TBMM’nin Denetim Aracı Olarak Sayıştay’ın Rolü: 6085 Sayılı Sayıştay Kanunu Sonrası Değişiklikler ve Etkisi

Parlamentolar, halk adına gelir elde etmek ve harcama yapmak amacıyla yürütme organlarına bütçeler yoluyla yetki vermekte, bu yetkinin kullanımını da kamu kaynaklarının denetimi konusunda uzmanlaşmış kurumlar olan sayıştaylar aracılığıyla denetlemektedir. Kamu mali yönetimi ve denetimi sistemine yönelik uluslararası alanda yaşanan kuramsal ve uygulamalı yeni yaklaşım ve gelişmelere bağlı olarak Türkiye’de de önemli düzenlemeler gerçekleştirilmiştir. Bunlardan biri de Sayıştay’ın fonksiyonunu yeniden şekillendiren 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’dur. Bu çalışma, 6085 sayılı Kanun’un getirdiği değişim ve yenilikleri, düzenlemenin TBMM-Sayıştay ilişkilerini ve TBMM’nin denetim fonksiyonunu nasıl etkilediği, uygulamada ne tür sorunlarla karşılaşıldığı hususlarını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Nicel ve nitel veri toplama yöntemleriyle elde edilen bulgu ve gözlemler irdelenmiş, yarı-deneysel tasarım olan kesintili zaman serisi tekniği ile etki analizi yapılmış ve sorunların giderilmesine yönelik çözüm önerileri geliştirilmiştir.

The Role of Turkish Court of Accounts as an Audit Agency of The Grand National Assembly of Turkey: The Amendments and the Impacts after the Court of Accounts Law No.6085

Parliaments empower the executive bodies in order to collect revenue and spend it on behalf of the citizens through budgets and audit this authority through supreme audit institutions. As a result of theoretical and practical new approaches and developments experienced in the international arena, significant regulations on public financial management and audit system have been realized in Turkey. One of the most important regulation is the Law on Turkish Court of Accounts, No. 6085, which redefines the scope of duty of the Turkish Court of Accounts and includes organizational performance to the activities of reporting to the Grand National Assembly of Turkey (GNAT). This study aims to explore how the Law No. 6085 affected the relations between the GNAT and the Turkish Court of Accounts, how the GNAT’s audit function has been affected, what’s new and what are the changes brought by the Law, and what problems encountered in implementation process. The findings and observations gathered through quantitative and qualitative data collection methods were evaluated, the interrupted time series as a quasi-expermental design was adopted for the impact analysis, and a solution proposal for resolving the problems were developed.

