ÂŞIK VEYSEL’İN ÂŞIKLIK GELENEĞİ İÇERİSİNDEKİ YERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Temeli, İslâmiyet Öncesi dönemdeki ozanlık geleneğine kadar dayanan halkşairliği, 15. asrın sonlarından itibaren “âşık” terimi ile anılmaya başlamıştır. 16. asırdangünümüze kadar gelişerek ve değişerek devam eden âşıklık geleneği; Karacaoğlan, ErcişliEmrah, Âşık Ömer, Gevheri, Dadaloğlu, Şenlik, Ruhsâtî, Murat Çobanoğlu vs. gibi birçokismi edebiyatımıza kazandırmıştır. Bu önemli isimlerden biri de Âşık Veysel’dir.Bu yazıda, şiirlerinden birçoğu türkü ve şarkı olarak bestelenip söylenen ÂşıkVeysel’in, gelenekteki yeri tespit edilmeye çalışılmıştır. Bilindiği gibi âşıklar arasında,geçmişten günümüze süregelen bazı uygulamalar vardır. Bunlar, çoğunluk tarafından kabulgördüğü için gelenek hâline gelmiş ve zamanla bir “âşıklık geleneği” oluşmuştur.Âşıklık geleneği; saz çalma, mahlâs alma, bâde içme / rüya sonrası âşık olma, usta- çırakilişkisi, âşık karşılaşmaları/atışma, leb-değmez söyleme, muamma sorma, tarih bildirmeve “dedim-dedi” tarzı şiir söyleme gibi icralardan oluşmaktadır. Âşık Veysel’in sanatçılıkyanı, bu maddelere göre araştırıldığında; saz çalma, mahlâs alma, kısmen usta-çırakilişkisi (kısmen) ve tarih bildirme konularında âşıklık geleneğine uymasına karşılık; onunrüyada pîr elinden bâde içmediği, lebdeğmez, muamma, atışma ve soru cevap şeklinde“dedim-dedi” tarzı şiir söyleme özelliklerine sahip olmadığı görülmektedir.

AN ASSESSMENT ON ASIK VEYSEL'S STATUS AMONG MINSTRELSY TRADITION

Folk minstrelsy, which goes back to pre-Islamic age's poetry, has beennamed as '' minstrel'' since the end of 15th century. The folkway of minstrelsy, with theimprovements and changes from 16th century to our day, has brought in a lot of namesinto our literature, such as Karacaoglan, Ercisli, Emrah, Asık Omer, Gevheri, Dadaloglu,Senlik, Ruhsati and Murat Cobanoglu. One of these important names is also Asık Veysel.In this article, we have tried to determine Asık Veysel's status whose most poemshave been composed and sung in the form of turku and songs. As is known, there aresome practices among the minstrels from the past to present. Having been accepted bythe majority, these practices have created a minstrelsy tradition. This tradition includesminstrelsy, saz playing, being renamed(mahlas), wine drinking, falling in love after a dream,mentor system, minstrels encounters / duets, leb-degmez (which is a cultural andchallenging way of performing a song with a needle between the lips that does not allowone to touch his lips while singing-InTurkish language, the letters are b,f,p,m,v that do not allow the lips to touch one another.), asking for unknown, determining dates and '' ı said -he said. '' Asık Veysel's artistry, when looking into these aspects, one can see his observanceof playing the saz, being renamed, mentor system (partly), determining dates, whereashe fails to comply with not drinking wine from the Father's hand, lebdegmez, unknown, duets and '' ı said- he said '' style poem telling.

___

  • Ali Berat Alptekin (2004); Âşık Veysel / Türküz Türkü Çağırırız, Ankara.
  • Kutlu Özen (1998); Âşık Veysel / Selâm Olsun Kucak Kucak, Sivas.
  • Mehmet Yardımcı (2002); Başlangıcından Günümüze Türk Halk Şiiri / Anonim Halk Şiiri, Âşık Şiiri, Tekke Şiiri, Ankara.
  • Ümit Yaşar Oğuzcan, / Derleyen / (1995); Dostlar Beni Hatırlasın, İstanbul.
  • Yavuz Bülent Bâkiler (2004); Âşık Veysel, İstanbul.