Nursen AYDIN, Erdal DAĞTAŞ

Eskişehir'deki Yerel Magazin Basınının Ekonomi Politiği: Follow ve Motto Dergileri Örnekleri1

Türkiye medyasının gerek yapısal gerekse içerik düzeyinde geçirdiği değişim ve dönüşümde 1980'li yılların ekonomik ve politik yapısı büyük önem taşımaktadır. Bu dönemde, küresel olarak uygulanan neo-liberal politikalar, medyayı ticari kuruluşlar haline getirmiş; bunun sonucunda, kârı arttırma hedefini merkeze çeken medya kuruluşları, içeriklerin üretiminde nitelikten çok niceliğe yönelmiştir. Bu bağlamda, habercilik anlayışında ticari çıkarlar, kamu yararının önüne geçmiş ve böylece, başat konuma gelen magazin olgusu, medya kuruluşlarının tirajlarını ve kârlarını arttırmalarının önemli bir unsuru haline gelmiştir. Reklam gelirlerine bağımlı ve kâr maksimizasyonu üzerine kurulan bir medya yapılanmasında, dönemin siyasi ve toplumsal koşulları da göz önünde bulundurulduğunda, içeriklerin üretiminde magazin ve görsellik ağırlık kazanmıştır. Bu bağlamda, magazin olgusunun yerel basındaki izdüşümlerinin; Türkiye'nin ekonomik, siyasal ve kültürel yapısındaki tarihsel değişim ile ilişkilendirilerek irdelenmesi çalışmanın sorunsalını oluşturmaktadır. Kuramsal temelde eleştirel ekonomi politik yaklaşımın benimsendiği çalışmanın amacı, Eskişehir özelinde, yerel basının magazin haberciliğinin ve anlayışının irdelenmesidir. Bunun için, Eskişehir'de yayımlanan Follow ve Motto magazin dergileri, nitel çözümleme yöntemi ile incelenmiştir. Her iki derginin 2011-2014 yılları arasında yayımlanan sayılarından amaçlı örnekleme tekniği uygulanarak seçilen toplam 8 dergi nüshası, içeriklere ilişkin belirlenen tematik başlıklar çerçevesinde metin çözümlemesi tekniğiyle incelenmiştir. Sonuç olarak, Eskişehir özelinde, yerel magazin dergilerinin içeriklerinin üretiminde reklam ve kâr kaygısı ile tüketim kültürü ideolojisinin yeniden üretilmesinin önemli bir işleve sahip olduğu görülmüştür.

Political Economy of Local Magazine Press in Eskişehir: Examples of Follow and Motto Magazines

Economic and political structure of 1980s had great influence on the structural and contextual alterations and transformations in Turkish media. Neo-liberal policies followed during that period transformed media into commercial organizations, which resulted in focusing on profitability goal. Consequently, media organizations prioritized quantity more than quality during content production. In this regard, commercial interests took precedence over public interest in journalism mentality and therefore, magazine concept, which became a prominent issue, has turned out to be an important factor to increase profits and circulation of media organizations. Thus, considering the political and social conditions of the period, contextual productions on magazine and visual quality became more and more important in media structuring, which is highly dependent on advertising revenues and focused on profit maximization, . In this context, the research question of the study involves a correlation between the projections of magazine on local press and the historical alterations in economic, political and cultural structure in Turkey. The purpose of this study, in which critical political economy approach is adopted in theoretical basis, is to examine the magazine journalism and mentality of the local press, particularly in Eskişehir. Therefore, Follow and Motto magazines, published locally in Eskişehir, were analyzed using qualitative analysis method. Within this context, a total of 8 magazine issues published between 2011 and 2014 were selected by using purposive sampling technique, and they were analyzed within the framework of the thematic headings identified for the contents using the text analysis technique. As a result, it has been observed that reproduction of consumer culture ideology with advertising and profit concerns has an important function in contextual production of tabloid magazines published locally, Eskişehir in particular.

