İnci BOYACİOGLU, Olga HÜNLER

1916

Türkiye’de Psikoloji Alanında Kadın Çalışmaları ve Kadın Akademisyenlerin Çalışma Ortamı Üzerine Bir İnceleme - A Study on Women Studies in Psychology and Working Conditions of Women in Academia

Bu incelemede, Türkiye’de, üniversitelerin psikoloji bölümlerinde kadının statüsü ve cinsiyetçilik sorunları farklı parametreler çerçevesinde tartışılmaktadır. Çalışma kapsamında, Türkiye’de, psikoloji alanında kadın çalışmalarının durumu ve sorunları; Türkiye’deki kadın hareketleri ile ilişkilendirilerek irdelenmiştir. Bu başlıkta; ulusal psikoloji çalışmalarında kadın sorunlarına ne düzeyde bir duyarlılık gösterildiği, bilimsel üretimlerde cinsiyetçilik konusunun ne yoğunlukta ve hangi çerçevelerde ele alındığı ile ulusal psikolojide feminist psikolojinin temsil sorunları ele alınmıştır. Ayrıca psikoloji bölümlerinde kadın ve erkek çalışanların oranları, olası cinsiyetçi ayrımlar çerçevesinde özetlenmiştir. Son olarak çalışan kadın akademisyenlerin cinsiyetçilikle ilişkili olarak profesyonel hayatlarında yaşadıkları sorunlar, yürütülen betimsel bir çalışmanın bulguları çerçevesinde sunulmuştur. Bu çalışmaya katılmaları için Türkiye’deki tüm psikoloji bölümlerinden toplam 485 kadın akademik personele davet gönderilmiş; çalışmaya katılmayı kabul eden 87 kadın akademisyenden, cinsiyet ayrımcılığı barındıran kişisel deneyimlere ilişkin kısa bir anketi doldurmaları istenmiştir. Sonuçlar, psikoloji bölümlerinin sayısal olarak kadın-erkek eşitliğinin hâkim olduğu iş alanları olmasına karşın, kimi cinsiyetçi tutum ve davranışların alanda çalışan akademisyenler arasında da dikkat çekici düzeyde yaygın olduğuna işaret etmektedir. Hem akademik üretim faaliyetlerine hem de bir çalışma alanı olarak akademiye ilişkin göstergeler, psikoloji alanında toplumsal cinsiyet ve kadına yönelik cinsiyetçilik konularında mücadele edilmesi gereken başlıklara dair önemli bilgiler vermektedir.
Anahtar Kelimeler:

Cinsiyetçilik, feminist psikoloji, akademi, Kadın Akademisyen

A Study on Women Studies in Psychology and Working Conditions of Women in Academia

In this study, women’s status in the work environment and the problems related to sexism in psychology departments have been discussed. The situation and problems of gender studies in the field of psychology have been investigated concerning women’s movement in Turkey. In this part representation of women’s problems, the extent of research on sexism and representation of feminism in the academic field of psychology in Turkey have been explored. Furthermore, the ratio of female and male employees in psychology departments was summarized in relation to gendered discrimination practices. Finally, work-related problems of female academics were summarized via the results of a descriptive study conducted in psychology departments. For the data collection 485 women, academics were invited to participate in an online survey. Eighty-seven participants were agreed to fill the questionnaire investigating their experience on gender discrimination. The results revealed that even though women academics are equally represented in psychology departments, sexist behaviors and attitudes are stillcommon in the academic workplaces. The results of the study highlighted some critical issues of gender and discrimination against women in the workplace and as well as sexism and discrimination in academic products.  
Keywords:

Gender Discrimination, Feminist Psychology, Academy, Women Academics,

PDF

___

  • Acar, F. (1998). Türkiye üniversitelerinde kadın öğretim üyeleri. 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler, 313-21.
  • Adak, N. (2018). Akademide Kadınlar: Yükseköğrenime Giriş ve Kariyerde İlerleme. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 1 (1), 23-38.
  • Arat, N. (1996). Women’s studies in Turkey. Women’s Studies Quarterly, 24(1/2), 400–411.
  • Arat, Y. (2010). Religion, politics and gender equality in Turkey: Implications of a democratic paradox. Third World Quarterly, 31, 869–884.
  • Arık, E. (2015). Psikoloji bölümleri öğretim elemanları sayıları, kontenjanları, eğitim dilleri, program sayıları. http://akademi.enginarik.com/2015/12/psikoloji-bolumleri-ogretim-elemanlar.html.
  • Arık, E. (2016). Psikoloji bölümleri öğretim elemanları sayıları, kontenjanları, eğitim dilleri, program sayıları. http://psikoloji.enginarik.com/boeluemler
  • Ataca, B. (2009). Turkish family structure and functioning. S. Bekman ve A. Aksu-Koc (Eds.), Perspectives on human development, family and cultureiçinde (pp. 108-125). Cambridge: Cambridge University Press.
  • Ataca, B., Kağıtçıbaşı, Ç. ve Diri, A. (2005). Turkish family and the value of children: Trends over time. G. Trommsdorff ve B. Nauck (Eds.), The value of children in cross-cultural perspective. Case studies from eight societiesiçinde (pp. 91-119). Lengerich: Pabst Publishers.
  • Ataca, B. ve Sunar, D. (1999). Continuity and change in Turkish urban family life. Psychology and Developing Societies, 11, 77-90.
  • Bayrakçeken-Tüzel, G. (2004). Being and becoming professional: Work and liberation through womens narratives in Turkey. Yayınlanmamış doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Bolak-Boratav, H. (2001). Feminist psikoloji: Nedir, nasıl gelişti, psikolojiye getirdiği yeni açılımlar. Türk Psikoloji Yazıları, 4(7), 1–19.
  • Bolak-Boratav, H. (2006). Making sense of heterosexuality: An exploratory study of young heterosexual identities in Turkey. Sex Roles, 54, 213–225.
  • Bolak-Boratav, H. (2011). Searching for feminism in psychology in Turkey. R. Rutherford, R. Capdevila, U. Vindhya ve I. Palmary (Ed.), Handbook of international feminisms: Perspectives on psychology, women, culture, and rights içinde (s. 17–36). New York: Springer.
  • Bolak-Boratav, H. ve Çavdar, A. (2012). Sexual stereotypes and practices of university students in Turkey. Archives of Sexual Behavior, 41, 271–281.
  • Bolak-Boratav, H., Okman-Fişek, G. ve Eslen-Ziya, H. (2014). Unpacking masculinities in the context of social change: Internal complexities of the identities of married men in Turkey.Men and Masculinities, 17(3), 299–324.
  • Bolak-Boratav, H., Okman-Fişek, G. ve Eslen-Ziya, H.(2017). Erkekliğin Türkiye Halleri. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Bora, A. (26 Aralık 2014). Röportaj: Aksu Bora Anlatıyor: 90'lardan Bugüne Türkiye'de Feminizm. https://bianet.org/bianet/kadin/161091-aksu-bora-anlatiyor-90-lardan-bugune-turkiye-de-feminizm.
  • Bora, A. (11 Mart 2015). Röportaj: Türkiye kadın hareketi: Sözden, eyleme, eylemden çoğulculuğa (1) – Aksu Bora. https://baslangicdergi.org/turkiye-kadin-hareketi-sozden-eyleme-eylemden-cogulculuga-1/.
  • Bora, T. (2016). Cereyanlar: Türkiye’de siyasi ideolojiler. İletişim Yayınları.
  • Boyacıoğlu, İ. (2016). Dünden bugüne Türkiye’de kadına yönelik şiddet ve ulusal kadın çalışmaları: Psikolojik araştırmalara davet. Türk Psikoloji Yazıları, 19 (Özel sayı), 127–146.
  • Diner, C. ve Toktaş, Ş. (2010). Waves of feminism in Turkey: Kemalist, Islamist and Kurdish women’s movements in an era of globalization. Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 12(1), 41–57.
  • Dökmen, Z. Y. (1997). Çalışma, cinsiyet ve cinsiyet rolleri ile evişleri ve depresyon ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 12(39), 39–56.
  • Dökmen, Z. Y. (2003). Çalışma durumları farklı üç grup kadında ruh sağlığı, kontrol odağı inancı ve cinsiyet rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 18(51), 111–124.
  • Dökmen, Z. Y. (2015). Toplumsal cinsiyet: Sosyal psikolojik açıklamalar (6. baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Elgin, V. M. ve Mamatoğlu, N. (2014). Gezi Parkı Olayları: Namus kültürü ve çatışma çözüm tarzları açısından bir değerlendirme. Alternatif Politika, 6(1), 3–31.
  • Freedman, G., Seidman, M., Flanagan, M., Kaufman, G. ve Green, M. C. (2018). The impact of an “aha” moment on gender biases: Limited evidence for the efficacy of a game intervention that challenges gender assumptions. Journal of Experimental Social Psychology, 78, 162-167.
  • Glick P. ve Fiske, S. T. (1997). Hostile and benevolent sexism: Measuring ambivalent sexist attitudes toward women. Psychology of Women Quarterly, 21, 119–135.
  • Gönç, T. (2016). Kadın Yoğun Meslekleri Erilleştirmeye Yönelik Stratejiler: Türkiye’de Erkek Hemşireler Örneği. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 19(1), 96–144.
  • Göregenli, M. (2012). Temel kavramlar: Önyargı, kalıpyargı ve ayrımcılık. K. Çayır ve M. A. Ceyhan (Ed.), Ayrımcılık: Çok boyutlu yaklaşımlar içinde (s. 17–29). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Göregenli, M. (2013). Ayrımcılığın meşrulaştırılması. M. Çınar (Ed.), Medya ve nefret söylemi: Kavramlar, mecralar, tartışmalar içinde (s. 39–56). İstanbul: Hrant Dink Vakfı Yayınları.
