Hatice Selma ÇELİKYAY, Rukiye Gizem ÖZTAŞ KARLI

Akıllı ulaşım sistemleri (AUS) üzerine Türkiye’deki politikaların araştırılması

Ulaşımdan kaynaklanan sorunların çözümünü kolaylaştıran teknolojik gelişmeler ulaşım sektöründe itici bir güç olarak karşımıza çıkmaktadır. Her alanda değişim yaratan teknolojik gelişimler ulaşım alanında da yeni eğilimlere yol açarak ulaşım sistemlerinin daha güvenli, kaliteli, elverişli, ekonomik, çok modlu, çevreye duyarlı ve sürdürülebilir olması için çeşitli fırsatlar sunmaktadır. Bu durum, Akıllı Ulaşım Sistemi (AUS) kavramını ortaya çıkarmıştır. Dünya genelinde kentler rekabet edilebilirliğini artırmak ve sürdürülebilir kentsel ulaşım sistemleri oluşturabilmek için AUS’ye yönelik planlar ve projeler oluşturmakta, girişimlerde bulunmaktadır. Bu noktada Türkiye’nin de bu yarışa dahil olabilmesi için AUS’ye yönelik çalışmaların hız kazanması, plan, politika ve stratejilerin oluşturulması ve oluşturulan stratejiler çerçevesinde çalışmaların yapılması gerekmektedir. Öte yandan Türkiye’deki AUS’nin mevcut durumunu ortaya koyabilmek için geçmişten günümüze Türkiye’de oluşturulan politikaların incelenmesine ve gelişim sürecinin ortaya konulmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu doğrultuda çalışmanın amacı günümüze kadar Türkiye’de oluşturulmuş politika metinlerinde AUS’nin gelişimini ortaya koymaktır. Politikalar, dokümantasyon analizi ile irdelenmiştir. Bulgular, Türkiye’de 2000’li yıllardan itibaren oluşturulan plan, politika ve strateji belgelerinde akıllı ulaşım sistemlerine altlık oluşturacak bazı hedeflerin geliştirildiğini ancak AUS’ye yönelik oluşturulan ilk planın 2014 yılında hazırlandığını ortaya koymaktadır. Son olarak bu çalışma ile Türkiye’nin AUS konusundaki mevcut durumu ortaya konularak politika yapıcılara ve ilgili tüm aktörlere faydalı olması hedeflenmektedir.

Exploration of policies in Turkey on intelligent transportation systems (ITS)

Cities throughout the world constitute plans and projects and developed ITS initiatives to increase their competitiveness and create sustainable urban transportation systems. It is necessary to accelerate the applications on ITS, develop plans, policies, and strategies, and is worked within these strategies to be placed Turkey in this competition. On the other hand, to display the current ITS state in Turkey, it is essential to examine the policies designed in Turkey from past to present and demonstrate the development process. In line with this, the study aims to reveal the ITS development in the policy documents designed in Turkey. Policies were analyzed by document analysis. The findings show that some objectives that will form a basis for intelligent transportation systems have been developed in Turkey's plans, policy, and strategy documents created since the 2000s. Still, the first ITS plan was prepared in 2014. Finally, this study contributes to policymakers and all relevant actors by eliciting the current situation of Turkey on ITS.