___

  • Aksoy, M., Geçgel, B. ve Öz, Y. (2018). Sayıştay Hesap Yargısı. Ankara: Sayıştay Başkanlığı.
  • Akyel, R. (2016). “Sayıştay Raporlarının Kamu Mali Yönetimine Katkısı”. Amme İdaresi Dergisi, 49(1), 119-145.
  • Akyel, R., ve Baş, H. (2010). “Kamu Yönetimi ve Denetimi Bağlamında Sayıştay’ın Anayasal ve Yargısal Konumu”. Maliye Dergisi, 158, 374-387.
  • Akyel, R. ve Köse , Ö. (2010). “Kamu Yönetiminde Etkinlik Arayışı: Etkin Kamu Yönetimi İçin Etkin Denetimin Gerekliliği”. Türk İdare Dergisi, 466.
  • Arın, T. (2000). “Parlamenter Bütçe Denetimi Plan ve Bütçe Komisyonu:Yapı ve İşlevler Üzerine Uluslararası Farklılaştırma”. Parlamento ve Sayıştay Denetimi. İstanbul: TESEV.
  • Ayhan, E. ve Önder, M. (2017). “Yeni Kamu Hizmeti Yaklaşımı: Yönetişime Açılan Bir Kapı”. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 3(2).
  • Bağlı, M. S. (2014). TBMM’nin Bütçe Hakkı Kullanım Durumu: 5018 Sayılı Kanun Sonrası Bütçe Hakkı Kullanımında Etkinlik Düzeyinin Ölçümü . Ankara: Yayımlanmamış Doktora Tezi.
  • Batmaz, Y. (2015). “Denetim Üzerinden Kamu Yönetimindeki Değişimi Anlamak”. Sayıştay Dergisi, 98, 5-18.
  • Bayar, D. (2005). “Sayıştay’ın Anatomisi”. Maliye Dergisi, 148, 63-81.
  • Caiden, G. E. (1988). “Devlet Denetiminin Yeni Yönleri”. Devlet Denetimi (Makaleler). (Çev. F. Heper). Ankara: Sayıştay Başkanlığı.
  • Çağan, N. (1988). Kamu Maliyesinin Anayasal Çerçevesi. Ankara: Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları.
  • Demirbaş, T. (2001). Sayıştaylar Tarafından Gerçekleştirilen Performans Denetimleri ve Türk Sayıştayı Uygulaması. Ankara: Sayıştay Başkanlığı.
  • Devlet Planlama Teşkilatı (2000). 8. Beş Yıllık Kalkınma Planı, Denetim Sisteminin Etkinliğinin Artırılması ve Performans Denetimine Geçiş Alt Komisyonu Raporu.
  • Eroğul, C. (1999). Devlet Yönetimine Katılma Hakkı. Ankara: İmge Kitabevi.
  • Geçgel, B. (2014). “Sayıştay’ın Yargı Yetkisi, Yargısal Görevinin Niteliği ve Yargı Kolları Arasındaki Yeri”. Sayıştay Dergisi, 93.
  • Geist, B. (1981). “State Audit: An Introduction”. State Audit-Development In Public Accountability. State Comptroller’s Office.
  • Gören, İ. (2000). “Kamu Mali Yönetiminin Yeniden Yapılandırılması ve Denetim”. Parlamento ve Sayıştay Denetimi. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı Yayınları.
  • Institute on Governance (1997). The Exercise of Power Round Table: Accountability: A Fresh Look at A Changing System. Ottawa.
  • INTOSAI (1997). INTOSAI Denetim Standartları. Sayıştay Başkanlığı.
  • Işık, H., ve Akbulut, E. (1995). “Sayıştay ve Parlamento İlişkileri”. Sayıştay Dergisi, 17, 13-17.
  • Köse, Ö. (2007). Dünyada ve Türkiye’de Yüksek Denetim. Ankara: Sayıştay 145. Kuruluş Yıldönümü Yayınları.
  • Meşe, O. (2009). Kapsayıcı Güvenlik Anlayışı Perspektifinden Amerikan Sayıştayı(GAO) ile Türk Sayıştay’ının Karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: PA Güvenlik Bilimleri Enstitütüsü.
  • Meydanlı, M.A. (2012). Yeni Kamu Mali Yönetim Sisteminde Parlamento-Sayıştay İlişkileri: TBMM Örneği. Yayımlanmamış Yasama Uzmanlığı Tezi. TBMM.
  • Onar, E. (1977). Meclis Araştırması. Ankara: A.Ü. Hukuk Fakültesi Yayınları.
  • Önder, M. (2017). “Mevzuat Yapımında Düzenleyici Etki Analizi ve Uygulama Sorunları/ Regulatory Impact Analysis in Legislation and Application Issues”, Türk İdare Dergisi, 89(485), 771-812.
  • Önder, M. (2011). “Prime Minister Turnover and Distributive Politics: An Interrupted Time Series Analysis”. Journal of US-China Public Administration, 8(3), 298-306.
