Characterization of confectionary sunfkıwer (Helianthus Annuus L.) genetic resources of Denizli and Erzurum provinces
Türkiye bitki çeşitliliği ve genetik kaynakları bakımından çok özel bir konumda bulunmaktadır. Ayçiçeği (Helianthus annuus L.) önemli yağlık ve çerezlik bir bitki olup, halen yetiştirilmekte olan yerel çeşitleri büyük bir çeşitliliğe sahiptir. Bu nedenle, Endüstri Bitkileri Genetik Kaynakları Projesi çerçevesinde ayçiçeği yerel çeşitleri toplanmakta ve ex situ olarak Ulusal Gen Bankasında muhafaza edilmektedir. Bitki genetik kaynaklarının bitki ıslah çalışmalarında kullanımını kolaylaştırmak ve kullanımını yaygınlaştırmak için yerel çeşitlerin karakterizasyonu önemlidir. Bu nedenle bu çalışmada toplanarak İzmir’deki Türkiye Ulusal Gen Bankasında uzun süreli korumaya alınan elli dört adet çerezlik ayçiçeği yerel çeşidi agromorfolojik özellikler yönünden karakterize edilmiştir. Çerezlik ayçiçeği örneklerinin çeşitliliğinin belirlenmesinde Ana Bileşen Analizi (ABA) kullanılmıştır. Ayçiçeğinin yetişme yörelerindeki ekolojik farklılıkları morfolojik çeşitliliğe neden olduğundan varyasyonun kantitatif yönleri aynı koşullarda kurulan deneme ile değerlendirilmiştir. Otuz iki karakter gözlenerek ABA analizi ile değerlendirilmiş ve yorumlanmıştır. Gözlenen karakterlerden sapta yaprak dağılımı, sap tüylülüğü, dallanma, yaprak tüylülüğü, yaprak şekli, tohum tüylüğü, tabla çiçek rengi, polen fertilliği ve disk çiçeklerindeki antosiyan dışındaki tüm diğer karakterlerde morfolojik varyasyon oldukça yüksek bulunmuştur. ABA analizinde, ilk sekiz ana bileşenin toplam varyasyonunun % 73.721 olduğu belirlenmiştir. Tüm ana bileşenlerdeki örnekler tek bir grup oluşturmuş ve bazı örnekler bu grup dışında dağılım göstermiştir. Analiz sonucu, çerezlik ayçiçeklerinde morfolojik yönden sürekli bir varyasyon olduğunu ve bu yerel çeşitlerin çeşitlilik gösterdiğini teyit etmiştir. Çeşitlilik farklı ekolojilere adaptasyon yanında çiftçinin seleksiyonu rol oynamakta, benzerlikler ise farklı bölgelerdeki çiftçiler arasındaki resmi olmayan tohum değişimlerinden kaynaklanmaktadır.
Denizli ve Erzurum yöresi çerezlik ayçiçeği (Heliantus Annuus L.) genetik kaynaklarının karekterizasyonu
Turkey has significant and unique plant diversity and plant genetic resources. Sunflower (Helianthus annuus L.) is one of the important oilseed and confectionary crop have significant diversity in Turkey. Therefore, within the framework of National Industrial Plant Genetic Resources Project, sunflower landraces have been collected and conserved ex situ at the National Gene Bank in Izmir, Turkey. Since the characterization of local variety and land race collections is also necessary for the utilization of those resources and help to optimize the germplasm management and utilization in plant breeding program. In this study agro-morphological characterization of fifty four confectionary sunflower accessions collected from Denizli and Erzurum provinces, and maintained long-term at National Gene Bank for assessing sustainable utilization. Principal Component Analysis (PCA) was performed for diversity determination of sunflower accessions. Ecological differences affect morphology of sunflower; thus, quantitative aspects of variation were evaluated using plants grown under same conditions. Thirty two characters were evaluated and multivariate analysis was performed for diversity determination those of confectionary sunflower accessions. The morphological variation was found high for most of the characters. There was no variation on leaf distribution on stem, stem hairiness, branching, leaf pubescence, leaf shape, seed type, seed hairiness, head flower color, pollen fertility, disk flower anthocyanin coloration. PCA showed that the first eight principal components accounted for 73.721 % of the total variation. In all principal components very variable one group was formed. The results indicated continuous variation model of confectionary sunflower landraces. While the informal seed exchange mechanism among the farmers involve the some degree of similarity of the some accessions collected from different localities. The diversity among and between the landraces is result of adaptation of different ecologies and the farmers’ selection in their preferences.
___
- Clifford, H. T., and Stephenson, W. 1975. An introduction to Numerical Classification. Academic Press. New York.
- IBPGR. 1985. Sunflower Descriptors. International Board for Plant Genetic Resources (IBPGR). Rome, Italy.
- Harlan, J. R. 1951. Anatomy of gene centres. Am.Nat., 85: 97-103.
- Karagoz, A., N. Zencirci, A. Tan, T. Taskin, H. Köksel, M. Surek, C. Toker, and K. Ozbek. 2010. Bitki Genetik Kaynaklarının Korunması ve Kullanımı (Conservation and utilization of plant genetic resources). Türkiye Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi. 11-15 Ocak 2010, Ankara. Bildiriler Kitabı 1, 155-177.
- Sneath, P. H. A. and R. R. Sokal. 1973. Numerical Taxonomy. The Principles and Practice of Numerical Classification. Freeman, San Fransisco.
- Steel, R. G. D., and J. H. Torrie. 1980. Principles and procedures of statistics. A biometrical approach. Mc Grow-Hill Book Co. New York.
