TİP II DİYABETES MELLİTUSLU HASTALARDA HASTALIK ALGISI, PSİKOSOSYAL UYUM VE GLİSEMİK KONTROLÜN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz ÖZET Amaç: Araştırmanın amacı diyabetli bireylerin hastalık algısı, psikososyal uyumları ve bu değişkenlerin glisemik kontrole etkisini incelemektir. Yöntem: Tanımlayıcı nitelikte yapılan bu araştırma, Erzurum il merkezinde bulunan bir Sağlık Bakanlığı hastanesi ve üniversite hastanesinde Haziran 2012 - Ocak 2014 tarihleri arasında yatarak tedavi alan 300 diyabet hastası ile yürütülmüştür. Verilerin değerlendirilmesinde, hasta tanıtım formu, Hastalık Algısı Ölçeği ve Psikososyal Uyum Özbildirim Ölçeği kullanılmıştır. Bulgular: Hastalık Algısı Ölçeği hastalık belirtileri boyutu puan ortalaması 7.48±3.09, hastalık hakkındaki görüşler boyutu alt boyutları puan ortalamaları; duygusal temsiller 21.09±4.91, sonuçlar 18.95±2.40, kişisel kontrol 18.50±2.27, süre (akut/kronik) 17.68±1.74, tedavi kontrolü 17.26±1.84, süre (döngüsel) 14.59±1.41 ve hastalığı anlayabilme 14.45±3.14’dir. Hastalık nedenleri boyutunun alt boyutları puan ortalamaları; risk etkenleri 16.91±3.68, psikolojik atıflar 15.87±3.90, bağışıklık 6.15±2.13, kaza veya şans 2.96±1.32’dir. Psikososyal Uyum toplam puanı 48.20±23.91, seksüel ilişki 8.31±5.92, mesleki çevre 7.96±4.78, sosyal çevre 6.73±5.38, sağlık bakımına oryantasyon 9.13±4.10, psikolojik baskı 6.88±4.28, geniş aile ilişkileri 2.79±2.36 ve aile çevresi 6.40±4.42’dir. Hastalık algısı ve psikososyal uyum puan ortalamaları ile glisemik kontrol değişkenleri arasında önemli ilişki olduğu belirlenmiştir. Sonuç: Diyabet hastalarının duygusal temsiller algısı ortalaması en yüksek ve hastalığı anlayabilme algısı ortalaması en düşük bulunmuştur. Hastaların hastalık neden olarak en fazla risk etkenlerini gördükleri belirlenmiştir. Hastaların çoğunluğunun hastalığa kötü psikososyal uyum gösterdiği belirlenmiştir. Bu değişkenlerin glisemik kontrolü etkilediği saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Glisemik kontrol; hastalık algısı; hemşirelik; psikososyal uyum; tip II DM ABSTRACT The Assess of Illness Perception, Psychosocial Adjustment and Glycemic Control in Type II Diabetic Mellitus Patients Objective: The aim of the research is to determine the assess of illness perception, psychosocial adjustment in diabetics, and to examine the glycemic control influence of these variables.Methods: This descriptive study was performed on 300 diabetics who had medical treatment between July 2012 and January 2014 The Ministry of Health in the province of Erzurum, a hospital and a university hospital center. The study data were collected using patient information sheets, Illness Perception Questionnaire and Psychosocial Adjusment of Illness Scale-Self Report.Results: Illness Perception Questionnaire the scores of illness symptoms were 7.48±3.09, the averages of opinions about the illness subscales; emotional representatives 21.09±4.91, results 18.95±2.40, personal control 18.50±2.27, timeline (acute/chronic) 17.68±1.74, treatment control 17.26±1.84, timeline (cyclical) 14.59±1.41 and illness percception 14.45±3.14. Illness reasons subscale scores; risk factors were 16.91±3.68, psychological attributions 15.87±3.90, immunity 6.15±2.13, accident or luck 2.96±1.32. psychological adaptation in total 48.20±23.91, PAIS-SR subscale scores; sexual relation were 8.31±5.92, professional circle 7.96±4.78, social circle 6.73±5.38, healthcare orientation 9.13±4.10, psychologic pressure 6.88±4.28, family relations 2.79±2.36 and family circle 6.40±4.42. An important correlation was recorded between ıllness perception and psychosocial adaptation scores, and glycemic control variables. Conclusion: It was determined that in accordance with descriptive qualities and illness qualities illness perception, and psychosocial adjustment levels can have differences, and illness perception influences the HbA1c level of psychosocial adjustment levels. Key words: Glycemic control; illness perception; nursing; psychosocial adjustment; type II DM..

