Özelleştirilen Yurttaşlık: Türkiye'de Sağlık Politikalarındaki Dönüşüm

Sosyal haklar, medeni ve siyasal hakların kullanımı ve dolayısıyla siyasal topluluğa üyelik ve toplumsal dayanışma için gerekli haklardır. Ancak, ekonomik liberalizasyonun dayattığı yeni yapısal koşullar, sosyal yurttaşlığı ve dayandığı kurumları dönüştürmektedir. Sosyal yurttaşlığın temellerinden biri olan sağlık hizmetlerinde de hemen her ülkede hizmet sunumunda piyasaya başvurma eğilimi artmaktadır. Bu makalede, Türkiye 'de sağlık politikalarının tarihsel süreç içindeki dönüşümü üzerinden, farklı gelişme dönemlerinde o dönemin sosyal yurttaşlık kavramsallaştırmasına uygun olarak kamu politikalarının ve devletin sorumluluklarının dönüştüğü iddia edilmektedir. Türkiye 'de sağlık sisteminde özelleştirme ve piyasalaştırma girişimleri 1980 'lerden beri bütün reform önerilerinde mevcuttur ve tedricen uygulanmıştır. Bu süreç içinde, devletin rolü ve sorumlulukları yeniden tanımlanırken, sosyal yurttaşlığın içeriği de yeniden biçimlendirilmektedir. Sonuç olarak, özelleştirilmiş ve bireyselleştirilmiş bir yurttaşlık modeli inşa edilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye

Privatized citizenship: Transformation of health care policies in Turkey

Social rights are crucial for the exercise of civil and political rights, thus for the realization of political membership and of social solidarity. However, the new structural conditions of economic liberalization are transforming the social citizenship and the institutional framework that it relies on. As one of the main pillars of social citizenship, health care services have been started to be market ized in almost every country. In this article, through analyzing the changes in Turkish health care policies, it is argued that public policies and the responsibilities of the state have been transforming with respect to social citizenship conceptualization of .different periods characterized with specific development models. Privatization and marketization attempts in the health care system were in a way included in all reform proposals since 1980s and gradually implemented. Within this process, while the role and the responsibilities of the state are re-defined, the content of social citizenship started to be re-shaped. As a consequence, a new model of privatized and individualized citizenship is under construction.

Keywords:

Turkey,

___

Aberbach, J. D. - Christensen, T. (2005), “Citizens and Consumers: An NPM Dilemma”, Public Management Review, Vol. 7, No: 2, p. 225-245.
Akbulut, Örsan Ö. (2007), “Kamu Yönetiminde İşletmecilik Sorunu”, Mülkiye, Cilt XXXI, Sayı 254, s. 73-86.
Aslan, Onur E. (2005), Kamu Personel Rejimi: Statü Hukukundan Esnekliğe, Yayın No: 326, TODAİE, Ankara.
Ataay, Faruk (2008), “Sağlık Reformu ve Yurttaşlık Hakları”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 41, Sayı 3, Eylül, s. 169-184.
Box, Richard C. (1999), “Running Government Like a Business: Implications for Public Administration Theory and Practice”, The American Review of Public Administration, Vol. 29, No. 1, p. 19-43.
Buğra, Ayşe (2001), “Ekonomik Kriz Karşısında Türkiye’nin Geleneksel Refah Rejimi”, Toplum ve Bilim, 89 (Yaz), s. 22-30.
Buğra, Ayşe (2006), “Türkiye’de Sağ ve Sosyal Politika”, Toplum ve Bilim, Sayı 106, s. 43-67.
Buğra, Ayşe (2007), “AKP Döneminde Sosyal Politika ve Vatandaşlık”, Toplum ve Bilim, Sayı 108, s. 143-166.
Bulut, Ayşe (2007), “Türkiye’de Sağlık Reformunun Tarihçesi”, Çağlar Keyder - Nazan Üstündağ - Tuba Ağartan - Çağrı Yoltar (Eds.), Avrupa’da ve Türkiye’de Sağlık Politikaları: Reformlar, Sorunlar, Tartışmalar, İletişim, İstanbul, s. 111-124.
Clarke, John (2007), “Unsettled Connections: Citizens, Consumers and the Reform of Public Services” Journal of Consumer Culture, Vol. 7, No: 2, p. 159-178.
Crouch, Colin (2001), “Citizenship and Markets in Recent British Education Policy”, Colin Crouch - Klaus Eder - Damian Tambini (Eds.), Citizenship, Markets, and the State, Oxford University Press, Oxford, s. 111-133.
Crouch, Colin - Eder, Klaus - Tambini, Damian (2001), “Introduction: Dilemmas of Citizenship”, Citizenship, Markets, and the State, Colin Crouch - Klaus Eder - Damian Tambini (Eds.), Oxford University Press, Oxford, p. 1-19.
Dahrendorf, Ralf (1994), “The Changing Quality of Citizenship”, Bart van Steenbergen (Ed.), The Condition of Citizenship, Sage, London, p. 10-19.
Delanty, Gerard (2002), “Communitarianism and Citizenship”, Engin F. Işın - Bryan S. Turner (Eds.), Handbook of Citizenship Studies, Sage, London, p. 159-174.
DPT (Devlet Planlama Teşkilatı) (1963), Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı: 1963-1967, Ankara.
DPT (Devlet Planlama Teşkilatı) (1984), Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı: 1985-1989, Ankara.
Dünya Bankası, (World Bank) (2002), Turkey Country Brief, http://lnweb18.worldbank.org/ECA/eca.nsf/Countries/Turkey (20.7.2007).
Dünya Bankası, (World Bank) (2003), “Turkey Reforming the Health Sector for Improved Access and Efficiency”, Vol. I, Report No. 24358-TU.
Dünya Bankası, (World Bank) (2006), Turkey Public Expenditure Review, December 2006. http://www.worldbank.org.tr (17.7.2007).
Esping-Andersen, Gosta (2006), “Altın Çağ Sonrası? Küresel Bir Ekonomide Refah Devleti İkilemleri”, Ayşe Buğra - Çağlar Keyder (Eds.), Sosyal Politika Yazıları, İletişim, İstanbul, s. 53-100.
Fitzpatrick, Tony (2001), Welfare Theory: An Introduction, Palgrave, New York.
Giddens, Anthony (1994), Beyond Left and Right. The Future of Radical Politics, Polity Press, Cambridge.
Giddens, Anthony (2000), Üçüncü Yol: Sosyal Demokrasinin Yeniden Dirilişi, (Çev. Mehmet Özay), Birey Yayıncılık, İstanbul.
Handler, Joel (2003), “Social Citizenship and Workfare in the US and Western Europe: From Status to Contract”, Journal of European Social Policy, Vol. 13, No. 3, pp. 229-243.
http://www.dpt.gov.tr, 28.8.2007.
http://www.saglik.gov.tr, 4.10.2008.
IMF (2007), Letter of Intend of the government of Turkey, May 1, 2007, http://www.treasury.gov.tr/standby/LOIingilizce_18052007.pdf (16.07.2007).
Jenson, Jane - Philips, Susan D. (2001), “Restructuring the Canadian Citizenship Regime: Remaking the Institutions of Representation”, Colin Crouch - Klaus Eder - Damian Tambini (Eds.), Citizenship, Markets, and the State, Oxford University Press, Oxford, s. 69-89.
Keyder, Çağlar (2004), “The Turkish Bell Jar”, New Left Review, Vol. 28 (July-Aug.), p. 65-84.
Koray, Meryem (2005), Sosyal Politika, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
