Ekmeklik (triticum aestivum L. em. Thell) ve makarnalık (T. durum desf.) buğdayda sulama ve ekim zamanının verim ve verim öğelerine etkisi

Ekim zamanları ve sulamanın ekmeklik ve makarnalık buğdayın verim ve yerim komponentlerine etkisini ortaya koymak için, Aydın iklim koşullarında, iki yıllık sürede (1996-1998), basit faktöriyel düzen tesadüf blokları deneme desenine göre kurulan denemede yer alan faktörler altı ekim zamanı (1 ve 15 kasım; 1 ve 15 aralık, 1 ve 15 ocak), iki sulama (sulamalı ve sulamasız) ve iki çeşitten (Gönen 98 ve Ege 88) oluşmuştur. Araştırmanın sonuçları, ana etkilerin özelliklerin çoğunda önemli olduğunu ve bunların yıl ile olan dördüncü derecedeki interakstyonlanmn (ekim zamanı k sulama x çeşit) biyolojik verim, saman verimi, bin tane ağırlığı ve başakta tane sayısı üzerinde önemli etkilere sahip olduğunu göstermiştir. Faktörlerin dördüncü ve üçüncü derecedeki interakstyonlanmn analizlerine göre, sulamanın verim artışı üzerinde belirgin bir etkiye sahip olduğu, geciken ekim zamanlarının verimi düşürdüğü ve her iki çeşit için de uygun ekim zamanının 1 ile 15 aralık olduğu sonucuna varılmıştır. Bu ekim zamanından önce veya sonra yapılan ekimlerde her iki çeşit ve su uygulamasında da yaklaşık olarak en yüksek verimin % 47-70 'i kadar tane verimi alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Triticum aestivum, Triticum durum, buğday, sulama, ekim zamanı, ürün verimi, ürün kalitesi

Effect of planting time and irrigation on yield and yield components in bread (Triticum aestivum L. em. Thell) and durum (T. durum Desf.) wheats

The factorial experiment arranged in Randomized Complete Block Design with bread and durum wheats was carried out to determine the effects of planting time and irrigation on yield and yield components during two years (1996-1998) in Aydın climatic conditions. The factors comprised in the experiment were six planting times (1 and 15 november, 1 and 15 december, 1 and 15 January), two irrigation treatments (with and without irrigation) and two cultivars (Gönen 98 and Ege 88): The results of the study showed that main effects were significant for most of the traits and their fourth level interactions (planting time x irrigation x cultivar) with years were found to have significant effects on the biological yield, hay yield, thousand kernel weight and grain number per spike. According to the forth and third level interaction analysis of the factors it was concluded that irrigation has pronounced effect on increasing yield while delayed plantings decreased yield and 1-1-5 december planting times were favorable for both of the cultivars. Grain yield in two cultivars at both irrigation treatments were observed approximately as 47-70 % when they were planted before or after 1-15 December.

Keywords:

Triticum aestivum, Triticum durum, wheat, irrigation, sowing date, crop yield, crop quality,

PDF

___

Açıkgöz, N., M. E. Akkaş, A. F. Moghaddam ve K. Özcan. 1994. PC'ler için veritabanı esaslı Türkçe istatistik paketi: TARİST, Tarla Bitkileri Kongresi, 25-29 Nisan 1994, Bitki Islahı bildirileri, c. 2, s. 264-267. İZMİR.
Anonim, 1986. Ülkesel serin iklim tahılları araştırma projesi (Buğday). 1986 yılı gelişme raporu, T.C. Tarım-Orman ve Köy İşleri Bak. Zirai Araş. Enst. Müdürlüğü, Edirne.
Anonim, Aydın meteoroloji müdürlüğü, 1996-97-98 Yılları.
Arıcan, M. ve F. Akman 1970. Buğday ekme zamanı araştırması. T.C. Tarım-Orman ve Köy İşleri Bak. Zirai Araş. Enst. Müdürlüğü, Sakarya.
Ceylan, A. ve İ. Demir 1974. Buğday ekim zamanı üzerinde araştırma. Ege Ün. Zir. Fak. Dergisi, seri. A , (11), 2, s.287-308.
Gençtan, T. ve N. Sağlam 1987. Ekim zamanı ve ekim sıklığının üç ekmeklik buğday çeşidinde verim ve verim unsurlarına etkisi. TÜBİTAK, Türkiye Tahıl Simpozyumu, Bursa.
Anonymous, 2001, http://apps.fao.org
Limberg , P. ve S. Yüce 1979. Tahıllarda seleksiyon ıslahına yardımcı olacak çeşit verim tiplerini saptama olanakları, Bitki Islahı Simp., 22-25 Mayıs 1979, Tar. Arş. Gen Müd. Yayın No. 17/41, s. 89-108.
Yılmaz, T. ve B. Yılmaz 1982. Kışlık buğday ekim zamanının tespiti. Tarım ve Orman Bak. Ziraat İş. Gen. Müd. Araş. Dairesi Bşk. Yayınları 6, Ziraat İş. Gen. Müd. Araştırma Özetleri.