PDF

___

Abubakari AR, Jones MC, Lauder W, Kirk A, Devendra D, Anderson J. Psychometric Properties of the Revised Illness Perception Questionnaire: Factor Structure and Reliability among AfricanOrigin Populations with Type 2 Diabetes. International Journal of Nursing Studies 2012;49(6):672-81.
ADA. Diagnosis and Classification of Diabetes Mellitus. Diabetes Care 2010;33(1):62-9.
Adaylar M. Kronik hastalığı olan bireylerin hastalıktaki tutum, adaptasyon, algı ve öz-bakım yönelimleri [Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye, 1995.
Aflakseir A. Role of Illness and Medication Perceptions on Adherence to Medication in a Group of Iranian Patients with Type 2 Diabetes. Journal of Diabetes 2012;4(3): 243-7
Akbay, Pırıldar Ş. Dahiliye ve Psikiyatri V. Diyabette Depresyon ve Anksiyete Bozuklukları. I. Basım. İstanbul: Okuyan Us Yayın; 2003.p.7-44.
Bahar A, Sertbaş G, Sönmez A. Diyabetes Mellituslu Hastaların Depresyon ve Anksiyete Düzeylerinin Belirlenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2006;7(1):8-26.
Baines LS, Zawada ET, Jindal EM. Psychosocial Profiling: A Holistic Managementtool for NonCompliance. Clinical Transplant 2005;19(1):38-44.
Baykal A, Kapucu S. Tip 2 Diyabetes Mellituslu Hastaların Tedavilerine Uyumlarının Değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2015;2(2):44-58.
Birol L, Akdemir N. İç Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı. Genişletilmiş 2.Baskı. Ankara: Ofset Yayınları; 2005.p.193-99.
Buzlu S. Diyabetin Psikososyal Yönü. Semra Erdoğan, editör. Diyabet Hemşireliği Temel Bilgiler. İstanbul: Yüce Yayım Dağıtım; 2002.p.165-6.
Chilcot J. The Importance of İllness Perception in End-Stage Renal Disease: Associations with Psychosocial and Clinical Outcomes. Seminars in Dialysis 2012;25(1):59-64.
Christine D. Cahul, Gail W. Stuart, Michele T, Laraia and George W. Inpatient Management of Violent Behavior. Nursing Prevention and Intervention 1991;12(3):239-52.
Çelik S, Kelleci M, Avcı D. Temel E. Tip 1 Diyabetli Genç Yetişkinlerin Hastalığa Psikososyal Uyumları ve Stresle Başa Çıkma Tarzları. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi 2015;23(2):105-15.
Derogatis LR. The Psychosocial Adjustment to Illness Scale (PAIS). Journal of Psychosomatic Research. 1986;30(1):77-91.
Gandhi F.N, Wareham J.N. Epidemiology of Diabetes. Medicine 2014;42(12):698-702
Ibrahim N, Desa A, Chiew-Tong NK. Religious Coping as Mediator Between İllness Perception and Health-Related Quality of Life Among Chronic Kidney Disease Patients. Asian Social Science 2012;8(9):23-31.
Kocaman N, Özkan M, Armay Z, Özkan S. Hastalık Algısı Ölçeğinin Türkçe Uyarlamasının Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2007;8(4):271-80.
Mc Sharry J, Moss-Morris R and Kendrick T. Illness Perceptions and Glycaemic Control in Diabetes: A Systematic Review with Meta-Analysis. Diabetic Medicine 2011;28(11):1300-10.
Mclnnes R.A. Chronik İllness and Sexuality. The Medical Journal of Australia 2003; 179(5):263-6.
Olgun N, Eti Aslan F, Coşansu G, Çelik S. Diabetes Mellitus. Karadakovan A, Aslan FE, editör. Dahili ve Cerrahi Hastalıklarda Bakım.1. Baskı. Adana: Nobel Tıp Kitabevi; 2010.p.829-64.
Özmen M. Diyabette Psikososyal Problemler. Türk Diyabet Yıllığı 2000-2001. Türk Diabet Cemiyeti Yıllık Yayın Organı 2001;16:112-7.
Rutherford D, Collier A. Sexual Dysfunction in Women with Diabetes Mellitus. Gynecol Endocrinol 2005;21(4):189-92.
Sargın H, Özışık M, Öztaş D, Orbay E, Gözü H, Sargın M, Yayla A. Tip I Diyabetlilerin Glisemik Kontrol Açısından Değerlendirilmesi: Üç Yıllık İzlem Sonuçları. Endokrinolojide Yönelişler Dergisi 2004;72(14):120-2.
Satman I, Ömer B, Tütüncü Y, Kalaca S, Gedik S, Dinccag N, Karsidag K, Genç S, Telci A, Canbaz B, Türker F, Yilmaz T, Cakir B, Tuomilehto J. TURDEP-II Study Group. Twelve-year Trends in the Prevalence and Risk Factors of Diabetes and Prediabetes in Turkish Adults. Europan Journal Epidemiology 2013;28(2):169-80.
Schwartz LS, Springer J, Flaherty JA, Kaini R. The Role of Recent Life Events and Social Support in the Control of Diabetes Mellitus. A Pilot Study. General Hospital Psychiatry 1986;8(3):212-16.
Talaz A, Çınar S. Comparison of Psychosocial Adjustment in People with Diabetes with and without Diabetic Foot Ulceration. Australian Journal of Advanced Nursing 2008;25(4):87-96.
Türkiye Diyabet Programı. 2015-2020 Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. Uysal Y, Akpınar E. Tip 2 Diyabetli Hastalarda Hastalık Algısı ve Depresyon. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2013; 38(1):31-40.
Weinman J, Petrie KJ, Moss-Morris R, Horne R. The Illness Perception Questionnaire: A New Method for Assessing the Cognitive Representtation of İllness. Psychol Health 1996;11(3):431-45.
Yıldız H, Pınar R. Diyabetli Kadınlarda İhmal Edilen Bir Konu: Cinsel Yaşam. Hemşirelik Forumu 2004;7 (1): 11-3.
Yorulmaz E, Tatar A, Saltukoğlu G, Soylu G. Diyabetli Hastalarda Hastalık Algısını Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi 2013;(1)2:368-87.