MÜZİK SOSYOLOJİSİNDE T. W. ADORNO’NUN YERİ

Bu makalenin temel amacı; Theodor Wiesengrund Adorno’nun müzik sosyolojisindeki yerini tartışmak ve daha anlaşılır kılmaktır. Bu amaca ulaşmak için Adorno’nun müzik sosyolojisinin temelini oluşturan toplum ve müzik üzerine düşünceleri çalışılmıştır. Adorno’nun müzik sosyolojisindeki yerini anlamak adına önemi kavramlar olan “kültür endüstrisi”, “aydınlanmanın diyalektiği” ve “negatif diyalektik” kavramları makalede öncelikli olarak çalışılan konulardır. Müziğe sosyolojik bir bakış açısı ile bakıldığında Adorno’nun müzik ve toplumla ilgili düşünceleri müzik ve toplum arasındaki ilişkiyi daha anlaşılır kılmaktadır. Adorno, kültür endüstrisinin kendi ideolojisini taşımayan ve pazarlanabilir olmayan her şeyi yok ettiğini söylerken, müziğin metalaşmasına dikkat çekmiştir. Bu ifade bize müziğin metalaşmasını, kendiliğindenliğini yitirerek yabancılaşmasını ve kapitalist tüketim sürecine eklemlenmesini hatırlatmaktadır. Kültür endüstrisinin etki alanındaki müzik giderek eleştirel düşünceden uzaklaşmakta, mantık içermeyen bir banalliğe kapılmaktadır. Adorno, müzik ve toplumu ilişkilendirerek, üretim, yeniden üretim ve dağıtım süreçlerini müzik özelinde ele almıştır. Adorno bu çalışmalarında hem müziği hem de toplumu konu edinmiştir. Buradan yola çıkarak Adorno’nun müzik ve toplumu bir arada ele aldığı çalışmalarıyla müzik sosyolojisinin temelini attığı söylenebilir.

THE PLACE OF T. W. ADORNO IN MUSIC SOCIOLOGY

The main objective of this article is discussing the place of Theodor Wiesengrund Adorno in music sociology and makes it more understandable. To achieve this objective the thoughts of Adorno on society and music which are the fundamentals of music sociology are studied. Priority topics of this article which are important to understand the place of Adorno in Music Sociology are; “culture industry”, “dialectic of enlightenment” and “negative dialectics”. From a sociological stand point, Adorno’s statements on music and society casts light on the relationship between these two. When asserting that the culture industry destroy anything which does not bear it and is not marketable, Adorno was especially referring. With such statements Adorno suggests that music has been transformed into a commodity, losing its essence and becoming alienated to its own original values in the process, and thus being integrated into capitalist consumption processes. Under the influence of the Culture Industry, music is distancing itself from critical thought, instead becoming caught in a banality and conformity devoid of any logic or thought. By elucidating the relationships between music and society, Adorno has allowed us to think of production, reproduction and distribution processes within the scope of music. Through his assessments on different forms of music, and on the production and distribution of music, Adorno has provided insight into the relationship between music and society. It is therefore possible to say that, by evaluating music and society together, Adorno has laid the foundations of music sociology.

PDF

___

Adorno, Theodor W. (2003), “Kültür Endüstrisini Yeniden Düşünürken”, Cogito Dergisi, 36: 76-85.
Adorno, Theodor W. (2005), Minima Moralia (İstanbul: Metis Yayınları) (Çev. Onur Koçak, Ahmet Doğukan).
Adorno, Theodor W. (2014), Negatif Diyalektik (İstanbul: Metis Yayınları) (Çev. Şeyda Öztürk).
Adorno, Theodor W. ve Max Horkheimer (2014), Aydınlanmanın Diyalektiği (İstanbul: Kabalcı Yayınları) (Çev. Nihat Ülner, Elif Öztarhan Karadoğan).
Ayas, Güneş (2015), Müzik Sosyolojisi (İstanbul: Doğu Kitabevi).
Behrens,Roger (2011), Adorno Sözlüğü (İstanbul: Versus Yayınları) (Çev. Mustafa Tüzel).
Blomster W.V. (1976), “Müzik Sosyolojisi: Adorno ve Ötesi”, Telos, 28: 81-112.
Bozkurt, Veysel (2014), Endüstriyel ve Post-Endüstriyel Dönüşüm (Bursa: Ekin Yayınları).
Claussen, Detlev (2012), Son Deha: Theodor W. Adorno (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları) (Çev. Dilman Muradoğlu).
Danko, Dagmar (2017), Sanat Sosyolojisi (Ankara: Hece Yayınları) (Çev. Nesibe Zeynep Arslanoğlu).
Dellaloğlu, Besim F. (2014), Frankfurt Okulu’nda Sanat ve Toplum (İstanbul: Say Yayınları).
Heinich, Nathalie (2013), Sanat Sosyolojisi (İstanbul: Bağlam Yayıncılık) (Çev. Turgut Arnas).
Huhn, Tom (2003) “Kant, Adorno ve Estetiğin Toplumsal Geçişsizliği”, Cogito Dergisi, 36: 256-275.
Kula, Onur Bilge (2013), Marx, Benjamin, Adorno, Sanat ve Edebiyat(İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları).
Oskay, Ünsal (2001), Müzik ve Yabancılaşma (İstanbul: Der Yayınları).
Said, Edward (2005), Müzikal Nakışlar (İstanbul: Agora Kitaplığı) (Çev. Gül Çağalı Güven).
Soykan, Ömer Naci, (2005), “Sanat ve Sosyoloji”, Özarslan (Ed.), Sanat ve Sosyoloji (İstanbul: Bağlam Yayınları): 73-79.
Yelken, Ramazan (2013), “Kültür Endüstrisini Yeniden Tartışmak ya da Popüler Kültürle Hesaplaşmak”, Alver, Doğan (Ed.), Kültür Sosyolojisi (Ankara: Hece Yayınları): 237-261.
Zolberg, Vera L. (2014), Bir Sanat Sosyolojisi Oluşturmak (İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi) (Çev. Buket Okucu Özbay).