- Tan, A. 2000. Biodiversity conservation. Ex situ and in situ conservation: A case in Turkey. In: Watanabe K. and A. Komamine (eds.). Chalenge of Plant and Agricultural Sciences to the crisis of biosphere on the Earth in the 21st Century. Eurekah, Texas.
- Tan, A. 2009. Türkiye Geçit Bölgesi Genetik Çeşitliliğinin In situ (Çitçi Şartlarında) Muhafazası olanakları. Anadolu, J. of AARI. 19 (1), 1-12.
- Tan. A. 2010. State of Plant Genetic Resources for Food and Agriculture. Second Report of Turkey on Conservation and Sustainable Utilization of Plant Genetic Resources for Food and Agriculture. Aegean Agricultural Research Institute Publication No. 141, Meta Basım. Bornova, Izmir, Turkey.
- Tan, A. S. 1993. Ayçiçeğinde (Helianthus annuus L.) melez varyete (F1) ıslahında kendilenmiş hatların çoklu dizi (Line x Tester) analiz yöntemine göre kombinasyon yeteneklerinin saptanması üzerine araştırmalar. Doktora tezi. E. Ü. Zir. Fak. Fen Bil. Ens. Tarla Bit. Ana Bil. Dalı. Bornova, İzmir.
- Tan, A. S. 2005. Heterosis. P 33 - 71. Bitki Islahında İstatistik Genetik Metotlar. Ege Tar. Ara. Enst. No: 121. Menemen, İzmir. Tan, A. S. 2010a. Sunflower (Helianthus Anuus L.) researches in Aegean Region of Turkey. 8th European Sunflower Biotechnology Conference. SUNBIO 2010. 1-3 March 2010, Antalya, Turkey. Helia 53: 77-84.
- Tan, A. S. 2010b. Performance of some oilseed and confectionary type of sunflower (Helianthus Annuus L.) varieties Aegean Region of Turkey. 8th European Sunflower Biotechnology Conference. SUNBIO 2010. 1-3 March 2010, Antalya, Turkey. Helia 53: 91-100.
- Tan, A. S. 2010c. Identification of rust (Puccinia helianthi Schw.) races of sunflower (Helianthus Anuus L.) in Turkey. 8th European Sunflower Biotechnology Conference. SUNBIO 2010. 1-3 March 2010, Antalya, Turkey. Helia 53: 181-190.
- Tan. A. S. 2010d. Ege Bölgesi Ayçiçeği Araştırmaları Projesi. 2010 Yılı Gelişme Raporu (Sunflower Researches for Aegean Region of Turkey. Annual Report of 2010). Ege Tarımsal Arastirma Enstitüsu (Aegean Agriculture Research Institute). Menemen, Izmir, Turkey.
- Tan, A., and A. S. Tan. 1998a. Database management systems for conservation of genetic diversity in Turkey. In: N. Zencirci, Z. Kaya, Y. Anikster, W.T. Adams(Eds.).The Proceeding of International Symposium on In situ Conservation of Plant Genetic Diversity. 4-8 November, 1996. Antalya, Turkey.
- Tan, A., and A. S. Tan. 1998b. Data Collecting and Analysis: For in situ, on farm, conservation. In: Jarvis D. I. And T. Hodghin (Eds.) Stregnghthen the Scientific Basis of In Situ Conservation of Agricultural Biodiversity Onfarm. Options for data collecting and analysis. Proceedings of a Workshop to Develop Tools and Procedures for In Situ Conservation On-farm, 25-29 August 1997, Rome, Italy, IPGRI.
- Tan, A.S., and A. Tan. 2010. Sunflower (Helianthus Anuus L.) Landraces of Turkey, Their Collections Conservation and Morphmetric Characterization. 8th European Sunflower Biotechnology Conference. SUNBIO 2010. 1-3 March 2010, Antalya, Turkey. Helia 53: 55-62.
- Tan, A.S., and A. Tan. 2011. Genetic Resources of Sunflower (Helianthus Annuus L.) in Turkey. International Symposium on Sunflower Genetic Resources. October 16-20, 2011. Kusadasi, Izmir, Turkey. Helia 34: 39 – 46.
- Tan, A.S., and A. Tan. 2012. Characterization of Sunflower Genetic Resources of Turkey. 18th International Sunflower Conference, Argentina, Feb. 27 Marc – 1 Feb., 2012.
- Tan. A. S., A. Tan, M. Aldemir, A. Altunok, A. İnal, A. Peksüslü, İ. Yılmaz, H. Kartal ve L. Aykas. 2012. Endüstri Bitkileri Genetik Kaynakları Projesi. 2012 Yılı Gelişme Raporu. (Industrial Crops Resources Research Project. Annual Report, 2009). Ege Tarımsal Arastirma Enstitüsu) Aegean Agriculture Research Institute). Menemen, Izmir, Turkey.
- Tanksley, S. D., and S. R. McCouch. 1997. Seed banks and molecular maps: unlocking genetic potential from the wild. Science 277, 1063-1066.
- UPOV Guidelines for the Conduct of Tests for Distinctness, Uniformity and Stability, Sunflower (Helianthus annuus L.). TG/81/6. http://www.upov.int/edocs/ tgdocs/en/tg081.pdf.
- Zeven, A. C, and J. M. J. de Wet. 1982. Dictionary of cultivated lants and their regions of diversity. Pudoc, Wageningen, the Netherlands: pp. 200.
- ISSN: 1300-0225
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1991
- Yayıncı: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü