2011

Modern Psikososyoklinik Gelişmelerin Eseri “Antidepresan Kullanım Bozukluğu:” Tıp Etiğince Sorun Teşkil Eden Bir Olgu

Amaç: Antidepresan kullanım bozukluğu (AKB), –antidepresanların bilinçsizce, gereksizce, kontrolsüzce ve(ya) endikasyon haricinde kullan(dır)ılışı,– daha önce gerek medyada gerekse akademik ortamlarda çokça dile getirilmiş olan bir husustur. Bu çalışmada ana akım tıp pratiği paradigmasının konvansiyonel Batı tıbbı olduğu ülkelerde AKB olgusu varlığını araştırmak ve olgunun, önemli ölçüde tıp etiği ile de ilintili görünen nedenlerini tartışmak amaçlanmıştır.Gereç ve Yöntemler: Ana akım tıp pratiği paradigmasının konvansiyonel Batı tıbbı olduğu üç örnek ülke seçilmiştir: Birleşik Devletler (ABD), Birleşik Krallık (BK) ve Türkiye. Antidepresif farmakoterapinin endike sayıldığı başlıca ruhsal hastalıklar olan depresif ve anksiyöz bozuklukların total prevalansı, antidepresan satış hacimleri ve kullanım istatistikleri ile kıyaslanmıştır. Veriler; Dünya Sağlık Örgütü verilerinden, ulusal resmi istatistiklerden ve bilimsel literatürden temin edilmiştir. Bulgular: ABD’de 2015’te depresif bozuklukların (DB) prevalansı %5,9, anksiyöz bozuklukların (AB) prevalansı ise %6,3 olarak tahmin edilmiştir. Buna karşın reçeteli ilaçların kötü kullanımının salgın derecesinde yaygın olduğu öne sürülen ABD’de 15 ila 54 yaşındaki bireylerde herhangi bir antidepresan kullanmakta olanların oranı 1990–2 döneminde %2,2’den 2001–3’te %10,1’e çıkarak beş kat artmıştır. 2011–2014 döneminde ise Amerikan Sağlık ve İnsani Hizmetler Bakanlığı’nca 12 ve üzeri yaştaki Amerikalılarda antidepresan kullanma oranı ~%13 olarak güncellenmiştir. Birleşik Krallık resmi verilerine göre, 2015 yılında Krallık ülkelerinden İngiltere’de halka, 2014’e kıyasla ~%1,8, 2005’e kıyasla ise ~%50’lik bir artışla, yaklaşık bir milyar kutu ilaç temin edilmiştir. Yine 2015’te, tüm ilaç türleri içinde reçete ve temin edilme oranında en büyük artışın gerçekleştiği grup, antidepresanlar olmuştur. 2015’te DB ve AB insidansının sırasıyla ~%4,4 ve ~%4 olarak tahmin edildiği Türkiye’de ise tüketilen antidepresan miktarının 2003’te 14,2 milyon kutu iken 2012’de yaklaşık %160’lık bir artışla 37,35 milyon kutuya ulaştığı ve bu artışın nüfus ve prevalans artışıyla açıklanamayacağı bildirilmiştir. Tartışma ve Sonuç: Bir ön çalışma niteliğindeki bu karşılaştırmada ulaşılan veriler, Türkiye dahil araştırılan ülkelerde bir AKB olgusu olduğunu doğrular mahiyettedir.

Anahtar Kelimeler:

antidepresan; bağımlılık; etik; kullanım bozukluğu; psikofarmakoterapi

“Antidepressant Use Disorder” as a Result of Modern Psychosocioclinical Factors: A Medical-ethically Problematic Phenomenon

