Ortaöğretim Öğrencilerinin Okuma Kültürlerinin İncelenmesi: Bir Karma Yöntem Araştırması

Bu çalışma ile ortaöğretim öğrencilerinin okuma kültürünün; cinsiyet, aile geliri ve okul türleri değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir. Araştırma, karma modelde tasarlanmış olup açımlayıcı sıralı desen kullanılmıştır. Araştırmanın nicel aşaması Türkiye’de bulunan bir ilin farklı türdeki liselerinde öğrenim gören 280 onuncu sınıf öğrencisi ile yürütülmüştür. Nitel aşamada ise 14 gönüllünün görüşünden yararlanılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Okuma Kültürü Ölçeği ve yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Bu araştırmanın nicel verilerinin analizinde, “bağımsız gruplar t testi” ve ANOVA kullanılırken nitel verilerin analizinde ise içerik analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda cinsiyete göre kız öğrenciler lehine anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Ailenin gelir durumu yükseldikçe de anlamlı farklılık olduğu saptanmıştır. Aynı zamanda okul türleri ile okuma kültürü arasında anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Öğrenciler bulundukları okul ortamının onların okumaya ve kitaplara yönelik bakışlarını olumsuz yönde etkilediğini belirtmişlerdir.

Examining Reading Cultures of High School Students: A Mixed Method Research

This study aimed to explore whether the reading culture of high school students varied or not with respect to variables such as gender, family income and school types. The research was designed in mixed model and exploratory sequential design was used. The quantitative phase of the research was conducted with the participation of 280 students from Grade 10 studying in different types of high schools in a province in Türkiye. In the qualitative stage, the views of 14 volunteers were used. Reading Culture Scale and semi-structured interview form were used as data collection tools in the research. While “independent samples t-test” and ANOVA were used in the analysis of the quantitative data of this study, content analysis was used in the analysis of the qualitative data. As a result of the research, a significant difference was found in favor of female students according to gender. A significant difference was found as the income level of the family increased. At the same time, it was determined that there was a significant difference between school types and reading culture. The students stated that the school environment they were in influenced their view of reading and books negatively.

