Batı Anadolu'da yayıkan bazı Crocus Teksonlarının süs bitkisi olarak değerlendirilmesi
Bu çalışma ile Batı Anadolu’daki bazı doğal Crocus taksonlarının çoğaltımı ve süs bitkisi (dış mekân bitkisi ve saksılı bitki) olarak değerlendirme olanaklarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, bitki toplama, vejetatif ve generatif çoğaltım çalışmaları yapılmıştır. Çalışmaya ait materyalleri ülkemiz florasında doğal olarak yayılış gösteren 2’si endemik 4 Crocus taksonu oluşturmaktadır. Taksonlardan biri sonbaharda çiçek açarken (C. pallasii ssp. pallasii), 3’ü ilkbaharda (C. olivieri ssp. balansae, C. chrysanthus, C. baytopiorum) çiçeklenmektedirler. Taksonlar doğal olarak yayılış gösterdikleri alanlardan toplanmış ve tür teşhisleri yapılmıştır. Taksonların hem vejetatif hem de generatif olarak çoğaltılabileceği belirlenmiştir. Çoğaltma çalışmaları sonrasında taksonların süs bitkisi olarak kullanılabilme potansiyeline yönelik gözlemler 2011 yılı vejetasyon döneminde alınmıştır. Kullanım alanlarına yönelik değerlendirmeler “tartılı derecelendirme metodu” ile yapılmıştır. Bitkiler, Menemen koşullarına adapte olmuş ve 3 yıl süresince kültüre alınmışlardır. Taksonların 4’ünün de hem dış mekân bitkisi hem de saksı çiçeği olarak kullanılabileceği ortaya çıkmıştır.
Evaluation of some Crocus Species as orbanetak plants distributed in western anatolia
The objective of this study was to determine the possibility of some Crocus taxa to be used as ornamental plants (outdoor plants or pot plants). For this aim, survey, vegetative and generative propagation studies were carried out. The materials of the study were 4 Crocus taxa which spread naturally at flora of Turkey and include 2 endemics. While one of them blossoms during autum (C. pallasii ssp. pallasii), the other three blossom during spring (C. olivieri ssp. balansae, C. chrysanthus, C. baytopiorum). The taxa were collected around the regions where they spread and their species were identified. The methods of propagation had been aplied to the taxa. After that at the vegetative stage the taxa observed for their potential of being ornamental plants. the studies of propagation regarding to use taxa as ornamental plants had been observed during the vegetation period of 2011. The evaluations are done according to the way of usage through the “weighted rankit method”. According to our studies it is found out that the taxa can be used as outdoor and pot plants. The plants adapted to the conditions of Menemen area and were cultured for 3 years. It has been found out that all of the 4 taxa can be used either as an outdoor plant or as a pot plant.
___
- Babaç M.T. ve Y. Bakış. 2011. Tübives, Türkiye Bitkileri Veri Servisi, Crocus cinsi, http://wwweski.tubitak.gov.tr/tubives/index.php?com
- Benschop, M., 1993. Crocus. p257-272. In De Hertogh, A. A., Le Nard, M. (Ed.). The Physiology of Flower Bulbs. Elsevier Science Publishers B. V. Amsterdam, The Netherlands.
- Candan F., L. Şık and T. Kesercioğlu, 2009. Cytotaxonomical studies on some Crocus L. taxa in Turkey, African Journal of Biotechnology Vol. 8 (18):4374-4377.
- Carter, K., 2011. Crocus, University of California Cooperative Extension Central Coast & South Region Center for Landscape and Urban Horticulture. From http://groups.ucanr.org/CLUH/files/29437.pdf.
- Davis, P. H. and I. C. Hedge. 1984. The Flora of Turkey Past, Present and Future, Condollea, 8: 381–449 p.
- Erol, O. 2004. Batı Anadolu’nun Bazı Endemik Crocus L. (Iridaceae) Taksonları Üzerinde Morfolojik ve Anatomik Araştırmalar, İstanbul Üniversitesi Biyoloji Ana Bilim Dalı Botanik Programı, Doktora Tezi, İstanbul.
- Erol, O., L. Şık, H. B. Kaya, B. Tanyolaç, and O. Küçüker. 2011. Genetic diversity of Crocus antalyensis B.Mathew (Iridaceae) and a new subspecies from Southern Anatolia, Plant Syst Evol. 294(3-4): 281- 287.
- Ersoy, H. 1998. Trakya'da (Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ) Yetişen Crocus L. (Iridaceae) Taksonlarında Morfolojik, Sistematik, Korolojik Araştırmalar. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Çalışması, Edirne.
- Kornerup, A. and Wanscher J.H. 1978, Methuen Hand Book of Colour. Third Edition, London.
- Kravkaz, İ. S. 2008. Kastamonu Yöresindeki Crocus spp.’nin Fenolojik Özellikleri, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
- Kravkaz, İ. S., H. Vurdu, ve E. Türkyılmaz. 2006. Potansiyel süs bitkisi olarak çiğdemler, Gazi Üniversitesi Kastamonu Orman Fakültesi Dergisi, Kastamonu, 6 (1): 135-140.
- Michelson, L. P., W. H. Lachman, D. D. Allen. 1958. The use of the Weighted-Rankit method in variety trials. Proc. Amer. Soc. Hort. Sci. 71:334-338.
- Özhatay, N. 2002. Diversity of bulbous monocots in Turkey with special reference chromosome numbers, Pure Appl.Chem., 74 (4): 547–55.
- Şık, L., F. Candan, S. Soya, C. Karamenderes, T. Kesercioğlu, and B. Tanyolaç. 2008. Genetic variation among Crocus L. species from Western Turkey as revealed by RAPD and ISSR markers, Journal of Applied Biological Sciences 2 (2): 73-78.
- Toll, J. A. 1995. Processing of Germplazm Associated Material and Data. In: Guarino L., R. Ramanatha and R. Reid (Ed.), Collecting Plant Genetic Diversity Technical Guidelines. CAB International Wallingford, 577-595.
- Vurdu, H. ve F. F. Çiçek. 1992. Biyolojik zenginliklerimiz: Çiğdem (Crocus spp.), Fidan Dergisi, 57: 2-5 s.
- Vurdu, H., K. Güney, ve F. F. Çiçek. 2004. Biology of Crocus olivieri spp. olivieri, Proceedings of the First International Symposium on Saffron and Biotechnology, Acta Horticultura, Albacete-Spain 650:71-83 p.
- Yücel, E. 2002. Çiçekler ve Yerörtücüler. ISNB 975- 93746- 1- 7, Eskişehir, 116.
- Zencirkıran, M. 2002. Geofitler, Uludağ Rotary Derneği Yayınları, Bursa, 1: 28-29.
- ISSN: 1300-0225
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1991
- Yayıncı: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Sayıdaki Diğer Makaleler
Çilek küllemesi hastalığı etmeni ve mücadele olanakları üzerine son gelişmeler
Barbaros ÇETİNEL, E. Ersin ONOĞUR
Batı Anadolu'da yayıkan bazı Crocus Teksonlarının süs bitkisi olarak değerlendirilmesi
Gülden HASPOLAT, M. Ercan ÖZZAMBAK
Ahmet Şemsettin TAN, Mehmet ALDEMİR, Ayşegül ALTUNOK, Ayfer TAN