PDF

___

Adalı, Bilgin (1983). "Tüketim Kültürü". Hürriyet Gösteri Dergisi. (83/Nisan): 85.
Adaklı, Gülseren (2006). Türkiye'de Medya Endüstrisi: Neoliberalizm Çağında Mülkiyet ve Kontrol İlişkileri. Ankara: Ütopya Yayınevi.
Bali, Rıfat N. (2013). Tarz-ı Hayat'tan Life Style'a Yeni Seçkinler, Yeni Mekânlar, Yeni Yaşamlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
Bayram, Emel (2005). "Küreselleşmenin Getirisi Life-Style'in Götürüsü". Kral Çıplak: Türk Basınına Eleştirel Bir Bakış Denemesi. M. Bilal Arık (edt.) içinde. Konya: Tablet Kitabevi: 35-59.
Belge, Murat (2011). Tarihten Güncelliğe. 4. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları.
Bilton, Tony vd. (2009). Sosyoloji. Kemal İnal (çev.). Ankara: Siyasal Yayınevi.
Chaney, David (1999). Yaşam Tarzları. İrem Kutluk (çev.). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
Çakmur, Barış (1998). "Kültürel Üretimin Ekonomi Politiği. Kültürün Metalaşmasında Genel Eğilimler". Kültür ve İletişim Dergisi. (1/2-Yaz): 111-148.
Çam, Şerife (2008). Medya Çalışmalarında İdeoloji: Epistemolojik ve Metodolojik Sorunlar. Ankara: De Ki Basım Yayım.
Çaplı, Bülent (2002). Medya ve Etik. Ankara: İmge Yayınevi.
Çebi, Murat Sadullah (2002). "Günümüzde Siyasetim Medyada İnşası ve Sunumu Üzerine Bazı Dikkatler". İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi. 14/Yaz: 1-34.
Çetinkaya, Yalçın (1992). Reklamcılık ve Manipülasyon. İstanbul: Ağaç Yayıncılık.
Dağtaş, Banu ve Dağtaş, Erdal (2009). "Giriş". Medya, Tüketim Kültürü ve Yaşam Tarzları: Türkiye Medyasından Örüntüler. Banu Dağtaş ve Erdal Dağtaş (der.) içinde. Ankara: Ütopya Yayınları: 7-24.
Dağtaş, Banu (2012). Reklamı Okumak. (2. Baskı). Ankara: Ütopya Yayınları.
Dağtaş, Erdal (2006). Türkiye'de Magazin Basını. Magazin Eklerinin Sektör ve Metin Analizi. Ankara: Ütopya Yayınevi.
Dağtaş, Erdal (2013). "Medyada Sahiplik Sorunu ve Tekelleşme Eğilimleri". Medya Ekonomisi ve İşletmeciliği. Erdal Dağtaş (edt.) içinde. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları: 30-58.
Davidson, Mike (1992). The Consumerist Manifesto Advertising in Postmodern Times. London: Routledge.
Ekzen, Nazif (1999). "Medya ve Ekonomi: Türk Basın Endüstrisinde Yoğunlaşma-Toplulaşma, Tekelleşme Yapısı (1965-1995)". Medya Gücü ve Demokratik Kurumlar. Korkmaz Alemdar (der.) içinde. İstanbul: Afa Yayıncılık ve TÜSEV Vakfı: 85-107.
Featherstone, Mike (2013). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü. (3. Baskı). Mehmet Küçük (çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Golding, Peter and Murdock, Graham (1997). "For a Political Economy of Mass Communications". The Political Economy of The Media I. Peter Golding and Graham Murdock (edts.) in. Cheltenham and Brookfield: Edward Elgar Publishing: 3-32.
Golding, Peter ve Murdock, Graham (2002). "Kültür, İletişim ve Ekonomi Politik". Medya Kültür Siyaset. (2. Baskı). Süleyman İrvan (der.) içinde. D. Beybin Kejanlıoğlu (çev.). Ankara: Alp Yayınevi: 59-97.
İnal, Ayşe (1999). "Medya, Dil ve İktidar Sorunu: İletişim Çalışmalarında Medya ve Siyaset İlişkisini Nasıl Tartışmalıyız?". İletişim (3/Yaz): 13-36.