___

  • Acar Ş., E. (2019). Erken dil müdahalesinde etkileşimli kitap okuma uygulamasının gelişimsel dil gecikmesi görülen çocuklar üzerindeki etkililiğinin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi).
  • Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Akçataş, A. (2002). Dile hâkimiyetin geliştirilmesinde verimli okumanın önemi. TDK Türk Dili Dergisi, 604, 308-313.
  • Akkaya, N. ve Özdemir, S. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin okumaya yönelik tutumlarının incelenmesi: İzmir-Buca örneği. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 75-96.
  • Akyol, H. (2007). Okuma. A. Kırkkılıç ve H. Akyol (Ed.), İlköğretimde Türkçe öğretimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
  • Aytaç, A. ve Kaygısız, N. (2019). Lise öğrencilerinin okumaya ilişkin tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 8(4), 2240- 2255.
  • Balcı, A., Uyar, Y., & Büyükikiz, K. K. (2012). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıkları, kütüphane kullanma sıklıkları ve okumaya yönelik tutumlarının incelenmesi. Turkish Studies, 7(4), 965-985.
  • Balcı, A. (2009). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlık ve ilgileri üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 231-274.
  • Baki, Y. (2018). 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin okuma tutumlarının Türkçe dersine ilişkin tutum üzerindeki etkisinde cinsiyetin rolü: Bir yapısal eşitlik modellemesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(1), 238-259.
  • Baş, G. (2012). Reading attitudes of high school students: an analysis from different variables. International Journal on New Trends in Education and Their Implications, 3(2), 47-58.
  • Başaran, M. ve Ateş, S. (2009). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin okumaya ilişkin tutumlarının incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 29(1), 73- 92.
  • Berberoğlu G. ve Kalender İ. (2005). Öğrenci başarısının yıllara, okul türlerine, bölgelere göre incelenmesi: Pisa ve ÖSS analizi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 4(7), 21-35
  • Bulut, P., Kuşdemir, Y. & Uzun, E. B. (2020). Okuma kültürü üzerine bir inceleme: Öğretmen adayları örneği. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 8(21), 74-95.
  • Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Yayınları.
  • Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Yayınları.
  • Çeçen, M. A. ve Deniz, E. (2015). Lise öğrencilerinin okumaya yönelik tutumları (Diyarbakır ili örneği). Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(30), 193-212.
  • Çırakman E. Ö. ve Arı, B. (2018). Ortaokul öğrencilerinin kitap seçimine yön veren etmenler. Researcher: Social Science Studies, 6(3), 73-99.
  • Coşkun, E. (2003). Çeşitli değişkenlere göre lise öğrencilerinin etkili okuma becerileri ve bazı öneriler. Türklük Bilimi Araştırmaları, 13, 102-130.
  • Duran, E. ve Erkek, G. (2018). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin okuma ön yargılarının belirlenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 1-17.
  • Duranay Yıldırım, P. (2005). Ortaöğretim kurumlarının etkili okul özelliklerini karşılama düzeyleri İzmir örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Pamukkale.
  • EARGED (2004). Öğrenci başarısı belirleme programı (PISA, 2003): Ulusal ön rapor. Ankara: MEB Eğitim Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı.
  • Demir, Z. A. (2016). Ortaöğretim son sınıf öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıklarının incelenmesi: Siirt örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siirt.
  • Demirel, Ö. (1995). İlköğretim okullarında Türkçe öğretimi. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
  • Demirel, Ö. ve Epçaçan, C. (2012). Okuduğunu anlama stratejilerinin bilişsel ve duyuşsal öğrenme ürünlerine etkisi. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 2(1), 71-106.
  • Demirer, V. ve Erbaş, Ç. (2015). Mobil artırılmış gerçeklik uygulamalarının incelenmesi ve eğitimsel açıdan değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 803-813. https://doi.org/10.17860/efd.29928
  • Gerald B. (2018). A brief review of independent, dependent and one sample t-test. International Journal of Applied Mathematics and Theoretical Physics, 4(2), 50-54.
  • Gömleksiz, M. N. (2004). Kitap okuma alışkanlığına ilişkin bir tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirliği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 185-195.
  • Göksel, A. (2022). Okumayı etkileyen psikolojik faktörler. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 8, 946-962.
  • Gürcan, H. İ. (1999). Okuma alışkanlığı ile kitap yayımcılığının kültürel iletişim ve teknolojisine bağlı sorunları karşısında Türkiye koşulları temelinde bir model önerisi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
  • Güngör, E. (2009). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin kitap okuma alışkanlığı ile Türkçe dersi akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
  • Güneş, F. (2010). Öğrencilerde ekran okuma ve ekranik düşünme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14), 1-20.
  • Field, A. (2013). Discovering statistics using IBM SPSS statistics: And sex and drugs and rock “n” roll, 4th Edition, Los Angeles, London, New Delhi: Sage Publications, Inc.
  • Johnson, R. B., Onwuegbuzie, A. J., & Turner, L. A. (2007). Toward a definition of mixed methods research. Journal of Mixed Methods Research, 1(2), 112–133.
  • Karahan, B. (2015). 5 ve 6. sınıf öğrencilerinin okumaya karşı tutum ve motivasyonlarının okuduğunu anlama becerileri ile ilişkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
  • Kantaş, Z. (2013). Yaşam boyu okuma eğitimi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
  • Kulaksızoğlu, A. (2007). Ergenlik psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Kuzu Sarar, T. (2006, Ekim). Ülkemizde çocuk ve gençlerin okuma kültürü edinme sürecindeki temel sorunlar. II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu’nda sunulan bildiri, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Ankara.
  • Karasakaloğlu, N. ve Bulut, B. (2018). Etkin dinleme eğitiminin dinlediğini ve okuduğunu anlama üzerine etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(5), 1407-1417.
  • İşeri, K. (2010). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin okuma tutumlarının incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 7(2), 469-487.
  • Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2013). Multivariate data analysis. Pearson Education Limited.
  • Harris, A. J., & Sıpay, E. R. (1990). How to increase reading ability. New York: Longman.
  • Maden, S. ve Maden, A. (2016). Ortaöğretim öğrencilerinin ekran okumaya yönelik tutumları. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(3), 1305-1319.
  • Marshall, C., & Rossman, G. B. (2014). Designing qualitative research. California: Sage Publications.
  • Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018). Ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı dersi (9, 10, 11. ve 12. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Yayınları.
  • Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2008). Ortaöğretimde okul çeşitliliğinin azaltılması. Erişim Adresi: http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/745.pdf
  • Nurlu, M. ve Sarıca, A. (2015). İlköğretim Türkçe ders kitaplarındaki sözcük çalışmalarının yöntem-teknik ve Türkçe öğretimi kazanımları açısından incelenmesi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 4(10), 19-37.
  • Savaş, B. (2006). Okuma eğitimi ve çocuklarda dil gelişimi. İstanbul: Alfa Yayıncılık.
  • Sallabaş, E. (2008). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okumaya yönelik tutumları ve okuduğunu anlama becerileri arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(16), 141-155.
  • Sever, S. (2013). Çocuk edebiyatı ve okuma kültürü. İzmir: Tudem Yayıncılık.
  • Shafi, S. M., & Loan F. A. (2010). Reading habits among college students of Kashmir across genders,
  • University of Kashmir, 6 (2) July
  • Soyuçok, M. (2021). Okuma kültürünün edindirilmesinde okulun rolü (Yayımlanmamış doktora tezi). Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
  • Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston: Allyn and Bacon.
  • Tatar, D. (2022). Sosyo-ekonomik düzeyin çocukların okuma alışkanlıkları üzerine etkisi: Ankara’daki ilköğretim sekizinci sınıf öğrencileri üzerine bir araştırma (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Tashakkori, A. & Teddlie, C. (1998). Mixed methodology: Combining qualitative and quantitative approaches. Los Angeles, London, New Delhi: Sage Publications, Inc.
  • Telli, A. (2021) Ortaokul öğrencilerinin okuma güdülenmeleri ile ebeveynlerinin eğitim düzeyi ve okuma kültürü görünümleri arasındaki ilişki üzerine bir inceleme (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Pamukkale.
  • Taşkesenlioğlu, L. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin okuma alışkanlıkları üzerine bir inceleme. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9), 243-261.
  • Türkel, A., Özdemir, E. E. ve Akbulut, S. (2017). Okuma kültürü ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12(14), 465-490.
  • Odabaş, H., Odabaş, Z. ve Sevmez H. (2018). Üniversite öğrencilerinde dijital / e-kitap okuma kültürü: Selçuk Üniversitesi örneği. DTCF Dergisi, 58(1), 139-171.
  • Özbay, M. ve Uyar, Y. (2009). İlköğretim ikinci kademe öğrencileri için okumaya yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlilik ve güvenirlik çalışması. e-Journal of New World Sciences Academy Education Sciences, 4(2), 632-651.
  • Yalman, M., Özkan, E. ve Kutluca, T. (2013). Eğitim fakültesi öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıkları üzerine betimsel bir araştırma: Dicle Üniversitesi örneği. Bilgi Dünyası, 14(2), 291-305.
  • Yavuzer, H. (2000). Okul çağı çocuğu. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. İstanbul: Seçkin Yayıncılık.
  • Yılmaz, B. (2004). Öğrencilerin okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıklarında ebeveynlerin duyarlılığı. Bilgi Dünyası, 5(2), 115-136.
Ana Dili Eğitimi Dergisi-Cover
  • ISSN: 2147-6020
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 2013
  • Yayıncı: Mehmet Kurudayıoğlu
Sayıdaki Diğer Makaleler