  • Gutek, B. A., Done, R. S. (2001). Sexual harassment. In Unger, R. K. (Ed.), Handbook of the psychology of women and gender(pp . 367-387). New York: John Wiley& Sons. Hare-Mustin, R. T. ve Marecek, J. (1988). The meaning of difference: Gender theory, postmodernism, and psychology. American Psychologist, 43, 455–464.
  • Hünler, O.S. (2016). Feminist Psikoloji. Kerim Edinsel (Ed.). Çağdaş Psikoloji Akımları. Atatürk Üniversitesi Açık Öğretim Yayınları. ISBN: 978-975-442-823-0
  • İlkkaracan, P. (1996). Uluslararası stratejilere bir bakış. Sıcak yuva masalı: Aile içi şiddet ve cinsel taciz içinde (s. 56–101). İstanbul: Metis Yayınları.
  • İlkkaracan, P. (1998a). Doğu Anadolu’da kadın ve aile. Bilanço 98: 75 yılda kadınlar ve erkekler içinde (s. 173–192). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
  • İlkkaracan, P. (1998b). 1990’lar Türkiye’sinde kadın ve göç. Bilanço 98: 75 yılda kadınlar ve erkekler içinde (s. 305–322). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
  • İlkkaracan, P. (1998c). Kentli kadınlar ve çalışma yaşamı. Bilanço 98: 75 yılda kadınlar ve erkekler içinde (s. 285–302). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
  • İlkkaracan, P. (2001). Islam and women’s sexuality: A research report from Turkey M. Hunt, P. B. Jung ve R. Balakrishnan (Ed.), Good sex: Feminist perspectives from the world’s religions içinde (s. 1–11). New Jersey: Rutgers University Press.
  • Kağıtçıbaşı, Ç. (1981). Çocuğun değeri: Türkiye’de değerler ve doğurganlık. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
  • Kağıtçıbaşı, Ç. ve Ataca, B. (2005). Value of children and family change: A three decade portrait from Turkey. Applied Psychology:International Review, 54, 317-337.
  • Kagitcibasi, C. ve Ataca, B. (2015). Value of children, family change, and implications for the care of the elderly. Cross-Cultural Research, 49, 374-392.
  • Kağıtçıbaşı, Ç., Ataca, B. ve Diri, A. (2010). Intergenerational relationships in the family: Ethnic, socio-economic and country variations in Germany, Israel, Palestine, and Turkey. Journal of Cross-Cultural Psychology, 41, 652-670.
  • Kandiyoti, D. (2010). Gender and women’s studies in Turkey: A moment for reflection. New Perspectives on Turkey, 43, 165–176.
  • Kaplan, M. (1983). A Woman's View of DSM-III. American Psychologist, 38(7), 786–792.
  • Kilmartin, C., & McDermott, R. C. (2016). Violence and masculinities. R. C. Wong ve Y. Joel (Ed.), APA Handbook of men and masculinitiesiçinde (s. 615–636). Washington DC: American Psychological Association.
  • Korkut Owen, F., Kelecioğlu, H. ve Owen, D. W. (2014). Cinsiyetlere göre üniversitelerdeki onbir yıllık eğilim: Kariyer danışmanlığı için doğurgular. International Journal of Human Sciences, 11(1), 794-813. doi: 10.14687/ijhs.v11i1.2845.
  • Müftüler-Bac, M. (1999). Turkish women’s predicament. Women’s Studies International Forum, 22(3), 303–315.
  • Sakallı-Uğurlu, N. (2002). Çelişik Duygulu Cinsiyetçilik Ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Yazıları, 17(49), 47–58.
  • Sakallı-Uğurlu, N. (2008). Erkeklere İlişkin Çelişik Duygular Ölçeği’nin Türkçe’ye Uyarlanması. Türk Psikoloji Yazıları, 11(21), 1–11.
  • Sakallı-Uğurlu, N. ve Glick, P. (2003). Ambivalent sexism and attitudes toward women who engage in premarital sex in Turkey. The Journal of Sex Research, 40(3), 296–302.
  • Sigal, J., Gibbs, M. S., Goodrich, C., Rashid, T., Anjum, A., Hsu, D. ve ark. (2005). Cross-cultural reactions to academic sexual harassment: Effects of individualist vs. collectivist culture and gender of participants. Sex Roles, 52, 201–215.
  • Swim, J. K., Aikin, K. J., Hall, W. S. ve Hunter, B. A. (1995). Sexism and racism: Old-fashioned and modern prejudices. The Journal of Personality and Social Psychology, 68(2), 199–214.
  • Şekerci, H. (2014). Akademik Hayatta Kadın. Emo Kadın Bülteni, 12-14.
  • Tekeli, Ş. (1990). Kadın bakış açısından: 1980'ler Türkiye'sinde kadınlar (Vol. 7). İletişim Yayıncılık AŞ.
  • Unger, R. K. (1979). Toward a redefinition of sex and gender. American Psychologist, 34, 1085–1094.
  • Willyard, C. (2011). Men: A growing minority? gradPSYCH, 9(1), 40. http://www.apa.org/gradpsych/2011/01/cover-men.aspx.
  • Yüksel-Kaptanoğlu, İ., Çavlin, A. ve Akadlı Göçmen, B. (2014). Women’s satus. Turkey: Demographic and health survey 2013 içinde (s. 177–192). Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Ankara: Elma Teknik Basım Matbaacılık.
  • Yüksel-Kaptanoğlu, İ. ve Tarım, Ş. A. (2015). Giriş. Türkiye’de kadına yönelik aile içi şiddet araştırması içinde (s. 31–40). Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Ankara: Elma Teknik Basım Matbaacılık.
Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi -Cover
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2018
  • Yayıncı: Nurşen Adak
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Türkiye’de Psikoloji Alanında Kadın Çalışmaları ve Kadın Akademisyenlerin Çalışma Ortamı Üzerine Bir İnceleme - A Study on Women Studies in Psychology and Working Conditions of Women in Academia

