Sağlık Kurumları Finansal Performansının Gri İlişkisel Analiz ile Değerlendirilmesi

Bu araştırmada, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) tarafından verisi yayımlanan insan sağlığı hizmetleri sektörü dahilinde faaliyet gösteren orta ve büyük ölçekli sağlık kurumlarının finansal performansını değerlendirmek amaçlanmıştır. Orta ve büyük ölçekli sağlık kurumlarının 2020 yılı finansal tablolarıyla hesaplanan finansal oranlar Gri İlişkisel Analiz (Gri İlişki Analizi- GİA) yöntemiyle değerlendirilmiştir. GİA sonucunda orta ölçekli sağlık kurumlarına kıyasla büyük ölçekli sağlık kurumlarının finansal performansının daha güçlü olduğu; likidite ve devir hızı göstergeleri açısından büyük ölçekli sağlık kurumlarının, karlılık göstergeleri açısından orta ölçekli sağlık kurumlarının daha iyi durumda olduğu, finansal yapı göstergeleri açısından iki grubun aynı etkinlik düzeyinde olduğu saptanmıştır. Bu doğrultuda insan sağlığı hizmetleri sektöründe faaliyet gösteren sağlık kurumlarının yabancı kaynak kullanımını azaltıcı önlemler alması ve karlılıklarını artırıcı girişimlerde bulunması, orta ölçekli sağlık kurumlarının likiditesini artırması ve varlıklarını daha etkin kullanması, büyük ölçekli sağlık kurumlarının ise karlılıklarını artırıcı faaliyetler gerçekleştirmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Çok Kriterli Karar Verme, Finansal Analiz, Finansal Performans, Gri İlişkisel Analiz, Sağlık Kurumları

Evaluation Financial Performance of Health Institutions By Gray Relational Analysis

In this research, aims to evaluate the financial performance of medium-sized and large-sized health institutions operating within the human health activities sector, whose data are published by the Central Bank of the Republic of Turkey (CBRT). Financial ratios calculated with the 2020 financial statements of medium-sized and large-sized health institutions were evaluated with the Gray Relational Analysis (Gray Relation Analysis-GRA) method. As a result of GRA, the financial performance of large-sized health institutions is stronger than medium-sized health institutions; It has been determined that large-sized health institutions are in a better position in terms of liquidity and turnover indicators, and medium-sized health institutions are in better condition in terms of profitability indicators, and both groups are at the same level of efficiency in terms of financial position indicators. In this direction, it is recommended that health institutions operating in the human health activities sector take measures to reduce the use of foreign resources and take initiatives to increase their profitability, medium-sized health institutions increase their liquidity and use their assets more effectively, and large-sized health institutions carry out activities to increase their profitability.

Keywords:

Multi-Criteria Decision Making, Financial Analysis, Financial Performance, Gray Relational Analysis, Health Institutions,