Çıkarım Becerilerini Değerlendirme Aracının Geliştirilmesi

Gökhan ÇETİNKAYA, Kadir YALINKILIÇ, Tuba KARAKOÇ YURTSEVEN, Mustafa AYDIN

Ortaöğretim Öğrencilerinin Okuma Kültürlerinin İncelenmesi: Bir Karma Yöntem Araştırması

Ercüment İŞLEYEN, Yurdagül GÜNAL

Türkçe Dersinde Dijital Akıcılığın Geliştirilmesi İçin Hazırlanan Programın Sınıf Öğretmenlerinin Dijital Akıcılıklarına Etkisi

Metin ALTUNKAYNAK, Zekiye ÇAĞIMLAR

Türkçe Derslerindeki Ödevler Hakkında Öğrenci, Öğretmen ve Veli Görüşleri

Atilla DİLEKÇİ

Okuma Okuryazarlığı Performansı, Motivasyon Kaynakları ve Öğretmen Desteği Arasındaki İlişkiler: PISA 2018 Türkiye Örneklemi

Gökhan ARI, Mustafa Serdar YAŞAR, Emre CAN

Ortaokul Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Soru Sorma Becerilerinin Yenilenmiş Bloom Taksonomisi’ne Göre İncelenmesi

Yusuf TAŞKIN

Okul Öncesi Dönem Çocukların Öğrenme Güçlüğü Erken Belirtileri ile Erken Okuryazarlık ve Yürütücü İşlev Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Nesil ŞENTÜRK GÜLHAN, Yakup BURAK

Çocuk Edebiyatı Ürünleri ile Kavram Öğretimi: Bir Karma Yöntem Çalışması

Seval ÇİĞDEMİR

İmam-Hatip Ortaokulu Öğrencilerinin Okuma Kültürü Düzeylerinin Okuma Profilleri Bağlamında İncelenmesi: Alanya Örneği

Elif AKTAŞ, Ekrem VURAL

Türkiye'de Yazma Müdahalelerinin Etkililiğini İnceleyen Lisansüstü Tezlere Yönelik Bir İçerik Analizi

Hasan Basri KANSIZOĞLU