PDF

___

ABD Ulaştırma Bakanlığı. (2012). Moving ahead for progress in the 21st Century (MAP 21). Erişim: 13 Ocak 2022, https://www.fhwa.dot.gov/map21/.
ABD Ulaştırma Bakanlığı. (2015). Fixing America’s surface transportation act or “FAST Act”. Erişim: 13 Ocak 2022, https://www.fhwa.dot.gov/fastact/.
ABD Ulaştırma Bakanlığı. (2020). Bağlantılı araçlar nasıl çalışır?. Erişim: 13 Ocak 2022, https://www.transportation.gov/research-and-technology/how-connected-vehicles-work.
Akbaş, A. & Akdoğan, E. (2001). İstanbul kent içi trafik kontrol sistemi üzerine bir durum değerlendirmesi. TMMOB Makine Mühendisleri Odası İstanbul'da Kent İçi Ulaşım Sempozyumu, 28- 30.
Avrupa Komisyonu. (2010). Intelligent transport systems, EU-funded research for efficient, clean and safe road transport, Directorate-General for Research Transport, EUR 24504, Belgium. Erişim: 13 Ocak 2022, https://pq-ue.ani.pt/brochuras/7pq/transportes/intelligent-transport-systems.pdf.
Corbin, J. & Strauss, A. (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Thousand Oaks: Sage.
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2010). Ulusal iklim değişikliği ve stratejisi belgesi (2010-2020). Erişim: 8 Ocak 2022, http://www.sp.gov.tr/upload/xSPTemelBelge/files/k0fZ2+Ulusal_Iklim_Degisikligi_Strateji_Belgesi_ 2010-2020.pdf
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2019). 2020-2023 Ulusal akıllı şehirler stratejisi ve eylem planı. Erişim: 11 Ocak 2022, https://www.akillisehirler.gov.tr/wp-content/uploads/EylemPlani.pdf
DPT. (2007). 9. kalkınma planı (2007-2013). Erişim: 1 Ocak 2022, https://www.sbb.gov.tr/wp- content/uploads/2018/11/Dokuzuncu-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-2007-2013%E2%80%8B.pdf
Emniyet Genel Müdürlüğü Trafik Başkanlığı. (2021). Karayolu trafik güvenliği strateji belgesi ve eylem planı (2021-2030). Erişim: 8 Ocak 2022, http://www.trafik.gov.tr/kurumlar/trafik.gov.tr/01- Haberler/03-2021/2021_2023-Karayolu-Trafik-Guvenligi-Eylem-Plani.pdf
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. (2012). Enerji verimliliği strateji belgesi (2012-2023). Erişim: 8 Ocak 2022, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/02/20120225-7.htm
Hasegawa, T. (2015). Intelligent transport systems. Erişim: 13 Ocak 2022, https://www.iatss.or.jp/common/pdf/en/publication/commemorativepublication/iatss40_theory_05.pdf
ITS Japan. (2021a). What is ITS Japon. Erişim: 13 Ocak 2022, https://www.its- jp.org/english/what_its_e/
ITS Japan. (2021b). About ITS. Erişim: 13 Ocak 2022, https://www.mlit.go.jp/road/ITS/
IEA. (2021). Erişim: 5 Ocak 2022, Yakıtlar ve teknolojiler. https://www.iea.org/publications/freepublications/publication/transport2009.pdf
Kalkınma Bakanlığı. (2013). Onuncu kalkınma planı 2014-2018. Erişim: 1 Ocak 2022, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Onuncu-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-2014- 2018.pdf
Kalkınma Bakanlığı. (2017). Sürdürülebilir kalkınma hedefleri kapsamında Türkiye’nin mevcut durum analizi raporu. Erişim: 1 Ocak 2022, http://www.ceidizleme.org/ekutuphaneresim/dosya/753_1.pdf
Kalkınma Bakanlığı. (2019). On birinci kalkınma planı 2019-2023. Erişim: 1 Ocak 2022, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/OnbirinciKalkinmaPlani.pdf
Kalkınma Bakanlığı Bilgi Toplumu Dairesi Başkanlığı. (2014). Bilgi toplumu stratejisi ve eylem planı 2015-2018. Erişim: 1 Ocak 2022, http://www.sp.gov.tr/tr/temel- belge/s/109/Bilgi+Toplumu+Stratejisi+ve+Eylem+Plani+_2015-2018
Kiral, B. (2020). Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189.
Levinson, D. M., Gillen, D., & Kanafani, A. (1998). The Social Costs of Intercity Transportation: A Review and Comparison of Air and Highway. Transport Reviews, 18(3), 215-240. doi: 10.1080/01441649808717014
Lin, Y., Wang, P., & Ma, M. (2017). Intelligent transportation system (ITS): Concept, challenge and opportunity. Proceedings of the IEEE 3rd International Conference On Big Data Security On Cloud (Bigdatasecurity), IEEE International Conference On High Performance And Smart Computing (Hpsc), And IEEE International Conference On Intelligent Data And Security. Beijing, China, 167-172, doi: 10.1109/BigDataSecurity.2017.50.
Merriam, S. B. (2009). Qualitative research: A guide to design and implementation. Jossey-Bass.
Njord, J., Peters, J., Freitas, M., Warner, B., Allred, K. C., Bertini, R. L., ... & Warne, T. (2006). Safety applications of intelligent transportation systems in Europe and Japan (No. FHWA-PL- 06-001). United States. Federal Highway Administration. Office of International Programs. Erişim: 11 Ocak 2022, https://international.fhwa.dot.gov/ipsafety/ipsafety.pdf
