Ahmet Şen, Erdoğan Demir

6311

Câhiliye Dönemi Şairlerinden El-Efveh El-Evdî'de Fahr Teması

Asıl adı Salâ’e b. ‘Amr b. Mâlik b. ‘Avf b. el-Hâris b. ‘Avf b. Munebbih b. Evd b.Sa’b b. Sa‘d el-‘Aşîre olan Efveh, Mezhic kabilesindendir. O yakın dönem Câhiliyedevrinde yaşamıştır. Fahr kelimesi, sözlükte kişinin atalarını sayması, bir kimseyibaşka birine kıyasla yüceltmesi, değerli görmesi, tercih etmesi, birtakımözelliklerle övünmek anlamlarına gelir. Terim olarak fahr, şairlerinkendilerinden, kabile, soy, nesep, inanç, din, mezhep ve meşreplerinden edebî vesiyasî güçleriyle şiirdeki ustalık, yetenek ve faziletlerinden, hatta kılıç, zırh, at veözellikle deve gibi şahsi mal ve eşyalarından veya uzun ömürleriyle hayattecrübelerinden övünerek söz ettikleri şiir türünü ifade eder. Fahrın müstakil birşiir teması olarak kabul edilmesiyle ilgili Arap Edebiyatçıları arasında görüşfarklılıkları vardır. Efveh, fahr şiirlerini genel olarak savaşlarda kendisinin vekavminin kazandığı başarılar ve savaş meydanlarında sergilediği performansüzerine bina etmiştir. Bu tür şiirlerinde Efveh, kavminin savaşçılarının ata binmeyeteneği, kılıç kullanma becerisi ve cesaretlerine dair betimlemelerde bulunmuş,savaş dışında yine kendisinin ve kavminin sahip olduğu bazı ahlâkî nitelikleri,hak sahibine hakkını verdiğini fakat haklı olduğu durumda da muhatabı güçlüve soylu da olsa hakkını alma kararlığını, Kuzey Araplarının yanlış yaptığını vebunun sonucunda kendilerine nasıl savaşılacağının, ata nasıl binileceğininöğretildiğini ve düşmanca saldırı karşısında Evd kabilesinin asla yumuşak birtavır takınmayacağını, zikreder.

The Theme of Fakhr in the Works of Jahiliyyah Period Poet al-Afwah al-Awdi

al-Afwah, whose real name was Salâ’a b. ‘Amr b. Mâlik b. ‘Avf b. al Hâris b. ‘Avf b. Munabbih b. Evd b. Sa’b b. Sa‘d el-‘Asîre was a member of the Madhhij tribe. He lived during the late Jahiliyyah Period. He was rumored to have died in 570 or 560. The word “fakhr” means that a person cares about his past; exalts, values and prefers somebody over others; and boasts with some characteristics. As a term, “fakhr” refers to the type of poem in which the poets boast with themselves, their tribes, ancestors, lineage, beliefs, religion, sect, disposition, their literary and political prowess, talents and virtues, and even with their personal items and wealth such as swords, armors, horses, or with their long life and life experience. The opinions are divided among Arabic literature scholars regarding the acceptance of “fakhr” as a standalone theme in poetry. Afwah’s “fakhr” poetry was generally based on his and his tribe’s achievements in warfare and his performance in the battlefield. In such poems, Afwah describes the warriors of his tribe with reference to their horse-riding skills, sword mastery, and courage. Outside of the battle, he refers to his and his tribe’s moral qualities, how he gives credit where credit is due, yet how he claims his rights even when he had to oppose strong and highborn people, how Northern Arabs were in the wrong and as a result, they were taught how to battle and how to ride horses, and how the tribe of Ewd would never take a hostile action lightly.
PDF

