation on human health have been an important subject of research. Starting with the discovery of X-rays, studies in this field were accelerated by pivotal developments such as nuclear warfare (atomic bombings of Hiroshima and Nagasaki) and reactor accidents (the Chernobyl disaster). Type of radiation exposure and exposure time and dose have been determined to be the primary factors, while ionizing radiation has been proven to have more serious effects than does non-ionizing radiation. In this review, we compiled information about the effects of radiation on human health.

PDF

___

1. Yaren H, Karayılanoğlu T. Radyasyon ve insan sağlı- ğı üzerine etkileri. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 2005;4(4):199–208.
2. Bozbıyık A, Özdemir Ç, Hancı H. Radyasyon yaralan- maları ve korunma yöntemleri. Sürekli Tıp Eğitimi Derg. 2002;11(7):272–4.
3. Gökharman FD, Aydın S, Koşar PN. Radyasyon güven- liğinde mesleki olarak bilmemiz gerekenler. SDÜ Sağlık Bilimleri Derg. 2016;7(2):35–40.
4. Hacıosmanoğlu T. Doğal ve yapay radyasyon kaynakları, kişisel doza katkıları. Nucl Med Semin. 2017;3:166–71.
5. Akkoçlu A, Öztürk C. Akciğer Kanseri, Multidisipliner Yaklaşım. Toraks Kitapları, no I. Ankara: Bilimsel Tıp Yayınevi; 1999:238.
6. Coşkun Ö. İyonize radyasyonun biyolojik etkileri. Int J Tech Sci. 2011;1(2):13–7.
7. Wall BF. Ionising radiation exposure of the population of the United States: NCRP report no. 160. Radiat Prot Dosim. 2009;136:136–8.
8. Dönmez S. Radyasyon tespiti ve ölçümü. Nucl Med Se- min. 2017;3:172–7.
9. Yeyin N. Radyasyonun biyolojik etkileri. Nucl Med Se- min. 2015;3:139–43.
10. Daşdağ S. İyonlaştırıcı radyasyonlar ve kanser. Dicle Med J. 2010;37(2):177–85.
11. Kaya A. İyonize radyasyonun biyolojik etkileri. Dicle Med J. 2002;29(3):65–75.
12. Türkiye Atom Enerjisi Kurumu. Radyasyon, İnsan ve Çevre: İyonlaştırıcı Radyasyon, Etkileri ve Kullanım Alanları, Güvenli Kullanımı İçin Uygulamada Olan Ted- birler. Ankara: Türkiye Atom Enerjisi Kurumu; 2009.
13. Uzal C, Çaloğlu M. Kanser etyolojisinde iyonizan rad- yasyonun yeri. Balkan Med J. 2002;19(3–4):177–82.
14. Güden E, Öksüzkaya A, Balcı E, Tuna R, Borlu A, Çetin- kara K. Radyoloji çalışanlarının radyasyon güvenliğine ilişkin bilgi, tutum ve davranışı. Sağlıkta Performans ve Kalite Derg. 2012;3:29–45.
15. Huang B, Law MW, Khong PL. Whole-body PET/CT scanning: estimation of radiation dose and cancer risk. Radiology. 2009;251:166–74.
16. Grudzenski S, Kuefner MA, Heckmann MB, Uder M, Löbrich M. Contrast medium-enhanced radiati- on damage caused by CT examinations. Radiology. 2009;253:706–14.
17. Goodman JE, Nascarella MA, Valberg PA. Ionizing ra- diation: a risk factor for mesothelioma. Cancer Causes Control. 2009;20:1237–54. 18. Dedic S, Pranjic N. Lung cancer risk from exposure to diagnostic X-rays. Health Med. 2009;3:307–13.
19. Bıçakçı BC. Radyasyonun fetus üzerine etkileri. Turk J Oncol. 2009;24(4):185–90.
20. Mutlu B, Şen O, Toros H. Ultraviole radyasyonun insan sağlığı üzerine etkileri. In: III. Atmosfer Bilimleri Sem- pozyumu (19–21 Mart 2003) Bildiri Kitabı. İstanbul; 2003:84–9.
21. Deda G, Atmaca LS. Ultraviyole ve göz. Ret-Vit. 2002;10:196–201.
22. Güden M, Ulutin C, Pak Y. Noniyonizan elektromanye- tik alanların biyolojik etkileri. Turkiye Klinikleri J Med Sci. 2001;21:441–4.
23. Gümüşderelioğlu M, Kaynak G. Mikrodalgalar ve uygu- lamaları. Bilim ve Teknik. 2012;777:38–42.
24. Yıldırım M. Elektromanyetik dalgalar. Bilim ve Teknik. 2012;777:33–5.
25. Oftedal G, Wilen J, Sandström M, Mild KH. Symptoms experienced in connection with mobile phone use. Oc- cup Med. 2000;50:237–45.
26. Meo SA, Al-Khlaiwi T. Association of mobile phone ra- diation with fatigue, headache, dizziness, tension and sleep disturbance in Saudi population. Saudi Med J. 2004;25(6):732–6.
27. INTERPHONE Study Group. Brain tumour risk in rela- tion to mobile telephone use: results of the INTERPHO- NE international case-control study. Int J Epidemiology. 2010;39(3):675–94.
28. Kılıçkap S, Erdiş E. Düşük frekanslı elektromanyetik alan, cep telefonları, baz istasyonları ve kanser riski. Cumhuriyet Med J. 2013;35:311–7.
29. Kurppa K, Holmberg PC, Rantala K, Nurminen T, Saxén L. Birth defects and exposure to video display termi- nals during pregnancy. Scand J Work Environ Health. 1985;11:353–6.