HEMŞİRELERİN EGZERSİZ DAVRANIŞLARI, ÖZ YETERLİLİK DÜZEYLERİ VE İLİŞKİLİ FAKTÖRLER

Öz ÖZET Amaç: Araştırma hemşirelerin egzersiz davranışları, öz yeterlilik düzeyleri ve ilişkili faktörleri belirlemek amacıyla tanımlayıcı ve ilişkisel tipte yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırmanın evrenini GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi ve T.C. Sağlık Bakanlığı Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde görev yapan hemşireler (n=776) oluşturmaktadır. Araştırmada örneklem seçilmemiş, araştırmanın verilerinin toplandığı tarihlerde izinli olmayan, araştırmaya katılmayı gönüllü olarak kabul eden hemşireler örnekleme dahil edilmiştir. Verilerin toplanmasında anket formu, Egzersiz Yarar/Engel Ölçeği, Öz Etkililik Yeterlilik Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde sayı, yüzdelik dağılımları, ortalama, standart sapma, ki-kare testi, korelasyon analizi, t testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Bulgular: Hemşirelerin %69.2’sinin düzenli egzersiz yapmadığı saptanmıştır. Hemşirelerin egzersiz yarar ölçeği ortalama puanı 89.3±11.6, egzersiz engel ölçeği ortalama puanı 31.4±5.4, egzersiz yarar/engel ölçeği toplam ortalama puanı 120.7±10.4 ve öz etkililik yeterlilik ölçeği puan ortalama puanı 74.1±12.0’dir. Egzersiz yapma olanağı olan, düzenli ve her gün egzersiz yapan hemşirelerin egzersiz yarar algılarının daha yüksek olduğu belirlenmiştir (p<0.05). Egzersiz yapma olanağı olmayan, egzersiz yapmaya engel bir hastalığı olan, düzenli egzersiz yapmayan ve haftada 1-2 gün egzersiz yapan, düzenli ilaç kullanan, fazla kilolu ve obez hemşirelerin egzersiz engel algılarının daha yüksek olduğu belirlenmiştir (p<0.05). Hemşirelerin öz etkililik yeterlilik düzeyinin orta düzeyde (74.1±12.0) olduğu saptanmıştır. Hemşirelerin öz etkililik yeterlilik düzeyleri ile egzersiz yarar algıları arasında pozitif yönde, engel algıları ile negatif yönde zayıf bir ilişki olduğu bulunmuştur. Sonuç: Hemşirelerin öz etkililik yeterlilik düzeylerini artıracak etkinlikler planlanması ve düzenli egzersiz yapmaları için çalışma koşullarına uygun egzersiz programlarının düzenlenmesi gerekmektedir. Anahtar kelimeler: Sağlığı geliştirme; egzersiz; öz etkililik yeterlilik; hemşire ABSTRACT Exercise behaviours, self sufficiency levels of nurses and related factors Objective: This descriptive and correlational study was conducted to determine exercise behaviours, self sufficiency levels of nurses and related factors. Methods: The universe of the study was consisted by nurses who work in GATA Haydarpasa Training Hospital and T. C. Ministry of Health Haydarpasa Numune Training and Research Hospital (N=776). No sample was selected and volunteer nurses are included to the study. Exercise benefit/barrier scale and self efficacy sufficiency scale were used for collecting data. Frequencies, percentage distribution, mean, standart deviation, chi-square test, correlation, and univariate variant analyses (ANOVA) were used for data analyses. Results: The rate of 69.2% of nurses do not exercise regularly. Most frequent reasons of not doing regular exercise are: lack of time (67.3%), work intensity (57.5%) and lack of desire to exercise (40.7%). The mean exercise benefit scale points were 89.3±11,6, the mean exercise barrier scale points were 31.4±5.4, the mean exercise benefit/barrier scale points were 120.7±10.4 and the mean self efficacy sufficiency scale points were 74.1±12.0. Exercise benefit perception was higher in nurses who have the possibility of doing exercise, and do regular and daily exercise (p<0.05). Exercise barrier perception were higher in nurses who do not have place for exercise, have an illness that not allow to exercise, do not exercise regularly or one-twice exercise weekly, uses regular medication, overweight and obeses (p<0.05). Finally, positive correlation between self efficacy sufficiency level and exercise benefit perception and negative correlation between self efficacy sufficiency level and barrier perception with a weak manner were found. Conclusion: Planning activities to increase nurses levels of self efficacy sufficiency and regulation of exercise program that is suitable for working conditions for doing regular exercise is required. Keywords: Health promotion; exercise; self efficay sufficiency; nurse

PDF

___

Altay B, Çavuşoğlu F, Güneştaş İ. Tıp Fakültesi Hastanesi'nde Çalışan Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Etkileyen Faktörler. DEUHFED 2015; 8 (1):12-8.
Ammouri A, Neuberger G, Nashwan AJ, Al-Haj AM. Determinants of Self-reported Physical Activity Among Jordanian Adults. Journal of Nursing Scholarship 2007; 39(4): 342-8.
Champion VL, Skinner CS. The health belief model. In: Glanz K, Rimer BK, Viswanath K, eds. Health behavior and health education: theory, research, and practice. 4th ed. San Francisco: JosseyBass; 2008. pp.45-50.
Cürcani M, Tan M, Özdelikara A. Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2010; 9(5): 487-92.
Esposito E, Fitzpatrick J. Registered nurses' beliefs of the benefits of exercise, their exercise behaviour and their patient teaching regarding exercise. International Journal of Nursing Practice 2011; 17(4): 351-6.
Giles-Corti B, Donovan RJ. The relative influence of individual, social and physical environment determinants of physical activity. Social Science & Medicine 2002; 54(12): 1793-812.
Fallon EA, Hausenblas HA. Transtheoretical model: Is termination applicable to exercise?. American Journal of Health Studies 2004; 19(1): 35-44.
Gözüm S, Aksayan S. Öz etkililik yeterlik ölçeğinin Türkçe formunun güvenilirlik ve geçerliliği. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokul Dergisi 1999; 2(1):21-34.
Jackson ES, Tucker CM, Herman KC. Health value, percevied social support, and health selfefficacy as factors in a health-promoting lifestyle. Journal of American College Health 2007; 56(1):69- 74.
Kaewthummanukul TT, Brown KC, Weaver MT, Thomas RR. Predictors of exercise participation in female hospital nurses. Journal of Advanced Nursing 2006; 54(6): 663-75.
Kao Y, Lu C, Huang Y. Impact of a transteoretical model on the psychosocial factors affecting exercise among workers. Journal of Nursing Research 2002;10(4):303-10.
Lee Y, Huang Y, Kao Y. Physical activities and correlates of clinical nurses in Taipei municipal hospitals. Journal of Nursing Research 2005; 13(4):281-91.
Manojlovich M. Promoting nurses' self-efficacy. Journal of Nursing Administration 2005;35(5): 271-8.
Marquez D, Mcauley E. Social cognitive correlates of leisure time physical activityamong Latinos. Journal of Behavioral Medicine 2006; 29(3):281-9.
Maville JA, Huerta CG. Health promotion in nursing (Second Edition). New York; Thompson Delmar Learning, 2008; 42-5.
Mo P, Blake H, Batt M. Getting health care staff more active: The mediating role of self-efficacy. British Journal of Health Psychology 2011;16(4):690- 706.
Nahm RN, Warren J, Zhu S, Brown J. Nurses' selfcare behaviors related to weight and stress. Nursing Outlook 2012; 60(5):23-31.
Ortabağ T, Ceylan S, Akyüz A, Bebiş H. The validity and reliability of the exercise benefits /barriers scale for Turkish Military nursing students. South African Journal for Research in Sport, Physical Education and Recreation 2010;32(2):55-70.
Pedersen MM, Zebis MK, Langberg H, Poulsen OM, Mortensen OS, Jensen JN, Sjøgaard G, Bredahl T, Andersen LL. Influence of self-efficacy on compliance to workplace exercise. International Journal of Behavioral Medicine 2013;20(3):365-70.
Prestwich A, Kellar I, Parker R, MacRae S, Learmonth M, Sykes B, Taylor N, Castle H. How can self-efficacy be increased? Meta-analysis of dietary interventions. Health Psychology Review. 2014; 8(3): 270-85.
Sechrist KR, Walker SN, Pender NJ. Development and psychometric evaluation of the exercise benefits /barriers scale. Research in Nursing & Health 1987;10(6):357-65
.Serrano-Sanchez JA, Lera-Navarro A, DoradoGarcı´a C, Gonza´lez-Henriquez JJ, SanchisMoysi J. Contribution of individual and environmental factors to physical activity level among Spanish adults. Public Library of Science 2012;7(6):1-10.
Sherer M, Maddux JE. The self efficacy scale construction and validation. Psychological Reports 1982;51(2):663-71.
Skaal L, Pengpid S. The predictive validity and effects of using the transtheoretical model to increase the physical activity of health care workers in a public hospital in South Africa. Translational Behavioral Medicine 2012;2(4):384-91.
Sergek E, Sertbaş G. SSK Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Sosyodemografik Özellikleri ve ÖzEtkililik, Yeterlilik Düzeyleri. Anadolu Hemşirelik Sağlık Bilimleri Dergisi 2006;9(1):41-8.
Spencer L, Adams TB, Malone S, Roy L, Yost E. Applying the transtheoretical model to exercise: A systematic and comprehensive review of the literature. Health Promoion Practice 2006;7(4):428- 43.
Sveinsdottir H, Gunnarsdottir HK. Predictors of selfassessed physical and mental health of Icelandic nurses: Results from a national survey. International Journal of Nursing Studies 2008;45(10):1479-89.
Ulamış B, Özmen D. Bir Kamu Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları İle Sağlık Kontrol Odağı Arasındaki İlişki. Tepecik Eğitim Hastanesi Dergisi 2014;24(2):119-25.