  • Önder, M. ve Aydın, G. (2016). “Türk Kamu Yönetiminde Stratejik Yönetim: Kronik Uygulama Sorunsalı ve Yeni Perspektifler”. The Journal of International Management Research/Uluslararası Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 225-239.
  • Özay, İ. (1996). Günışığında Yönetim. İstanbul: Alfa Yayınları.
  • Özbudun, E. (1998). Türk Anayasa Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları.
  • Plan ve Bütçe Komisyonu (2006). Yap-İşlet-Devret ve Yap-İşlet Kapsamında Yaptırılan Enerji Projelerini Konu Alan Sayıştay Raporuna İlişkin Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu. Ankara: TBMM Başkanlığı.
  • Plan ve Bütçe Komisyonu (2011-2017). Kesin Hesap Kanunu Tasarısı Raporları.
  • Plan ve Bütçe Komisyonu (2002-2018). Bütçe Görüşme Tutanakları. TBMM Basımevi.
  • Plan ve Bütçe Komisyonu Raporu Muhalefet Şerhleri, 2014-2019 Yılları Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Tasarısı/Teklifi, TBMM Basımevi. 2013-2018. Ankara.
  • Polat, K. (2012). “Yüksek Denetimde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Rolü ve Yeni Bir Model Önerisi: Kamu Hesaplarını İnceleme ve Kesinhesap Komisyonu”. Yasama Dergisi, 21, 119-143.
  • TBMM. 510 Sıra Sayılı Sayıştay Kanunu Teklifi. 23. Dönem 5. Yasama Yılı, 26. Birleşim, 03.12. 2010 Cuma Görüşme Tutanakları.
  • TBMM Tutanak Dergisi. (2007). 23. Yasama Dönemi 2. Yasama Yılı 1/10/2007 tarihli 1. Birleşimine ait Tutanak Dergisine Ekli 1 numaralı Gelen Kağıtlar Listesi.
  • TBMM Tutanak Dergisi. (2011). 24. Yasama Dönemi 1. Yasama Yılı 15.7.2011 tarihli 11. Birleşimine ait Tutanak Dergisine Ekli 3 numaralı Gelen Kağıtlar Listesi.
  • TBMM. (2002-2018). TBMM Bütçe Görüşmeleri Genel Kurul Tutanakları.
  • Sakal, M. ve Şahin, E. A. (2008). “Kamu Kurumlarında Performans Ölçümü ve Sayıştay Denetimi İlişkisi: Türkiye’deki Düzenlemeler Bakımından Bir Değerlendirme”. Sayıştay Dergisi, 3-27.
  • Sakınç, S. ve Taytak, M. (2016). “Kamu Giderlerinde Etkinliğin Sağlanmasında Hesap Yargılamasının Rolü ve Etkinliği”. Maliye Dergisi, 170, 1-23.
  • Sayıştay Başkanlığı. (2019). Sayıştay Başkanlığı Basın Açıklaması. https://www.sayistay. gov.tr/tr/?p=2&ContentID=12544 (26.03.2019)
  • Sayıştay Başkanlığı. (2011-2018). Faaliyet Raporları.
  • Sayıştay Başkanlığı. (2018). 2017 Yılı Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu.
  • Sayıştay Başkanlığı. (2015-2017). Kamu İdaresi Denetim Raporları. https://www. sayistay.gov.tr/tr/?p=2&CategoryId=103. (18.03.2019).
  • Şahin İpek, E. A. (2017). “Bütçe Hakkının Kullanılması Bakımından TBMM’nin Bütçe Sürecindeki Rolünün Değerlendirilmesi”. Maliye Finans Yazıları, 107.
  • Toker, M. (2008), Demokrasi-Parlamento-Sayıştay. Demokrasi-Parlamento-Sayıştay Paneli. Ankara.
  • Yıldırım, K. ve Önder, M. (2019). “Collaborative Role of Metropolitan Municipalities in Local Climate Protection Governance Strategies: The Case of Turkish Metropolitan Cities.” Journal of Environmental Assessment Policy and Management, 21(1).
  • Yılmaz, H., ve Biçer, M. (2010). “Parlamentonun Bütçe Hakkını Etkin Kullanımının Yeni Bütçe Çerçevesinde Değerlendirilmesi”. Maliye Dergisi, 201-225.
  • Yılmaz, N. (2011). Sayıştay’ın Raporlama Görevi ve Sayıştay Raporları. Dış Denetim Dergisi, 71-85.
  • Yılmaz, H. ve Tosun, S. (2010). “5018 Sayılı Kanun Çerçevesinde Mali Saydamlık ve Parlamentonun Bütçe Sürecinde Etkinliği”. Yasama Dergisi, 5-23.