Kosotieti, Pekka (1987), “From Collectivity to Individualism in the Welfare State?”, Acta Sociologica, Vol. 30, No: 3/4, p. 281-293.
Lee, David - Bryan Turner (1996), “Introduction: Myths of Classlessness and the ‘Death’ of Class Analysis”, David J. Lee - Bryan S. Turner (Eds.), Conflicts about Class: Debating Inequality in late Industrialism, Longman, London, p. 1-20.
Leisering, Lutz (2003), “Review Essay: Nation State and Welfare State: An Intellectual and Political History”, Journal of European Social Policy, Vol. 13, No. 2, p. 175-185.
Leys, Colin (2007), “Piyasa ile Politika Arasında Sağlık Hizmetlerinin Konumu”, Çağlar Keyder - Nazan Üstündağ - Tuba Ağartan - Çağrı Yoltar (Eds.), Avrupa’da ve Türkiye’de Sağlık Politikaları: Reformlar, Sorunlar, Tartışmalar, İletişim, İstanbul, s. 95-110.
Lister, Ruth (1997), Citizenship: Feminist Perspectives, MacMillan: London.
Lister, Ruth (2000), “Citizenship: Theoretical Perspectives and Developments in European Welfare States” Paper for the 12th International Conference of Europeanists. Roundtable panel on Gender, Citizenship and Subjectivities. Chicago, March 2000.
Makal, Ahmet (1997), Osmanlı İmparatorluğu’nda Çalışma İlişkileri: 1850–1920, İmge, Ankara.
Marinetto, Michael (2003), “Who Wants to be an Active Citizen?: The Politics and Practice of Community Involvement”, Sociology, Vol. 37, No: 1, p. 103-120.
Marshall, T. H. (1965), “Citizenship and Social Calss” Class, Citizenship, and Social Development: essays with an introduction by S. M. Lipset, Anchor Books, New York.
Metintaş, M. Yahya - Elçioğlu Ömür (2007), “Cumhuriyetin İlk Onbeş Yılında Sağlık Hizmetleri (1923–1938),Osmangazi Tıp Dergisi,Cilt 29, Sayı 3,s.162-170.
Milliyet Gazetesi, 11.12.2007
Offe, Claus (1996), Modernity and the State: East, West, Polity Press, Cambridge.
Özbek, Nadir (2002), “Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Sosyal Devlet” Toplum ve Bilim, 92 (Bahar), s. 7-33.
Özbek, Nadir (2006), Cumhuriyet Türkiyesi’nde Sosyal Güvenlik ve Sosyal Politikalar, EGM, İstanbul.
Özuğurlu, Metin (2005), “Türkiye’de Sosyal Politikanın Dönüşümü”, Toplum ve Hekim, Cilt 20, Sayı 2, s. 87-93.
Pala, Kayıhan (2005), “Sağlık Hizmetlerinde Döner Sermaye Uygulaması”, Toplum ve Hekim, Cilt 20, Sayı. 1, s. 72-74.
Pierson, Christopher (1998), Beyond the Welfare State? The New Political Economy of Welfare, (2nd ed.), Polity Press, Cambridge.
Powell, Martin (2002), “The Hidden History of Social Citizenship”, Citizenship Studies, Vol. 6, No, 3, s. 229-244.
Roche, Maurice (1992), Rethinking Citizenship. Welfare, Ideology and Change in Modern Society, Polity Press, Cambridge.
Runciman, W. G. (1996), “Why Social Inequalities are Generated by Social Rights” M. Bulmer - A. M. Rees (Eds.), Citizenship Today: The Contemporary Relevance of T. H. Marshall, UCL Press, London, s. 49-63.
Sabuktay, Ayşegül (2008), “Yönetimsellik ve Biyosiyaset Kavramları Açısından ‘Sağlıkta Dönüşüm Programı’ ve Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 41, Sayı 2, Haziran, s. 81-100.
Soyer, Ata (1995), “Türkiye’de Sağlıkta Özelleştirme”, Birikim, 70 (Şubat), s. 40-53.
Soyer, Ata (2003), “1980’den Günümüze Sağlık Politikaları”, Praksis, 9 (kış-bahar), s. 301-319.
Talas, Cahit (1992), Türkiye’nin Açıklamalı Sosyal Politika Tarihi, Bilgi Yayınevi, Ankara.
Tanör, Bülent (1978), Anayasa Hukukunda Sosyal Haklar, May Yayınları, İstanbul.
Titmuss, Richard M. (1959), Essays on ‘The Welfare State’, Yale University Press, New Haven.
Turner, Bryan S. (1992), “Outline of a Theory of Citizenship”, Mouffe, Chantal (Ed.), Dimensions of Radical Democracy: Pluralism, Citizenship, Community, Verso, London, p. 32-62.
Turner, Bryan S. (1993a), “Preface”, Bryan S. Turner (Ed.), Citizenship and Social Theory, Sage, London, p. vii-xii.
Turner, Bryan S. (1993b), “Contemporary Problems in the Theory of Citizenship”, Bryan S. Turner (Ed.), Citizenship and Social Theory, Sage, London, p. 1-18.
Turner, Bryan S. (2001), “The Erosion of Citizenship” British Journal of Sociology, Vol. 52, No. 2. June, p. 189-209.
Twine, Fred (1994), Citizenship and Social Rights, Sage, London.
Yeldan, Erinç (2001), Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi: Bölüşüm, Birikim ve Büyüme, İletişim, İstanbul.