SÖZLÜ GELENEKTE NESİR ANLATILARIN TÜR SORUNU

Folklorda tür konusu en fazla sorgulanan alanlardan biridir. Ülkemizde yapılan türsel tasniflerde, yöntemsel sorunlarla birlikte, kendi içlerinde ve birbirleriyle çelişkili tanım ve yorumların yapıldığı görülmektedir. Özellikle Türk halk bilimi araştırmacılarının belli bir tür belirlemesinde Avrupalı-Amerikalı araştırmacılarının kendi ürünleri üzerinde yaptıkları araştırmalara dayalı olarak yaptıkları tür tasnif ve tanımlamalarına bakarak kendi kültürümüzün ürünlerini bunlara uydurmaya çalışıp benzer tür tasnifleri yapmaları sorunu çözmek yerine daha da karmaşık bir yapıya sokmaktadır. Türsel adlandırmalar hangi ölçütler göz önünde bulundurularak yapılırsa yapılsın, yapılan her tanımlama bazı problemler taşıyacaktır. Yapılan değerlendirmeler dış gerçekliği bire bir yansıtmaktan çok, onu anlamlandırmaya yönelik bir soyutlama olmanın ötesinde bir anlam taşımayacaktır. Bu çalışmada folklor ürünlerinin nesir anlatıları bağlamında tür sorunu ele alınmıştır. Genetik olarak birbirine bağlı olan folklor nesir ürünlerini kesin çizgilerle ayırmak çok güçtür, aslında bazı durumlarda da gereksizdir. Folklor ürünlerinin formları ilk anlatıldığı toplumlarda belirgin biçimde açıktır. Belli bir türsel sınıflandırma yapmak temelinde yanlış değildir. Ancak her kültür için ortak bir tür tanımına ulaşmaya çalışmak yanlış olabilmektedir. Bir ürünün tür kavramında değerlendirilmesi için belli bir geleneğe sahip olması gerekir

Anahtar Kelimeler:

tür, gelenek, folklor

PDF

___

AÇA, Mehmet. (2006). “Halk Şiirinde Tür ve Şekil”. Türk Halk Edebiyatı El Kitabı (ed. M. Öcal Oğuz). Ankara: Grafiker Yayıncılık. 263-314.
BAHTİN, Mihail M. (2016). Söylem Türleri ve Başka Yazılar (çev. Okan N. Çiftci). İstanbul: Metis Yayınları.
BASCOM, William R. (2006). “Folklorun Biçimleri: Nesir Anlatılar” (çev. R. Nur Aktaş vd.). Halk Biliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 1 (yay. hzl. M. Öcal Oğuz vd.). Ankara: Geleneksel Yayıncılık. 113-132.
BAUMAN, Richard. (2006). “Tür” (çev. Hülya Seyhan Sipahioğlu). Halk Biliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 1 (yay. hzl. M. Öcal Oğuz vd.). Ankara: Geleneksel Yayıncılık. 109-112.
BAUMAN, Richard. (2009). “Tür, Performans ve Metinlerarasılığın Üretimi” (çev. Işıl Altun). Halk Biliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 3 (yay. hzl. M. Öcal Oğuz vd.). Ankara: Geleneksel Yayıncılık. 249-259.
ÇOBANOĞLU, Özkul. (2007). Türk Dünyası Epik Destan Geleneği. Ankara: Akçağ Yayınları.
DEGH, Linda. (2006). “Halk Anlatısı” (çev. Zerrin Karagülle). Halk Biliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 1 (yay. hzl. M. Öcal Oğuz vd.). Ankara: Geleneksel Yayıncılık. 133-152.
HONKO, Lauri. (2006). “Ağıtlar: Yeniden Yaratma, Yapı ve Tür Problemleri” (çev. İsmail Görkem). Halk Biliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 1 (yay. hzl. M. Öcal Oğuz vd.). Ankara: Geleneksel Yayıncılık. 92-99.
LUTHI, Max. (2006). “Masalın Efsane, Menkabe, Mit, Fabl ve Fıkra Gibi Türlerden Farkı” (çev. Sevengül Sönmez). Halk Biliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 1 (yay. hzl. M. Öcal Oğuz vd.). Ankara: Geleneksel Yayıncılık. 220-222.
OĞUZ, M. Öcal. (2001). Halk Şiirinde Tür, Şekil ve Makam. Ankara: Akçağ Yayınları.
SYDOW, Carl Wilhelm V. (2010). “Coğrafya ve Masal Ekotipleri”. Halk Biliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2 (yay. hzl. M. Öcal Oğuz, Selcan Gürçayır). Ankara: Geleneksel Yayıncılık. 61-70.
TAFTALI, Oktay. (2015). Edebi Söylem ve Varoluş. İstanbul: Mühür Kitaplığı.
TITON, Jeff Todd. (2009). Metin. Halk Biliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 3 (yay. hzl. M. Öcal Oğuz vd.). Ankara: Geleneksel Yayıncılık. 260-277.
ULUSOY ARANYOSİ, Ezgi. (2011). “Halk Hikâyelerinde Tür Sorunu Üzerine”. Millî Folklor, 92, 13-18.