Dil Öğretiminde Materyal Tasarım Yaklaşımları: İ‘râb Odaklı ve Konu Merkezli Tasnif Metotlarına Şuzûru’z-zeheb ve Katru’n-nedâ Çerçevesinde Analitik Bir Bakış

Özet: Dil ve gramer öğretiminde klasik ve modern birçok yaklaşım vardır. Arap dili ve grameri öğretiminde özellikle iki klasik yaklaşım öne çıkar. Bunlardan biri Arap dilindeki i‘râb kategorisini merkeze alan “i‘râb odaklı anlatım” yaklaşımıdır. Bu yaklaşımda aynı i‘râb özelliğini taşıyan ögeler, farklı konuların bir parçası olsalar dahi aynı ünitede anlatılır. Diğeri “konu merkezli anlatım” yaklaşımıdır. Bu yaklaşımda ise, aynı konunun parçaları tek bir ünitede işlenir, türleri farklı olsa da konunun tamamlayıcı i‘râb özellikleri aynı konu içinde ele alınır. Bu durum dil öğretiminde farklı avantaj ve dezavantajlar oluşturur. Bu çalışmada dil öğretimindeki “i‘râb odaklı anlatım metodu” ve “konu merkezli anlatım metodu” iki klasik yaklaşım karşılaştırmalı olarak irdelenecektir. Bu bağlamda, her iki yaklaşımın güçlü ve zayıf yanları ile avantajlı ve dezavantajlı tarafları belirtilecektir. Anahtar kelimeler: Materyal geliştirmede klasik metot, klasik dil öğretimi, dil öğretim metodu, Arap dili öğretimi, klasik telif metodu. Abstract: There are many classical and modern approaches in language and grammar teaching. In the teaching of Arabic language and grammar, two classical approaches are especially emphasized. One of them is the “i‘râb-focused narration” approach that centers the i‘râb category in the Arabic language. In this approach, the same i‘râb character is described in the same unit even if they are part of different subjects. The other is the “subject-centered narration” approach. In this approach, parts of the same subject are processed in a single unit, while complementary i‘râb features of the subject are treated in the same subject, even though their types are different. This creates different advantages and disadvantages in language teaching. In this study, two classical approaches will be examined comparatively with the “i‘râb-focused narration method” and “subject-centered narration method” in language teaching. In this context, the strengths and weaknesses of both approaches and their advantages and disadvantages will be indicated. Key Words: Classical method for material development, classical language teaching, language teaching method, Arabic language teaching, classical copyright method.

Anahtar Kelimeler:

Materyal geliştirmede klasik metot, klasik dil öğretimi, dil öğretim metodu, Arap dili öğretimi, klasik telif metoduClassical method for material development, classical language teaching, language teaching method, Arabic language teaching

Two classical approaches with “i‘râb-focused narration method” and “subject-centered narration method” in language and grammar teaching: An Analytical Look at the Methods of Ibn Hisham’s Works of Katru’n-nedâ and Şuzûr’z-zeheb

PDF

___

KAYNAKÇA Avd, Sâmî, İbn Hişâm en-nahvî, Dâru Talâs li’dirâsât ve’n-neşr ve’terceme, Dımeşk, 1987. Bâbetî, Azîze Fevvâl, el-Mu‘cemu’l-mufassal fi’n-nahvi’l-arabî (I-II), Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut, 2004. Benli, Ali, “Fatih Dönemi Alimlerinden Musannifek (ö. 875/1470) ve Nahiv Usulüne Dair Görüşleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Osmanlı’da İlim ve Fikir Dünyası –İstanbul’un Fethinden Süleymaniye Medreselerinin Kuruluşuna Kadar-, Ed. Ömer Mahir Alper-Müstakim Arıcı, Klasik Yayınları, İstanbul, 2015. Dabu‘, Yûsuf Abdurrahmân, İbn Hişâm ve eseruhu fi’n-nahvi’l-arabî, Dâru’l-hadîs, Kahire, 1998. Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed, İhyâu ‘ulûmi’d-dîn, Dâru İbn Hazm li’t-tıbâa ve’n-neşr ve’t-tevzî‘, Beyrut, 2005. İbn Cemâ‘a, Muhammed b. Ebubekir b. Abdulaziz b. Muhammed b. İbrahim Sa‘dullah b. Cemâ‘a el-Kinânî, Şerhu nuketi İbn Hişâm el-mısrî min Kavâ‘idi’l-i‘râb, nşr. Ahmed Muhammed Abdurrâzî, Mektebtu’s-sekâfeti’d-dîniyye, Kâhire, 2009. İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdullah Cemâluddin b. Yûsuf b. Ahmed b. Abdullah el-Ensârî, Şerhu Şuzûri’z-zeheb fî ma‘rifeti kelâmi’l-‘Arab (Bu kitap hâmişinde Muhammed Muhyiddîn Abdulhamid’in Munteha’l-Erab adlı şerhiyle beraber basılmıştır), Dâru’t-talâi‘ li’n-Neşr ve’t-Tevzî‘, Kahire, 2004. İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdullah Cemâluddin b. Yûsuf b. Ahmed b. Abdullah el-Ensârî, Şerhu Katri’n-nedâ ve bellü’s-sadâ (Bu kitap hâmişinde Muhammed Muhyiddîn Abdulhamid’in Sebîlu’l-Hudâ bi tahkîki şerhi Katri’n-nedâ adlı çalışmasıyla beraber basılmıştır), el-Mektebetu’l-‘Asriyye, Beyrût, 1994. Kâfiyecî, Ebû Abdullah Muhyiddin Muhammed b. Süleyman el-Kâfiyecî, Şerhu’l-i‘râb fî Kavâidi’l-i‘râb, nşr. Âdil Muhammed Abdurrahman eş-Şindâh, Merkezu’l-Buhûs ve’d-Dirâsâti’l-İslâmiyye, Bağdat, 2006. Kocavî, Muhammed Mustafa el-Kocavî –Şehzâde-, Şerhu Kavâidi’l-i‘râb, nşr. İsmail Merve, Dâru’l-fikr, Dımeşk, 1995. Özbalıkçı, M. Reşit, “İbn Hişâm en-Nahvî”, DİA, İstanbul, 1999, XIX (ss. 74-77). Süyûtî, Celaleddîn Abdurrahman es-Süyûtî, Buğyetü’l-vüât fî tabakâti’l-lügaviyyîn ve’n-nühât, nşr. Muhammed Ebü’l-Fadl İbrâhim, Dâru’l-fikr, Beyrut, 1979. Şimşek, Sultan, “Sahn-ı Semân Tetimme Medreseleri’nde Arap Belâgatının Öğretimi ve Sekkâkî’nin Miftâhu’l-ulûm Adlı Eseri”, Osmanlı’da İlim ve Fikir Dünyası –İstanbul’un Fethinden Süleymaniye Medreselerinin Kuruluşuna Kadar-, Ed. Ömer Mahir Alper-Müstakim Arıcı, Klasik Yayınları, İstanbul, 2015. Ya‘kûb, İmeyl Bedî, , el-Mu‘cemu’l-mufassal fî ulûmi’l-lüğa: el-elsuniyyât (I-II), nşr. Muhammed et-Tenûhî ve Râcî el-Esmer, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut, 2001.