PDF

___

AĞIRBAŞ, İ. (2020). Sağlık Kurumlarında Finansal Yönetim ve Maliyet Analizi, 2. Baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara.
AKBULUT, Y., KUTLU, G. & DURUR, F. (2021). COVID-19 Döneminde Sağlıkta Liderlik. Esatoğlu AE (Ed.). COVID-19 Pandemisinde Sağlık Yönetimi. 1. Baskı, Türkiye Klinikleri, Ankara.
AKGÜÇ, Ö. (2013). Finansal Yönetim, Avcıol Basım Yayın, İstanbul.
AKYÜZ, K. C. (2021). “Orman Ürünleri Sanayi Sektöründe Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Performans Değerlendirme”, Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 22(2): 300-305.
AKYÜZ, K. C., AKYÜZ, İ., YILDIRIM, İ. & ERSEN, N. (2019). “Borsa İstanbul’da Basım- Yayın Sanayi Grubunda Yer Alan Şirketlerin Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ile Değerlendirilmesi”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 23(1): 141-152.
ATAN, M. & ALTAN, Ş. (2020). Örnek Uygulamalarla Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, Gazi Kitabevi, Ankara.
AYAYDIN, H., DURMUŞ, S. & PALA, F. (2017). “Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Türk Lojistik Firmalarında Performans Ölçümü”, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 8(21): 76-94.
AYDEMİR, İ. (2018). “Hastanelerde Finansal Performansın Değerlendirilmesi: Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Hastane Hizmetleri Sektör Bilançolarında Bir Uygulama”, USAYSAD, 4(2):133-149.
BAŞDEĞİRMEN, A. & IŞILDAK, B. (2018). “Ulaştırma Sektöründe Faaliyet Gösteren İşletmelerin Performanslarının Gri İlişkisel Analiz ile Değerlendirilmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(2): 563-577.
BAŞDEĞİRMEN, A. & TUNCA, M.Z. (2017). “Lojistik Sektöründe Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performanslarının Gri İlişkisel Analiz ile Değerlendirilmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2): 327-340.
BEKTAŞ, H. & TUNA, K. (2013). “Borsa İstanbul Gelişen İşletmeler Piyasası’nda İşlem Gören Firmaların Gri İlişkisel Analiz ile Performans Ölçümü”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(2): 175-198.
DENG, J.L. (1982). “Control problems of Grey Systems, Systems and Control Letters”, 5: 288- 294.
DENG, J.L. (1989). “Introduction to Grey System Theory”, Journal of Grey System”, 1(1): 1- 24.
DOĞAN, M. (2013). “Measuring Bank Performance with Gray Relational Analysis: The Case of Turkey”, Ege Akademik Bakış, 13(2): 215-225.
ECER, F. & GÜNAY, F. (2014). “Borsa İstanbul’da İşlem Gören Turizm Şirketlerinin Finansal Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Ölçülmesi”, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 25(1): 35-48.
ELİTAŞ, C., ELEREN, A., YILDIZ, F. & DOĞAN, M. (2012). “Gri İlişkisel Analiz ile Sigorta Şirketlerinin Performanslarının Belirlenmesi”, 16. Finans Sempozyumu, 10-13 Ekim 2012, Erzurum.
ERKILIÇ, C. E. (2021). "Hastane Hizmetleri Sektörünün CRITIC Temelli TOPSIS Yöntemi i le Finansal Performansının Değerlendirilmesi", Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 46: 63-84.
ERSOY, N. (2020). Finansal Performansın Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ile Değerlendirilmesi: Borsa İstanbul Ulaştırma Endeksi’ndeki Şirketler Üzerine Bir Araştırma, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (86): 223-246.
FENG, C.M. & WANG, R.T. (2000). “Performance Evaluation for Airlines Including the Consideration of Financial Ratios”. Journal of Air Transport Management, 6(3): 133- 142.
GEDİK, H. (2020). The Cost Analysis of Inpatients with COVİD-19, Acta Medica Mediterranea, 36(6):3289- 3292.
GÜLEÇ, Ö.F. & ÖZKAN, A. (2018). “Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ile Finansal Performansın Değerlendirilmesi: BİST Çimento Şirketleri Üzerine Bir Araştırma”, Muhasebe ve Denetime Bakış, (54): 77-96.
GÜLEN ALPAY, M. & SAKINÇ, İ. (2017). “Türk Bankacılık Sektörünün Yeniden Yapılandırma Öncesi ve Sonrası Gri İlişkisel Analiz ile Finansal Performans Analizi”, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2): 49- 61.
GÜNAY, F., KARADENİZ, E. & DALAK, S. (2018). “Türkiye’de En Yüksek Net Satış Gelirine Sahip 20 Şirketin Finansal Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle İncelenmesi”, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2): 51-73.
GÜNDOĞDU, A. (2018). “Türkiye’de Katılım Bankalarının Finansal Performansının Gri İlişki Analizi ile Ölçülmesi”, International Journal of Economic and Administrative Studies, (17. UİK Özel Sayısı): 201-214.
IŞIKÇELİK, F., TURGUT, M. & AĞIRBAŞ, İ. (2022). Hastanelerde Finansal Performansın Farklı Analiz Yöntemleriyle Değerlendirilmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13(34): 505-519.
KANAT, E. (2019). “Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Kamu ve Özel Bankaların Performanslarının Karşılaştırılması”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(96):135-146.
KARADAĞ ALBAYRAK, Ö. (2021). Gri Sistem Teorisi Tabanlı Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri ve Uygulama Örnekleri Teori ve Uygulama, Gazi Kitabevi, Ankara.
KARADENİZ, E. (2016). “Hastane Hizmetleri Alt Sektörünün Finansal Performansının İncelenmesi: Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Sektör Bilançolarında Bir Uygulama”, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 19(2): 101-114.
KARADENİZ, E. & KOŞAN, L. (2017). “Hastane Hizmetleri Sektörünün Aktif ve Özsermaye Karlılık Performansının Analizi: Hastane Hizmetleri Sektör Bilançolarında Bir Araştırma”, İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 5(1): 37-47.
