DİSFAJİ GELİŞEN AKUT İNMELİ HASTALARDA BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ HEMŞİRELİK BAKIMI

Akut serebrovasküler hastalık veya inme, hasta ve ailesi üzerinde önemli etkileri olan, hastane başvurularında ve sağlık harcamalarında önemli bir yer tutan sosyo-ekonomik bir sağlık sorunudur. İnme sonrası sık karşılaşılan bir sorun olan yutma bozukluğu (disfaji), ağız, farenks ve özafagus fonksiyonlarında azalma ile ilişkili olup, hava yolu obstrüksiyonu, aspirasyon, aspirasyon pnömonisi, dehidratasyon, malnütrisyon, sepsis ve ölümle sonuçlanan ciddi sorunlara yol açmakta, yaşam kalitesini etkilemekte, rehabilitasyonda gecikmeye ve sağlık harcamalarında önemli artışa neden olabilmektedir. Hasta kabulünde yutma fonksiyonunun değerlendirilmesi, odaklanmış tanılama ile değerlendirmenin sürdürülmesi, erken önlemleri içeren bireyselleştirilmiş bakımın planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi sorun gelişimini önleyecek / en aza indirecektir. İnme sonrası disfaji gelişen hastanın bakımının, bir hemşirelik modeli/kuramı rehberliğinde, bilimsel sorun çözümleme yöntemi olan hemşirelik süreci doğrultusunda sürdürülmesi, var olan sorunlar ile birlikte risk oluşturan durumların belirlenmesine, uygun, doğru ve gerçekçi çözümlerin planlanarak uygulanmasına olanak sağlayacaktır. Bu derleme ile sunulan bilginin, disfaji gelişen akut inmeli hastaların bütüncül ve bireyselleştirilmiş hemşirelik bakımı konusunda hemşirelere yol göstermesi hedeflenmiştir.

INDIVIDUALIZED NURSING CARE IN ACUTE STROKE PATIENTS WITH DYSPHAGIA

Acute cerebrovascular disease or stroke is a socio-economic health problem that has significant effects on the patient and family, and has an important place in hospital admissions and health expenses. Swallowing disorder (dysphagia), which is a common problem after stroke, is associated with a decrease in mouth, pharynx and esophagus functions, leads to serious problems resulting in airway obstruction, aspiration, aspiration pneumonia, dehydration, malnutrition, sepsis and death, affecting quality of life, delaying rehabilitation and it may cause a significant increase in health expenditures. Evaluation of swallowing function at patient admission, continuation of the assessment with focused diagnosis, planning, implementation and evaluation of individualized care including early precautions will prevent/minimize the development of the problem. Continuing the care of the patient who develops swallowing disorder after stroke, guided by a nursing model/theory, in line with the nursing process, which is a scientific problem solving method, will enable the determination of existing problems and risk situations, and the planning and implementation of appropriate, correct and realistic solutions. The information presented in this review is intended to guide nurses in the holistic and individualized care in acute stroke patients with dysphagia.

Keywords:

Individualized nursing care, dysphagia stroke,

___

1. Boyraz S. İnmeli Bireylerde Yutma ve Beslenme. Türkiye Klinikleri Journal of Internal Medicine Nursing-Special Topics 2015;1(1):1-6.
2. Karaca Umay E, Gürçay E, Ünlü E, Ekşioğlu E, Çakcı A. Erken Dönem İnmeli Hastalarda Disfajinin Fonksiyonel ve Nutrisyonel Etkisi. Türkiye Klinikleri 2010;30(3):925-31.
3. Alaca R. Yutkunma Bozuklukları. FTR Bil Der 2006;9(suppl):8-10.
4. Çiyiltepe M. Yutma Bozukluklarının Rehabilitasyonu. Türkiye Klinikleri 2004;4(3):195-201.
5. Özdemir A, Çekin AH. Disfajiye Genel Yaklaşım. Güncel Gastroenteroloji 2011;15(4):227-34.
6. Bonilha HS, Simpson AN, Ellis C, Mauldin P, Harris BM, Simpson K. The One-year Attributable Cost of Post-stroke Dysphagia. Dysphagia 2014;29(5):545-52.
7. Palli C, Fandler S, Doppelhofer K, Niederkorn K, Enzinger C, Vetta C, et al. Early Dysphagia Screening by Trained Nurses Reduces Pneumonia Rate in Stroke Patients. STROKE 2017;48(9):2583-85.
8. Huang KL, Liu TY, Huang YC, Leong CP, Lin WC, Pong YP. Functional Outcome in Acute Stroke Patients with Oropharyngeal Dysphagia After Swallowing Therapy. Journal of Stroke and Cerebrovascular Diseases 2014;23(10):2547-53.
9. Paciaroni M, Mazzotta G, Corea F, Caso V, Venti M, Milia P, et al. Dysphagia Following Stroke. Eur Neurol 2004;51(3):162-67.
10. Smithard D, Smeeton NC, Wolfe CDA. Longterm Outcome After Stroke: Does Dysphagia Matter. Age and Ageing 2007;36(1):90-4.
11. McFarlane M, Miles A, Atwal P, Parmar P. Interdisciplinary Management of Dysphagia Following Stroke. British Journal of Neuroscience Nursing 2014;Supplement 10(1):13-20.
12. Mourao AM, Almeida EO, Lemos SMA, Vicente LCC, Teixeira AL. Evolution of Swallowing in Post-Acute Stroke: A Descriptive Study. CEFAC 2016;18(2):417-25.
13. Westergren A, Ohlsson O, Hallberg IR. Eating Difficulties, Complications And Nursing Interventions During a Period of Three Months After a Stroke. Journal of Advanced Nursing 2001;35(3):416-26.
14. Westergren A. Detection of Eating Difficulties After Stroke: A Systematic Review. International Nursing Rreview 2006;53(2):143-49.
15. Perry L. Screening Swallowing Function of Patients with Acute Stroke. Part Two: Detailed Evaluation of the Tool Used by Nurses. Journal of Clinical Nursing 2001;10(4):474-81.
16. Selçuk B. İnmede Yutma Bozuklukları. Türk Fiz Tıp Rehab Derg 2006;52 (Özel Ek B):38-44.
17. Acaroğlu R, Şendir M, Kaya H. Hemşirelik süreci. İçinde K. Babadağ, T.A. Aştı (Eds). Hemşirelik Esasları Uygulama Rehberi. İstanbul: Medikal Yayıncılık; 2008. p.8-20.
18. Kaya N, Turan N. Hareket ve egzersiz. İçinde: Atabek Aştı T, Karadağ A, eds. Hemşirelik Esasları: Hemşirelik Bilimi ve Sanatı. İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık; 2012. p.322-3.
19. Görgülü RS. Hemşireler İçin Fiziksel Muayene Yöntemleri. İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevi; 2014. p.1-239.
20. Akçam MT. Disfajinin Klinik Değerlendirmesi. Türkiye Klinikleri 2004;4(3):167-72.
21. Aksoy EA, Öz F. Yutma Bozukluklarında Tanı. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2010;3(1):1-6.
22. Kaya N. Beslenme. İçinde: Atabek Aştı T, Karadağ A, eds. Klinik Uygulama Becerileri ve Yöntemleri. Adana: Nobel Kitabevi; 2011. p.1013-66.
23. Potter PA, Perry AG. Fundamentals of Nursing (7th ed). Elsevier; 2008.
24. Roper N, Logan WW, Tierney AJ. The RoperLogan-Tierney Model of Nursing. Edinburgh: Churdhill Livingstone; 2009.
25. Vural H, Çiyiltepe M, Aslan F. Disfajili Hastanın Beslenmesi ve Hemşirelik Bakımı. Türkiye Klinikleri 2004;4(3):202-10.
26. Tbıland K, Jenkıns J, Solomon J, Whıttom S. Applying The Roper-Logan-Tierney Model in Practice. (2nd ed). Churdhill Livingstone; 2008. p.190-228.
27. Ramsey D, Smithard D, Donaldson N, Kalra L. Is the Gag Reflex Useful in The Management of Swallowing Problems in Acute Stroke?. Dysphagia 2005;20(2):105-7.
28. Şendir M, Büyükyılmaz F. Hemşirelik tanısı. İçinde: Atabek Aştı T, Karadağ A, eds. Hemşirelik Esasları: Hemşirelik Bilimi ve Sanatı. İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık; 2012a. p.178-89.
29. Şendir M, Büyükyılmaz F. Planlama. İçinde: Atabek Aştı T, Karadağ A, eds. Hemşirelik Esasları: Hemşireşik Bilimi ve Sanatı. İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık; 2012b. p.192-9.
30. Gulanick M, Myers JL. Nursing Care Plans: Nursing Diagnosis and Intervention. (6th ed). St Louis, Elsevier; 2007.
31. Horasan NE. Beslenme. İçinde: Atabek Aştı T, Karadağ A, eds. Hemşirelik Esasları: Hemşirelik Bilimi ve Sanatı. İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık; 2012. p.901-12.
32. Martino R, Foley N, Bhogal S, Diamant N, Speechley M, Teasell M. Dysphagia After Stroke: İncidence, Diagnosis, and Pulmonary Complications. Stroke 2005;36(12):2756-63.
33. Ramritu P, Finlayson K, Mitchell A, Croft G. Identification and Nursing Management of Dysphagia in İndividuals with Neurological İmpairment. The Joanna Briggs Institute for Evidence Based Nursing and Midwifery 2000;4:1- 6.
34. Rosenvınge SK, Starke ID. Improving Care for Patients with Dysphagia. Age and Ageing 2005;34(6):587-93.
35. Özakgül AA, Aştı TA. The effect of training provided to the relatives of stroke patients on the life quality, anxiety and depressive symptom levels of patients and their relatives. The Journal of Neurological and Neurosurgical Nursing 2018;7(2):56-63.