Kellner, Douglas (2008). "Ayrımın Üstesinden Gelmek: Kültürel Çalışmalar ve Ekonomi-Politik". İletişim Çalışmalarında Kırılmalar ve Uzlaşmalar. Sevilay Çelenk (der.) içinde. Hakan Ergül (çev.). Ankara: De Ki Basım Yayım.:147-172.
Konyar, Hürriyet (2000). "Tüketim Kültürünün Belirlediği Yeni Toplumsal Kimlikler". İletişim (6): 19-34.
Kozanoğlu, Hayri (1993). Yuppiler, Prensler ve Bizim Kuşak. (3. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
Kozanoğlu, Can (1995). Pop Çağı Ateşi. (5. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mattelart, Armand ve Mattelart, Michéle (1998). İletişim Kuramları Tarihi. Merih Zıllıoğlu (çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mosco, Vincent (1996). The Political Economy of Communication: Rethinking and Renewal. London: Sage Publications.
Schiller, Herbert (1993). Zihin Yönlendirenler. Cevdet Cerit (çev.). İstanbul: Pınar Yayınları.
Özgen, Murat (2004). "1980 Sonrası Türk Medyasında Gelişmeler ve Magazinleşme Olgusu". 2nd International Symposium, Communication in the Millenium: A Dialogue Between Turkish and American Scholars, İstanbul: 465-477.
Sönmez, Mustafa (2004). Filler ve Çimenler, Medya ve Finans Sektöründe Doğan/Anti-Doğan Savaşı. (3. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
Şen, Fulya ve Avşar, Zakir (2012). "Türkiye'de Neoliberal Politikaların Haber Medyasına Yansımaları: Anaakım Medyanın Ekonomi Haberleri Üzerine Bir İnceleme". İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi. 35/Güz: 42-60. Erişim adresi: http://www.iletisimdergisi.gazi.edu.tr/arsiv/35. pdf. (Erişim Tarihi: 29.07.2015).
Talimciler, Ahmet (2001). "Futbol Maçlarının Yayını ve Kulüpler-Federasyon- Medya İlişkileri: Futbol-Televizyon Evliliğinde Yeni Dönem". Medya Politikaları. D. Beybin Kejanlıoğlu, Sevilay Çelenk ve Gülseren Adaklı (der.) içinde. Ankara: İmge Yayınevi: 269-316.
Veblen, Thorstein (2005). Aylak Sınıfın Teorisi. Zeynep Gültekin ve Cumhur Atay (çev.). İstanbul: Babil Yayınları.
Wittel, Andreas (2014). "Sayısal Marx: Dağıtık Medyanın Ekonomi Politiğine Doğru". Marx Geri Döndü. Medya, Meta ve Sermaye Birikimi. Vincent Mosco-Christian Fuchs (edts.) içinde. Funda Başaran (Türkçe yayının der.). Özgün Dinçer (çev.). Ankara: Nota Bene Yayınları: 389-433.
Dergiler:
Follow Dergisi (2011). Mart, Sayı: 5.
Follow Dergisi (2012). Haziran, Sayı: 20.
Follow Dergisi (2013). Eylül, Sayı: 35.
Follow Dergisi (2014). Aralık, Sayı: 50.
Motto Dergisi (2011). Mart, Sayı: 17.
Motto Dergisi (2012). Haziran, Sayı: 32.
Motto Dergisi (2013). Eylül, Sayı: 47.
Motto Dergisi (2014). Aralık, Sayı: 62.
Derinlemesine Görüşmeler: Follow Dergisi İmtiyaz Sahibi Özgür Fetih Demirdaş ile yapılan derinlemesine görüşme, 19.12.2015.
Follow Dergisi Reklam Sorumlusu Övgü Yazıcıoğlu ile yapılan derinlemesine görüşme, 07.12.2015.
Motto Dergisi Yazı İşleri Müdürü Cemal Tarkan ile yapılan derinlemesine görüşme, 03.12.2015.
Motto Dergisi Reklam Sorumlusu Aslı Yıldırım ile yapılan derinlemesine görüşme, 04.12.2015.
İnternet Kaynakları:
http://www.followdergi.com/?ID=2&about=1, (Erişim Tarihi: 07.01.2016).
http://www.mottomagazin.com/index.php?page=icerik&id=1, (Erişim Tarihi: 07.01.2016).