KARADENİZ, E., KOŞAN, L., GÜNAY, F. & BEYAZGÜL, M. (2017). “Türk İmalat Sektöründe Finansal Performansın Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ile İncelenmesi: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası İmalat Alt Sektör Bilançolarında Bir Araştırma”, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 10(2): 161-184.
KARADENİZ, E., KOŞAN, L., GÜNAY, F. & DALAK, S. (2016). “Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Turizm Alt Sektörlerinin Finansal Performanslarının Ölçülmesi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi”, 9(44): 1117-1134.
KARAKOÇ, M., TAYYAR N. & GENÇ E (2016). “Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Kurumsal Yönetim Endeksinde Yer Alan Şirketlerin Finansal Performanslarının Ölçümü ve Kurumsal Derecelendirme Notları İlişkisi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59): 1327-1338.
KARKACİER, O. & YAZGAN, A. E. (2017). “Turizm Sektöründe Gri İlişkisel Analiz (GİA) Yöntemiyle Finansal Performans Değerlemesi”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (37): 154-162.
KULA, V., KANDEMİR, T. & BAYKUT, E. (2016). “Borsa İstanbul’da İşlem Gören Sigorta ve BES Şirketlerinin Finansal Performansının Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ile İncelenmesi”, Journal of Economics and Administrative Sciences, 18(1): 37-53.
KURT GÜMÜŞ, G. & BALCI, N. (2020). “Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Türkiye’deki Devlet Üniversitesi Hastanelerinin Performans Değerlendirmesi”, International Journal of Social Sciences and Education Research, 6(4): 472-490.
MALHAN, S. (2021). “Covid-19’un Türkiye Sağlık Ekonomisi Üzerindeki Mali Yükü”, Covid-19 Tedavisinin Ekonomik Yükü, TÜSAP Vizyon Toplantıları 2021 Sağlık Finansmanı Raporu.
MEYDAN, C., YILDIRIM, B. F. & SENGER, Ö. (2016). “BIST’te İşlem Gören Gıda İşletmelerinin Finansal Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemi Kullanılarak Değerlendirilmesi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 147-165.
ÖZBEK, A. (2021). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ve Excel ile Problem Çözümü, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
ÖZDAĞOĞLU, A., GÜMÜŞ, Y., ÖZDAĞOĞLU, G. & KURT GÜMÜŞ, G. (2017). “Evaluating Financial Performance With Grey Relational Analysis: An Application of Manufacturing Companies Listed on Borsa İstanbul”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 289-312.
ÖZGÜLBAŞ, N., KOYUNCUGİL, A. S., DUMAN, R. & HATİPOĞLU, B. (2008). “Özel Hastane Sektörünün Finansal Değerlendirmesi”, Mufad Journal, 40: 120-131.
PEKER, İ. & BAKİ, B. (2011). “Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Türk Sigortacılık Sektöründe Performans Ölçümü”, International Journal of Economic and Administrative Studies, 4(7): 1-18.
SARUL, L. S. (2021). Entropi ve Gri İlişkisel Analiz Yöntemi: AB’ne Üye Ülkelerin İnsani Gelişmişlik Ölçütlerine Göre Sıralamasına İlişkin Bir Uygulama, içinde: Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Güncel Uygulamalar, Ed. Fendoğlu, E. Gazi Kitabevi, Ankara.
ŞENGÜL, Ü. & ECE, N. (2018). “Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ile Finansal Performans Değerlendirilmesi: BIST 100 Üzerine Bir Araştırma”, Journal of Awareness, 3: 865- 880.
TAYYAR, N., AKCANLI, F., GENÇ, E. & EREM, I. (2014). “BIST’e Kayıtlı Bilişim ve Teknoloji Alanında Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performanslarının Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) ve Gri İlişkisel Analiz (GİA) Yöntemiyle Değerlendirilmesi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 19-40.
TCMB (2021a). Metaveri. https://www3.tcmb.gov.tr/sektor/dosyalar/menu/metadata_tr.pdf , 10.01.2022.
TCMB (2021b). Oran Formülleri. http://www3.tcmb.gov.tr/sektor/dosyalar/menu/ratios_tr.pdf, 10.01.2022
TEZERGİL, S. (2018). “Portföy Yönetim Şirketlerinin Finansal Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ile Değerlendirilmesi”, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 39: 245-262.
TURGUT, M., IŞIKÇELİK, F. & AĞIRBAŞ, İ. (2019). Sağlık Kurumlarında Maliyet Analizi ve Finansal Analiz, İsmail Ağırbaş (Ed.) Sağlık Ekonomisi ve Sağlık Kurumları Yönetiminde Temel Konular içinde (135-169). Siyasal Kitabevi, Ankara.
TÜİK (2021). Sektör Bilançoları, 2020. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Sektor- Bilancolari-2020-37191, 10.01.2022
UÇKUN, N. & GİRGİNER, N. (2011). “Türkiye’deki Kamu ve Özel Bankaların Performanslarının Gri İlişki Analizi ile İncelenmesi”, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (21): 46-66.
YILDIRIM, B. F. & ÖNDER, E. (2018). Operasyonel, Yönetsel ve Stratejik Problemlerin Çözümünde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, Dora, Bursa.
YILDIRIM, M., BAL, K. & DOĞAN, M. (2021). Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ile Finansal Performans Analizi: Bist’te İşlem Gören Demir Çelik Şirketleri Üzerinde Bir Uygulama, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 23(1): 122-143.
YILDIZ CONTUK, F. (2019). Türk Katılım Bankalarının Finansal Performansının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Ölçümü, İçinde: Finansal Piyasalar Üzerine Güncel Araştırmalar. Ed. Uzun U, Berberoğlu M, Gazi Kitabevi, Ankara.
YILMAZ, Ö. & YAKUT, E. (2021). Bulanık ve Klasik Uygulamalar ile Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri, Gazi Kitabevi, Ankara.
YİĞİT, V. (2020). “Hastane Hizmetleri Alt Sektörünün Finansal Performans Analizi”, USAYSAD, 6(3): 609-624.