İnci BOYACİOGLU, Olga HÜNLER

Tüketimin Cinsiyeti: Tüketim Toplumunda Gençlerin Tüketim Eğilimleri - Gender of Consumption: Consumption Trends of Youth in Consumer Society

Fatma Dilara KARAHAN, Nurşen ADAK

Yemek Temalı Web Günlüklerinde İslami Kadın Kimliğinin İnşası:Cahide Sultan - Construction of Islamic Female Identity in Food-themed Weblogs: Cahide Sultan

Ayşegül KURTOĞLU

Kabin Memurluğunun ‘Havada Kalan’ Tarihi ve Mesleğin Cinsiyetli İnşası - The History of Cabin Attendants Hanging Up in the Air and Gendered Construction of the Profession

Sezen DEMİRHAN

Evlilik Yolu ile Edinilen Kimliklerin Toplumsal Cinsiyet Rollerini Yeniden Üretmeye Etkisi: “Gelin”-“Görümce” Kimliği Örneği - The Effect of the Identities Acquired Through Marriage on Reproducing Gender Roles: The Identity Example Of “Bride” - “Sister-In-Law”

Sevim ATİLA DEMİR, Dilek NAM

Refah Rejimleri Bağlamında Babalık Yönelimli Aile Politikaları - Fatherhood-Oriented Family Policies in the Context of Welfare Regimes

Ahmet ELNUR