Serkan ÖZER, Neslihan KULÖZÜ, Metin DEMİR

Gecekondu Bahçelerinde Kullanılan Bitkisel Materyal ve Tercihleri Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: Erzurum Kenti Dağ (Gaziler) Mahallesi Örneği

Günümüz kentlerinin içinde bulunduğu hızlı kentleşme sürecinin ortaya çıkardığı sonuçlardan birisi gecekondulaşmadır. Türkiye kentlerinde 1950’li yıllardan itibaren yaşanan hızlı kentleşme sürecinde zaman zaman problem olarak tanımlanan gecekondu bölgeleri gelişmiştir. Erzurum kenti ülkemizde gecekondu bölgelerinin yaygın olarak görüldüğü kentlerden birisidir. Kentin ilk gecekondu bölgesi olan Dağ (Gaziler) Mahallesi, bahçelerin oluşturduğu yeşil dokusu ile kentin diğer gecekondu bölgelerinden ayrılmaktadır. Dağ mahallesi yalnızca diğer gecekondu bölgeleri arasında değil, tüm kentsel yerleşim alanları içinde yeşil dokusu ile öne çıkmaktadır. Çoğu zaman sağlıksız kentsel alanlar olarak tanımlanan bir gecekondu bölgesinin kent içinde yeşil dokusu ile dikkat çekmesi ise bu çalışmanın çıkış noktasını oluşturmaktadır. Buradan hareketle araştırmanın amacı, Erzurum kenti Dağ Mahallesi örneğinde bu alanda yaşayan konut sahiplerinin bahçelerinde yetiştirmeyi tercih ettikleri bitki türleri ile bitki türü tercihlerini etkileyen faktörlerin saptanmasıdır. Bu amaç doğrultusunda çalışma kapsamında Erzurum kenti Dağ Mahallesindeki gecekondu bahçelerinde kullanılan bitki türleri ayrıntılı olarak yerinde incelenmiş ve konut sahipleri ile görüşülerek anket uygulanmıştır. Araştırmanın sonucunda, Dağ Mahallesine göç eden ve kendi bahçesini profesyonel yardım almadan düzenleyen konut sahiplerinin meyve ağaçlarını ve çalıları süs bitkilerinden daha fazla tercih ettikleri; görüşmecilerin büyük bir bölümünün bitkileri göç ettikleri yörelerden getirdikleri ve bitki seçiminde önemli ölçüde komşularının bahçelerinden etkilendikleri belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Erzurum, gecekondu, bahçe, bitkisel materyal

-

Squatting is one of the results of rapid urbanization process that has been seen in our contemporary cities. In Turkish cities, in the rapid urbanization process squatter settlements that are quite often defined as problem areas, have emerged since 1950s. Erzurum is one of the cities in which squatter settlements have been seen largely. However, among the squatter settlements of Erzurum, ‘Dağ (Gaziler) District’, which is also the first squatter settlement of the city, show differences in terms of its green pattern which consists of the squatter gardens. Dağ district is not only differs from other squatter areas, but it also draw attention among all settlement areas in the city. While often described as unhealthy urban areas, Dağ district draw attention with its green pattern and that is created the starting point of the present research. From here, the aim of present study is determination of the plant species that are preferred by the people living in that area and the factors affecting the choices of plant species. For this purpose, within the context of present study the plant species were investigated on site and, interviews and questionnaires were conducted with the homeowners in the Dağ District. At the end, the present research revealed that homeowners, who designed their gardens without professional help, preferred fruit trees and shrubs more than ornamental plants; most of the homeowners brought plants from the regions they migrated; and homeowners are mostly affected by gardens of their neighbors’ in the selection of plants species in the case of Dağ District.

Keywords:

Erzurum, shanty, garden, plant material.,

PDF

___

Anonim, 2004. İmar İşleri Daire Başkanlığı, Toplu Konut ve Gecekondu Hizmetleri Müdürlüğü Arşivi, Gecekondu Verileri.
Anonim, 2008. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi. (ADNKS) Veri Tabanı.
Anonim, 2009. Erzurum Valiliği, http:// www.erzurum.gov.tr. 30.12.2009.
Anonim, 2009. Orman Bölge Müdürlüğü Amenajman Planları.
Atik A., Yılmaz B., Kaya L.G., Aslan F. 2012. Bazı Demografik Faktörlerin Kent İnsanının Bitki Tercihleri Üzerinde Etkileri: Malatya Kenti Örneği, İnönü Üniversitesi Sanat Ve Tasarım Dergisi Cilt/Vol. 2 Sayı/No.5 (2012): 165-176.
Avcı, Ü. 2005. Antalya Kenti Geleneksel Türk Konutlarında Bahçe Mekânının Analizi. Akdeniz Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Antalya.
Demircan N. 2010. Mevcut Ve Öneri Kentsel Dönüşüm Projelerinin Peyzaj Mimarlığı Açısından İrdelenmesi, Erzurum Örneği. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Erzurum.
Demircioğlu Yıldız N., Demir M., Yılmaz S. 2011. Determination of the efficiency of green areas in Erzurum City, Scientific Research and Essays Vol. 6(2), s.293-304
Eymirli S. 1994. Erzurum Kenti Açık Ve Yeşil Alanlarının Saptanması Ve Kentiçi Açık-Yeşil Alan Ilkeleri Yönünden Araştırılması. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Adana.
Güçlü K. 1988. Erzurum Kentinin Yeşil Alanlarında Planlama Ve Uygulama Sorunları. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi 16 (1-4), s. 51-63.
Keleş, R. 2013. Kentleşme Politikası (güncellenmiş 13. baskı). İmge Kitabevi: Ankara.
Kocaman S., Zaman S., Kara F. ve Keçeli A. 2008. Erzurum Kentinde Gecekondu Önleme ve Kentsel Dönüşüm Çalışmaları. Marmara Coğrafya Dergisi 18, s.179 – 210.
Miran, B. 2003. Basıc statistıcs. Ege Unıversity, ISBN 975-9308800, Bornova, İzmir
Özer S., Yıldız N. 2010. Erzurum Kenti Örneğin, Kent Ormanı Niteliği Taşıyan Alanların Rekreasyonel Kullanım Olanaklarının Belirlenmesi. III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, 20-22 Mayıs Artvin, Cilt IV, 1548-1557.
Öztan, Y. 2004. Yaşadığımız Çevre ve Peyzaj Mimarlığı, Tisamat Basım Sanayi, s.304, Ankara. Öztürk, I. 2005. Ekolojik Faktörlerden İklimin Geleneksel Konutlar ve Çevrelerinde İrdelenmesi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Trabzon.
Şahin, A. 2000. Konut Dış Mekânları ve Bu Mekanların Peyzaj Tasarımı Yönünden Değerlendirilmesi. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
Var M. ve Acar, C. 1995. Doğu Karadeniz Bölgesinde Toplumun Fidan Talebi ve Mevcut Fidanlıkların Üretim Programlarının Karşılaştırılması. KTÜ I. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi /Bildiriler I. Cilt, 23-25 Ekim, Trabzon.
Yılmaz H. ve Irmak M A. 2004. Erzurum Kenti Açık-Yeşil Alanlarında Kullanılan Bitki Materyalinin Değerlendirilmesi. Ekoloji, 13 (52), 9-16.