Aim: Antidepressant use disorder (AUD) as the uninformed, undue, uncontrolled and/or off-label use of antidepressants is an issue that has been expressed frequently both in media and academia. This study aimed to investigate the existence of an AUD phenomenon in countries where the mainstream paradigm of medical practice is the conventional Western medicine and to discuss the reasons for the phenomenon that appear to have a significant connection with medical ethics as well. Materials and Methods: Three exemplary countries where the mainstream paradigm of medical practice is the conventional Western medicine were selected: the United States (US), the United Kingdom (UK), and Turkey. The total prevalence of depressive and anxiety disorders as the main diseases for which antidepressive pharmacotherapy is considered indicated was compared to sales volumes and use statistics of antidepressants. The data were obtained from the World Health Organization data, official national statistics, and the scientific literature. Results: The US prevalence of depressive disorders (DD) was estimated at 5.9% and anxiety disorders (AD) at 6.3% in 2015. However, in the US where the misuse of prescription drugs is asserted to be prevalent at an epidemic level, the rate of using any antidepressive drug in individuals aged 15 to 54 years quintupled from 2.2% in the period 1990–2 to 10.1% in 2001–3. For the years 2011 to 2014, the US Department of Health and Human Services updated the antidepressant use rate of Americans aged 12 and over as ~13%. According to the official UK data, in England alone approximately one billion prescription items were dispensed in 2015, with an increase of 1.8% compared to the volume in 2014 and 50% in 2005. In 2015 antidepressants also constituted the most prescribed and dispensed drug class in all pharmaceutic classes. For Turkey where the 2015 incidence of DD was estimated at ~4.4% and AD at ~4%, it was reported that antidepressant consumption increased at a rate of nearly 160%, from 14.2 million items in 2003 to 37.35 million items in 2012, and that this could not be explained by a parallel increase in the population or prevalence. Discussion and Conclusion: The findings observed in this preliminary comparative study appear to be affirmative of the existence of a phenomenon of AUD in the investigated countries including Turkey.

Keywords:

antidepresan; bağımlılık; etik; kullanım bozukluğu; psikofarmakoterapi,

PDF

___

1. Aydın N, Çetin M, Kurt E, Savaş H, Açıkel C, Kılıç S, Başoğlu C, Türkçapar H. Psikofarmakoloji Derneği Türkiye’de Psikotrop İlaç Tüketimi ve Mevcut Uygulamaların Tıbbi, Etik ve Ekonomik Sonuçları Raporu. Klinik Psikofarmakol Bülteni. 2013;23(4):390–402.
2. Psikofarmakoloji Derneği. (2013). Türkiye’de psikotrop ilaç tüketimi. Erişim: www.turkpsikiyatri.org/blog/2013/05/01/turkiyede-psikotrop-ilac-tuketimi. Erişim tarihi: 15.10.2016.
3. Karabağlı H. Türkiye’nin yarısı antidepresan mı kullanıyor? T24 (20.11.2012). Erişim: http://t24.com.tr/haber/turkiyenin-yarisi-anti-depresan-mi-kullaniyor,217863. Erişim tarihi:10.8.2017.
4. T.C. Sağlık Bakanlığı. Kocaeli Milletvekili Lütfü Türkkan tarafından verilen “Antidepresan ilaçların kullanımındaki artışa ilişkin” 7/13159 esas nolu yazılı soru önergesinin cevabıdır (30.9.2013). Erişim: www2.tbmm.gov.tr/d24/7/7-13159sgc.pdf. Erişim tarihi: 1.8.2017.
5. Dünya Sağlık Örgütü. Depression and Other Common Mental Disorders: Global Health Estimates. Cenevre: Dünya Sağlık Örgütü; 2017.
6. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü [The Organisation for Economic Co-operation and Development—OECD]. Health at a Glance: Europe 2014. Paris: OECD Publishing; 2014.
7. Beauchamp TL, Childress JF. Biyomedikal Etik Prensipleri, çev. Temel MK. İstanbul: BETİM; 2017. s. 501–2.
8. Blanco C, Alderson D, Ogburn E, Grant BF, Nunes EV, Hatzenbuehler ML, Hasin DS. Changes in the prevalence of non-medical prescription drug use and drug use disorders in the United States: 1991–1992 and 2001–2002. Drug Alcohol Depend. 2007;90(2–3):252–60.
9. McCabe SE, Cranford JA, West BT. Trends in prescription drug abuse and dependence, co-occurrence with other substance use disorders, and treatment utilization: results from two national surveys. Addict Behav. 2008;33(10):1297–305.
10. Hernandez SH, Nelson LS. Prescription drug abuse: insight into the epidemic. Clin Pharmacol Ther. 2010;88(3):307–17.
11. Cohen E. CDC: antidepressants most prescribed drugs in U.S. CNN (9.6.2007). Erişim: http://edition.cnn.com/2007/HEALTH/07/09/antidepressants. Erişim tarihi: 8.7.2016.
12. Wehrwein P. Astounding increase in antidepressant use by Americans. Harvard Health (2011). Erişim: www.health.harvard.edu/blog/astounding-increase-in-antidepressant-use-by-americans-201110203624. Erişim tarihi: 8.7.2016.
13. Kuehn BM. Antidepressant use increases. JAMA. 2011;306(20):2207.
14. Olfson M, Marcus SC. National patterns in antidepressant medication treatment. Arch Gen Psychiatry. 2009;66(8):848–56.
15. Pratt LA, Brody DJ, Gu Q. Antidepressant use in persons aged 12 and over: United States, 2005–2008 (NCHS Data Brief 76). Hyattsville, MD/ABD: National Center for Health Statistics; 2011.
16. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri [The US Centers for Disease Control and Prevention—CDC]. (2011). Antidepressant use in persons aged 12 and over: United States, 2005–2008. Erişim: www.cdc.gov/nchs/data/databriefs/db76.htm. Erişim tarihi: 15.10.2016.
17. Blazer DG, Hybels CF, Simonsick EM, Hanlon JT. Marked differences in antidepressant use by race in an elderly community sample: 1986–1996. Am J Psychiatry. 2000:157(7);1089–94.
18. Pratt LA, Brody DJ, Gu Q. Antidepressant use in persons aged 12 and over: United States, 2011–2014 (NCHS Data Brief 283). Hyattsville, MD/ABD: National Center for Health Statistics; 2017.
19. Compton WM, Conway KP, Stinson FS, Grant BF. Changes in the prevalence of major depression and comorbid substance use disorders in the United States between 1991–1992 and 2001–2002. Am J Psychiatry. 2006;163(12):2141–7.
20. Birleşik Krallık Sıhhi ve Sosyal Hizmetler Bilgi Merkezi Ulusal Sağlık Hizmetleri [The United Kingdom Health and Social Care Information Centre]. Prescriptions Dispensed in the Community: England 2005–2015. Leeds: NHS Digital; 2016.
21. Birleşik Krallık Ulusal İstatistik Ofisi [The United Kingdom’s Office for National Statistics]. Population Estimates for the UK, England and Wales, Scotland and Northern Ireland: mid2016. Statistical bulletin, 22.6.2017.
