Almancada Açık Türetme ile Sözcük Yapımı

Söz varlığı, dilin en temel taşlarından biridir. Sözcük dağarcığı ise konuşanın ihtiyaçları doğrultusunda dinamik bir şekilde değişmektedir. Gelişen ve değişen toplumsal normlar sözcüklerin kullanımını da etkilemektedir. Teknoloji çağının da getirdiği yenilikler dünya dillerini farklı ölçülerde değiştirmektedir. Bu değişim her dilde var olmaktadır. Sözcüklerdeki bu değişimleri inceleyen, sınıflandıran ve anlamlandıran bilim biçimbilim olarak adlandırılmaktadır. Temel inceleme ilkesi dilin anlam taşıyan en küçük birimi olan biçimbirimdir. Almancanın sözcük bakımından zengin bir dil olarak kabul edilmesi sözcük türetme olanaklarının çok fazla olmasından kaynaklanmaktadır. Almancada sözcük türetme ise birleştirmeden sonra en sık başvurulan sözcük yapım yöntemlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Bu çalışmada kuramsal olarak Almancanın en üretken sözcük yapım ekleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Yapılan incelemede isim ve sıfatlarda kullanılan en üretken eklerin sonekler olduğu ve fiil türetmelerinde ise en üretken eklerin önekler olduğu sonucuna varılmıştır. Yabancı dil olarak Almanca öğretiminde sözcüklerin türetme yöntemleri, biçimsel yapılarının incelenmesi ve bu farkındalığın da bireylerde oluşturulması Almanca öğrenenlerin sözcük dağarcığının zenginleştirilmesinde önemli bir rol oynayacağı varsayılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Sözcük Yapımı, Açık Türetme, Ekler, Yabancı Dil olarak Almanca

Word Formation with Explicit Derivation in German

Vocabulary is one of the most significant foundations of the language. The vocabulary of the language improves dynamically according to the requirements of the speaker. Developing and changing of these social norms also affect the use of words. The innovations of the era of technology are changing the languages of the world in different ways. The change is existing in all languages. The science that studies classify, and give meaning to these word formations are named morphology. The fundamental principle of the study is the morpheme, the smallest meaningful unit of language. The known of German as a productive language is the result of the plurality of options for word derivation. The derivation in German is accepted as one of the most frequently used methods of word formation after the composition. In this study, it is theoretically attempted to determine the most productive word construction affixes in German. As a result of the study, it has been determined that the most productive affixes in nouns and adjectives are suffixes and also that the most productive affixes in verb formation are prefixes. In teaching German as a foreign language, it is assumed that the methods of deriving words, examining their formal structures, and awareness of word formation in individuals will play an essential role in enriching the vocabulary of those learning German.

Keywords:

Word Formation, Explicit Derivation, Affixes, German as a Foreign Language,

PDF

___

Altmann, Hans (2011). Prüfungswissen Wortbildung. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.
Bağatır, Gül / Balcı, Tahir / Wegener, Robert / Kaçar, Erdal / Balcı, Halime (2016). “Die Relevanz der verbalen Präfixbildungen im DaF- Unterricht”. Turkish Studies, 11/3(Winter). 389–404.
Balcı, Yasemin (2007). “Möglichkeiten der Intensivierung von Adjektiven im Deutschen”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Estitüsü Dergisi, (18). 121-131.
Ceylan, Yasemin (2018). “Wortbildung im Türkischen und Deutschen: Eine kontrastiv linguistische Untersuchung der Wortbildung mit Wortbildungsanalysen von DaF-Studierenden”. Turkish Studies, 13/4(Winter). 185–202.
Donalies, Elke (2011). Basiswissen deutsche Wortbildung. 2., überarbeitete Auflage. Tübingen: A. Francke Verlag.
Donalies, Elke (2014). “Morphologie: Morpheme, Wörter, Wortbildungen”. Sprachwissenschaft für das Lehramt. Paderborn: Schöningh. 157–180.
Duden (2019). Deutsches Universalwörterbuch. 9., vollständig überarbeitete und erweiterte Auflage. Berlin: Dudenverlag.
Eichinger, Ludwig Maximilian (2000). Deutsche Wortbildung. Eine Einführung. Mannheim: Gunter Narr Verlag.
Eisenberg, Peter (2013). Grundriss der deutschen Grammatik. Band 1: Das Wort. Stuttgart: Springer-Verlag.
Elsen, Hilke (2011). Grundzüge der Morphologie des Deutschen. Göttingen: De Gruyter Studium.
Elsen, Hilke (2013). Wortschatzanalyse. Tübingen: A. Francke Verlag.
Engel, Ulrich (1996). Deutsche Grammatik 3., korrigierte Auflage. Heidelberg: Julius Groos Verlag.
Fleischer, Wolfgang / Barz, Irmhild (2012). Wortbildung der deutschen Gegenwartssprache. 4., völlig neu bearbeitete Auflage. Tübingen: De Gruyter Studium.
Gallmann, Peter / Sitta, Horst (2007). Deutsche Grammatik. Switzerland: Lehrmittelverlag des Kantons Zürich.
Helbig, Gerhard / Buscha, Joachim (1996). Deutsche Grammatik. Ein Handuch für den Ausländerunterricht. Leipzig: Langenscheidt.
Hentschel, Elke (2020). Basiswissen deutsche Wortbildung. Tübingen: Narr Francke Attempto Verlag.
Heringer, Hans Jürgen (2013). Deutsche Grammatik. Ein Arbeitsbuch für Studierende und Lehrende. Paderborn: Wilhelm Fink.
Heringer, Hans Jürgen (2014). Deutsche Grammatik und Wortbildung in 125 Fragen und Antworten. Tübingen: A. Francke Verlag.
Kahramantürk, Kuthan (1999). Nominale Wortbildungen und Nominalisierungen im Deutschen und im Türkischen. Ein Beitrag zur deutsch-türkischen kontrastiven Linguistik. Heidelberg: Julius Groos Verlag.
Kessel, Katja / Reimann, Sandra (2017). Basiswissen Deutsche Gegenwartssprache 5., überarbeitete und erweiterte Auflage. Tübingen: A. Francke Verlag.
Lohde, Michael (2006). Wortbildung des modernen Deutschen. Tübingen: Narr Francke Attempto Verlag.
Meibauer, Jörg (2002). Einführung in die germanistische Linguistik. Stuttgart: Springer-Verlag.
Nacak, Neriman (2019). “Almancada Adsonek+Ad Birleşimlerinde Biçimbilimsel Açıdan Sözcük Yapımı”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23. 2141–2153.
Nacak, Neriman (2020). “Almancadaki ikili Ad+Ad Birleşimlerinde Önekimsiler”. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 7. 468–476.
Naumann, Bernd (2000). Einführung in die Wortbildungslehre des Deutschen. 3., neubearbeitete Auflage. Tübingen: Max Niemeyer Verlag.
Römer, Christine / Matzke, Brigitte (2010). Der deutsche Wortschatz. Tübingen: Narr Francke Attempto Verlag.
Rötzer, Hans Gerd (2005). Auf einen Blick: Grammatik. Grundbegriffe Beispiele Erklärungen Übungen. Bamberg: C. C. Buchners Verlag.
Sahel, Said, / Vogel, Ralf (2013). Einführung in die Morphologie des Deutschen. Darmstadt: WBG.
Schäfer, Roland (2016). Einführung in die grammatische Beschreibung des Deutschen. Zweite, überarbeitete Auflage. Berlin: Language Science Press.
Spillmann, Hans Otto (2004). Einführung in die germanistische Linguistik. Kassel: Langenscheidt.
Ülkü, Vural (1980). Affixale Wortbildung im Deutschen und Türkischen Ein Beitrag zur deutsch-türkischen kontrastiven Grammatik. Ankara: Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları.
Uslu, Zeki (2008). Grundriss der türkisch-deutschen kontrastiven Grammatik. Ankara: Anı Yayıncılık.
Uslu, Zeki / Uyanık, Ayşe (2018). “Almanca ve Türkçede Adın Belirtme Durumu”. SEFAD, (40). 159–170.
Uyanık, Ayşe (2019a). “Ein Bewertungsmodell für die Leistungsmessung der Schreibkompetenz im Aufsatzunterricht der DaF Lernenden”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (41). 74–83.
Uyanık, Ayşe (2019b). “Nominalkomposita im Türkischen und Deutschen”. Turkish Studies, 14/4. 2833–2843.
Vardar, Berke (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimler Sözlüğü. İstanbul: Multilingual.
Vater, Heinz (2002). Einführung in die Sprachwissenschaft. München: Wilhelm Fink.
Wöllstein, Angelika / Duden (2016). Duden. Die Grammatik. 9., vollständig überarbeitete und aktualisierte Auflage. Berlin: Dudenverlag.
Zengin, Eyüp (2020). “Almancada İsimleştirmeler (Nominalisierungen) - Türkçedeki Eşdeğerlilikleri”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13/75. 81–94.