Propaganda Aracı Olarak Fotomontaj: İrfan Demirkol Örneği
Fotoğraflar gerçekliği aktardıkları inancıyla propaganda amaçlı oldukça sık kullanılmışlardır. Özellikle fotomontajlar kolay elde ediliyor olmaları ve metne olan gereksinimi azaltmaları nedeniyle mesaj aktarmada etkili eserler olarak tercih edilmişlerdir. Türkiye’de 1970’li yılların ideolojik ve politik ortamında fotomontajı kullanarak fikirlerini aktarmayı amaçlayan fotoğrafçılardan biri olarak İrfan Demirkol örnek gösterilebilir. Türk fotoğrafı için 1970’li yıllar fotoğraf derneklerinin açıldığı, sosyal belgeci anlayışın dernekleştiği ve ideolojik taraftarlığın fotoğrafta kendini gösterdiği yıllar olmuştur. Bu dönemde Demirkol’un hazırladığı fotomontajlar, belgesel fotoğraflar, sergi afiş ve bildiriler, kitleleri bilinçlendirmiş ve kendi sol görüşünü yaymada etkili olmuşlardır
Anahtar Kelimeler:
Propaganda, Fotomontaj, 1970’lerde Türk Fotoğrafı, İrfan Demirkol
Photomontage as a Tool of Propaganda: Example of İrfan Demirkol
The photographs are quite often used in belief of transferring reality for propaganda purposes. Particularly photomontages are preferred since they are achieved easily and they are minimizing the necessity of text as they are efficient work of art that could transferring messages. İrfan Demirkol is one of the representative photographer who intended to tranfer his ideas by using photomontage in the ideological and political atmosphere of Turkey in 1970’s. In the history of Turkish photography, 1970’s were the period where many photography associations were opened, understanding of social documentary photography were forming associations and were the years that ideological positioning was revealed in photography. In this period, photomontages, documentary photographs, exhibition posters and manifestos produced by Demirkol, raised consciousness among masses and were effective in spreading his own leftist ideology
Keywords:
Propaganda, Photomontage, Turkish Photography in 1970s, İrfan Demirkol,
___
- Ades, Dawn (1986). Photomontage. London: Thames and Hudson.
- Buchloh, B. H. D. (1989). The Contest Of Meaning, “Faktura and Faktography. New York: Massachusetts Institue of Technology.
- Clark, Toby (2004). Sanat ve Propaganda-Kitle Kültürü Çağında Politik İmge. Çev., Esin Hoşsucu. (çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Çakaloz, Osman Zeki (1982). Eleştiriler. İstanbul: Urart Sanat Galerisi Yayınları.
- Demirkol, İrfan (1977). “Sosyalist Fotoğraf”. Vatan Gazetesi. 11 Ekim 1977.
- Demirkol, İrfan (1974). Fotoğraf Alt Yazıları, İrfan Demirkol Fotoğraf Arşivi.
- Demirkol, İrfan (2 Şubat 1975). “Viranşehir’den Hürriyet Meydanı’na Sergisi Basın Bildirisi”, İrfan Demirkol Fotoğraf Arşivi.
- Demirkol, İrfan (20 Temmuz 1975). “Amasra Açık Hava Fotoğraf Sergisi Basın Bildirisi”. İrfan Demirkol Fotoğraf Arşivi.
- Erkaslan, Önder (2000). Fotoğraf ve İdeoloji. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Ertan, Güler (2005). “Cumhuriyetin Kuruluşundan Günümüze Yıllara, Dönemlere Ayırarak Fotoğrafçılar, Fotoğraflar, Akımlar, Olaylar ve Gelişmeler” http://www.fotografya.gen.tr/issue-4/guler3.html. 24.12.2005.
- Evren, Burçak (1974). “Sergi Eleştirisi”, Yeni Ortam Gazetesi. 17 Kasım 1974.
- Frizot, Michel (1998). “Metamorphoses of the İmage, Photo-Graphcs and Alienation of Meaning”. A New History Of Photography. New York: Konemann.
- Gezgin, Ahmet (1985). “Deneysel Fotografiye Kuramsal Bir Yaklaşım”, Türkiye’de Sanatın Bugünü ve Yarını.
- Ankara: Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları.
- Oral, Merter (2011). Weimar Cumhuriyeti’nden Günümüze Fotoğraf Ajanslarının Fotojournalizme Katkıları. İstanbul: ESPAS Yayınları.
- Oral, Merter (2011). Belgesel Fotoğraf ve Fikret Otyam Örneği. İstanbul: ESPAS Yayınları.
- Özdemir, Beyhan (1996). Fotoğraf Dilyetisinin Evrimi Bağlamında Müdahale Sorunsalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Kartoğlu, Ümit (1977). “İrfan Demirkol İle Söyleşi”, Özgürlüğe Özlem Sergi Broşürü.
- Kaygun, Şahin (1978). “Fotoğrafın Toplumsal İşlevi”. AFSAD Dergisi. Nisan 1978.
- Kongar, Emre (1993). Demokrasi ve Kültür, İstanbul: Remzi Kitapevi.
- Kongar, Emre (2003). 21. Yüzyılda Türkiye, Ankara: Remzi Kitabevi.
- Kurbanoğlu, Hasan (1977). “Sorumluluk”. Vatan Gazetesi. 25 Ekim 1977.
- Kutlar, Onat (1978). “Tartışma”. AFSAD Dergisi. Nisan 1978.
- Özendes, Engin (1999). Türkiye’de Fotoğraf. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.
- Sanouillet, Michel (1994). “Dadacılığın Kökenleri: Zürih ve New York”. Çev: T. Ilgaz. Sanat Dünyamız. Yapı Kredi Yayınları.
- Talas, Cahit. (1992). Türkiye’nin Açıklamalı Sosyal Politika Tarihi, Ankara: Bilgi Yayınevi.
- Turan, Şerafettin. (2002). Çağdaşlık Yolunda Türkiye, Ankara: Bilgi Yayınevi.
- Zürcher, Erik Jan. (1993). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İstanbul: İletişim Yayınları.
- Milliyet Sanat Dergisi, Ekim 1974, Sayı: 100.
- Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi. (1997). İstanbul: YEM Yayınları.
- “Üyemiz İrfan Demirkol’un Fotoğraf Sergisi”. (1974). Türk Basın Birliği Dergisi. Ekim 1974.
- “Özgürlüğe Özlem Fotoğraf Sergisi İlgi Topluyor”. (1979). Dünya Gazetesi. 17 Şubat 1979.
- İrfan Demirkol ile 10 Temmuz 2005 tarihinde yapılan röportaj.
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Başlangıç: 2003
- Yayıncı: Akdeniz Üniversitesi