22. Campbell D. NHS prescribed record number of antidepressants last year. The Guardian (29.6.2017). Erişim: www.theguardian.com/society/2017/jun/29/nhs-prescribed-record-number-of-antidepressants-last-year. Erişim tarihi: 12.2.2018.
23. Cheeta S, Schifano F, Oyefeso A, Webb L, Ghodse AH. Antidepressant-related deaths and antidepressant prescriptions in England and Wales, 1998–2000. Br J Psychiatry. 2004;184(1):41–7.
24. Donnelly L. Record numbers on “happy pills.” The Telegraph (20.4.2014). Erişim: www.telegraph.co.uk/news/nhs/10775085/Record-numbers-on-happy-pills.html. Erişim tarihi: 4.9.2016.
25. Learmonth A. Antidepressant usage reaches record levels. The National (18.7.2016). Erişim: www.thenational.scot/news/14903946.Antidepressant_usage_reaches_record_levels. Erişim tarihi: 4.9.2016.
26. Moncrieff J. Is Britain hooked on happy pills? The Telegraph (20.4.2014). Erişim: www.telegraph.co.uk/news/nhs/10775133/Is-Britain-hooked-on-happy-pills.html. Erişim tarihi: 4.9.2016.
27. Demet M, Özmen E. Psikiyatri dışı hekimlerde psikotrop ilaç yazma sıklığı. Klinik Psikofarmakol Bülteni. 1992;2(3):54–7.
28. Yıldız M, Boztepe AV, Ekmekçi H, Bereketoğlu MA, Özbey B. Psikiyatri dışı hekimlerin psikotrop ilaç kullanımları: bir ön çalışma. Turgut Özal Tıp Merkezi Derg. 1997;4(1):76–9.
29. Boztaş MH, Arısoy Ö, Sercan M, Çifçi Ç, Ateş O. Bir üniversite hastanesi ayaktan psikiyatri polikliniğine başvuran anksiyete hastalarında tercih edilen ilk 5 ilacı yordayan etmenler. Klinik Psikofarmakol Bülteni. 2009;19(ek 1):S235–7.
30. Erol N, Kılıç C, Ulusoy M, Keçeci M, Şimşek Z. Türkiye Ruh Sağlığı Profili Raporu. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü; 1998.
31. Binbay T, Direk N, Aker T, Akvardar Y, Alptekin K, Cimilli C, Çam B, Deveci A, Gültekin BK, Şar V, Taycan O, Ulaş H. Psikiyatrik epidemiyoloji: yakın zamanlı araştırmalarda temel bulgular ve gelecek için öneriler. Türk Psikiyatri Derg. 2014;25(4):264–81.
32. Türkiye İstatistik Kurumu. Türkiye İstatistik Kurumu Sağlık Araştırması 2012. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası; 2012.
33. T.C. Sağlık Bakanlığı. Sağlık İstatistikleri Yıllığı, ed. Başara BB, Güler C, Çağlar İS, Özdemir TA. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı; 2016.
34. Gualano MS, Bert F, Mannocci A, la Torre G, Zeppegno P, Siliquini R. Consumption of antidepressants in Italy: recent trends and their significance for public health. Psychiatr Serv. 2014;65(10):1226–31.
35. Boseley S, Rice-Oxley M. Antidepressant use on the rise in rich countries, OECD finds. The Guardian (20.11.2013). Erişim: www.theguardian.com/society/2013/nov/20/antidepressant-use-rise-world-oecd. Erişim tarihi: 12.10.2016.
36. İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası (2018). Türkiye İlaç Pazarı. Erişim: www.ieis.org.tr/ieis/tr/indicators/33/turkiye-ilac-pazari. Erişim tarihi: 1.4.2018.
37. Francesconi G, Orsolini L, Papanti D, Corkery JM, Schifano F. Venlafaxine as the “baby ecstasy”? Literature overview and analysis of web-based misusers’ experiences. Hum Psychopharmacol. 2015;30(4):255–61.
38. Sağlam E. Bu ilaçlar ciklet gibi satılıyor. E-Psikiyatri: Nöropsikiyatri Portalı (21.2.2013). Erişim: www.e-psikiyatri.com/bu-ilaclar-ciklet-gibi-satiliyor-40684. Erişim tarihi: 23.10.2017.
39. T.C. Sağlık Bakanlığı (18.3.2013). T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumundan İstanbul Valiliğine 18.3.2013 tarih ve 29597 sayılı yazı. Erişim: www.istanbuleczaciodasi.org.tr/upload/pdf/20130411_ek2.pdf. Erişim tarihi: 15.5.2016.
40. Ates MA. Social harms of nonprescribed or uncontrolled use of antidepressants. Klinik Psikofarmakol Bülteni. 2015;25(4):433–4.
41. Eczaneler reçete olmadan antidepresan veriyor mu? Medimagazin (12.4.2016). Erişim: www.medimagazin.com.tr/guncel/tr-eczaneler-recete-olmadan-antidepresan-veriyor-mu-11-34-69793.html. Erişim tarihi: 23.10.2017.
42. Sansone RA, Sansone LA. Doctor shopping: a phenomenon of many themes. Innov Clin Neurosci. 2012;9(11–12):42–6.
43. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri [The US Centers for Disease Control and Prevention—CDC]. CDC grand rounds: prescription drug overdoses—a U.S. epidemic. Morb Mortal Wkly Rep. 2012;61(1):10–3.