___

  • Ahmed Rızâ. Mu‘cemu Metni’l-Luga. 5 Cilt. Beyrut: Dâru Mektebeti’lHayât, 1958.
  • ‘Askerî, Ebû Hilâl. Dîvânu’l-Ma‘ânî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, ts.
  • ‘Askerî, Ebû Hilâl. es-Sınâ‘ateyn. Nşr. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm - Ali Muhammed el-Becâvî. Beyrut: el-Mektebetu’l-‘Unsuriyye 1419/1999.
  • Ahfeş, ‘Ali b. Süleyman. el-İhtiyâreyn. Nşr. Fahreddin Kabâve. Beyrut: y.y., 1420/1999.
  • Ahmed Matlûb. Mu‘cemu Mustalahâti’n-Nahvi’l-‘Arabiyyi’l-Kadîm. Beyrut: Mektebetu Lubnân, 2001.
  • Avcı, Câsim. “Mezhic”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29: 543. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
  • Cebbûr ‘Abdunnûr. el-Mu’cemu’l-Edebî. Beyrut: Dâru’l-‘İlm li’l-Melâyîn, 1979.
  • Cevherî, Ebû Nasr İsmâ‘îl b. Hammâd. “Fahara”. Sıhâh. Nşr. Ahmed ‘Abdulgafûr ‘Attâr. 2: 779. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-‘İlm li’l-Melâyîn, 1407/1987.
  • Demirayak, Kenan. Arap Edebiyatı Tarihi-1. Erzurum: Fenomen Yayıncılık, 2012.
  • Durmuş, İsmail. “Fahr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 12: 79. Ankara: TDV Yayınları, 1995.
  • Durmuş, İsmail. “Hamase”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 15: 437. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
  • Ebû ‘Ubeyd ‘Abdullah b. ‘Abdul‘azîz el-Endelûsî. Mu‘cemu Mestu‘cime min Esmâi’l-Bilâd ve’l-Mevâdi‘. 4 Cilt. Beyrut: ‘Alemu’l-Kutub, 1983.
  • Efveh, Salâ’e b. ‘Amr el-Evdî. Dîvân. Nşr. Muhammed Altuncî. Beyrut: Dâru Sâdır, 1998.
  • Ezherî, Muhammed b. Ahmed. “Fahara”. Tehzîbu’l-Luga. Nşr. Muhammed ‘Avad. 7: 154. 8 Cilt. Beyrut: y.y., 2001.
  • Fâhûrî, Hannâ. el-Fahr ve’l-Hamâse. Kahire: Dâru’l-Ma‘ârif, 1992.
  • Farės, Bichr. “Müfâhare”. İslam Ansiklopedisi. 8: 790-791. İstanbul: y.y., 1940-1988.
  • Fayda, Mustafa. “Adnân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1: 391- 392. Ankara: TDV Yayınları, 1988.
  • Hamevî, Yâkût b. ‘Abdillâh. “Hacîb”. Mu‘cemu’l-Buldân. 2: 226. 7 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1995.
  • Hemedânî Hasen b. Ahmed. Sıfatu Cezîreti’l-‘Arab. Nşr. Muhammed b. ‘Ali el-Ekva‘ el-Hûlî. San‘â’: Mektebetu’l-İrşâd, 1990.
  • İbn Dureyd, Ebû Bekr Muhammed b. el-Hasen. “Fahara”. Cemheretu’lLuga. Nşr. Remzî Munîr Ba‘lbekkî. 1: 589. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-‘Ilm li’l-Melâyîn, 1987.
  • İbn Fâris, Ebû’l-Huseyn Ahmed. “Fahara”. Mu‘cemu Mekâyîsi’l-Luga. Nşr. ‘Abdusselâm Muhammed Hârûn. 4: 480. 4 Cilt. Kahire: y.y., 1366/1946.
  • İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed. Cemheretu Ensâbi’l-‘Arab. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘ilmiyye, 1403/1983.
  • İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullāh b. Müslim ed-Dîneverî. eş-Şi‘r ve’ş-Şu‘arâ’. 2 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1423/2003.
  • İbn Manzûr, Muhammed b. Mukerrem el-İfrikî el-Mısrî. “Hacebe”. Lisânu’l-‘Arab. 1: 300. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1414/1993.
  • İbn Reşîk el-Kayrevânî. el-‘Umde. 2 Cilt. Nşr. Muhammed Muhyiddîn ‘Abdulhamîd. Beyrut: y.y., 1401/1981.
  • İbn Sellâm el-Cumahî. Tabakâtu Fuhûli’ş-Şu‘arâ’. 2 Cilt. Nşr. Mahmûd Muhammed Şâkir. Cidde: y.y., ts.
  • İbn Sîde, Ebu’l-Hasen ‘Ali b. İsmâ‘îl. el-Muhkem ve’l-Muhîtu’l-A‘zam. 6 Cilt. Nşr. Hindâvî. Beyrut: Dâru’l-Kutubu’l-‘ilmiyye, 1421/2000.
  • İsfahânî, Ebü’l-Ferec Ali b. Hüseyin. el-Ağânî. 27 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâ’i’tTurâsi’l-‘Arabî, 1415/1995.
  • Küçükaşcı, Mustafa Sabri. “Nizâr b. Mead (Benî Nizâr b. Mead)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 33: 198-199. Ankara: TDV Yayınları, 2007.
  • Küçükaşcı, Mustafa Sabri. “Mudar (Benî Mudar)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30: 358-359. Ankara: TDV Yayınları, 2005.
  • Ömer Ferrûh. Târîhu’l-Edebi’l-‘Arabî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-‘İlm li’lMelâyîn, 1981.
  • Önkal, Ahmet. “Cürhüm (Benî Cürhüm)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 8: 138. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
  • Önkal, Ahmet. “Kays Aylân (Benî Kays Aylân)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25: 91-92. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
  • Şeyho, Luvîs Rızkullah b. Yûsuf el-Yesû‘î Luvîs. Şu‘arâ’u’n-Nasrâniyye. 3 Cilt. Beyrut: y.y., 1890.
  • Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Mahmûd b. ‘Amr. el-Cibâlu ve’l-Emkinetu ve’lMiyâhu. Kahire: Dâru’l-Fadîle, 1999.
  • Ziriklî, Hayreddin. el-A‘lâm. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-‘İlm li’l-Melâyîn, 2002.
Amasya İlahiyat Dergisi-Cover
  • ISSN: 2667-7326
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2013
  • Yayıncı: Amasya Üniversitesi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Câhiliye Dönemi Şairlerinden El-Efveh El-Evdî'de Fahr Teması

Ahmet Şen, Erdoğan Demir