Rodrigue, J.P., Comtois, C. & Slack, B. (2013). The Geography of Transport Systems. Routledge. Sak, R., Şahin Sak, İ.T., Öneren Şendil, Ç., & Nas, E. (2021). Bir Araştırma Yöntemi Olarak Doküman Analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-256. doi.org/10.33400/kuje.843306
Santos, G., Behrendt, H., Maconi, L., Shirvani, T., & Teytelboym, A. (2010). Part I: Externalities and Economic Policies in Road Transport. Research in Transportation Economics, 28(1), 2-45.
Spellerberg, I. A. N. (1998). Ecological Effects of Roads and Traffic: A Literature Review. Global Ecology & Biogeography Letters, 7(5), 317-333. doi.org/10.1046/j.1466-822x.1998.00308.x
Sussman, J. (2005a) Perspectives on intelligent transportation systems (ITS). Springer Science+Business Media.
Sussman, J. (2005b). Transportation Operations: An Organizational and Institutional Perspective. Perspectives on Intelligent Transportation Systems (ITS), 21-74. DOI: 10.1007/0-387-23260-5_2
Tektaş M., Korkmaz K., & Erdal H. (2016). Akıllı Ulaşım Sistemlerinin Geleceği Ekonomik ve Çevresel Faydaları. Balkan Journal of Social Sciences, 561-577.
Tektaş, N., & Tektaş, M. (2019a). Dünyada Akıllı Ulaşım Sistemlerinin Gelecek Hedefleri Japonya Örneğinin İncelenmesi. Paradoks: The Journal of Economics, Sociology & Politics, 15(2).
Tektaş, M., & Tektaş, N. (2019b). Akıllı Ulaşım Sistemleri (AUS) Uygulamalarının Sektörlere Göre Dağılımı. Akıllı Ulaşım Sistemleri ve Uygulamaları Dergisi, 2(1), 32-41.
TÜBİTAK. (2004). Ulusal bilim teknoloji ve yenilik stratejisi ve eylem planı (2003-2023). Erişim: 8 Ocak 2022, https://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/vizyon2023/Vizyon2023_Strateji_Belgesi.pdf
TÜİK. (2021a). Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçları (2020). Erişim: 3 Ocak 2022, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2020-37210
TÜİK. (2021b). Motorlu kara taşıtları. Erişim: 3 Ocak 2022, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Motorlu-Kara-Tasitlari-Aralik-2020-37410
Ulaştırma Bakanlığı. (2011). Ulaşım ve iletişim stratejisi hedef 2023 (2011-2023). Erişim: 7 Ocak 2022, http://www.sp.gov.tr/upload/xSPTemelBelge/files/93C5Y+Turkiye_Ulasim_veIletisim_Stratejisi.pdf
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı. (2019). Stratejik plan (2019-2023). Erişim: 7 Ocak 2022, https://www.uab.gov.tr/uploads/pages/stratejik-yonetim/uab-2019-2023-stratejik-plani-16-10-2019.pdf
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı (UDHP). (2014). Ulusal Akıllı Ulaşım Sistemleri Strateji Belgesi ve 2020-2023 Eylem Planı. Erişim: 7 Ocak 2022, http://www.sp.gov.tr/upload/xSPTemelBelge/files/rJ6g4+Ulusal_Akilli_Ulasim_Sistemleri_Strateji_B elgesi_2014-2023_ve_Eki_Eylem_Plani_2014-2016_.pdf
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı (UDHP). (2019). Ulusal Akıllı Ulaşım Sistemleri Strateji Belgesi ve 2020-2023 Eylem Planı. Erişim: 7 Ocak 2022, https://www.uab.gov.tr/uploads/announcements/ulusal-akilli-ulasim-sistemleri-strateji-belgesi- v/ulusal-akilli-ulas-im-sistemleri-strateji-belgesi-ve-2020-2023-eylem-plani.pdf
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı (UDHP). (2009). Stratejik plan (2009-2013). Erişim: 7 Ocak 2022, http://www.sp.gov.tr/upload/xSPStratejikPlan/files/Ns8q8+Ulastirma_bakanligi_sp_2009-2013.pdf
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı (UDHP). (2014). Ulusal akıllı ulaşım sistemleri strateji belgesi (2014-2023) ve eki eylem planı (2016-2016). Erişim: 7 Ocak 2022, http://www.sp.gov.tr/tr/temel-belge/s/175/Ulusal+Akilli+Ulasim+Sistemleri+Strateji+Belgesi+_2014 2023_+ve+Eki+Eylem+Plani+_2014-2016
Uyanık, Y. (2015). Akıllı Şehirlerde Ulaşım Sistemleri, Bahçeşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
VICS. (2021). Araç bilgi ve iletişim sistemi. Erişim: 12 Ocak 2022, https://www.vics.or.jp/en/about/
Yan, X., H. Zhang, H., & Wu, C. (2012). Research and development of intelligent transportation systems. Proceedings of the 11th International Symposiumon Distributed Computing and Applications to Business, EngineeringScience. pp. 321-327.
Wach, E., Ward, R., & Jacimovic, R. (2013). Learning about qualitative document analysis. Institute of Development Studies. Erişim: 11 Ocak 2022, http://www.ids.ac.uk/publication/learning-about- qualitative-documet-analysis.