Sosyal Bilgiler Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Mesleği İle Öğretmen Atama Ve Yerleştirme Sistemine Yönelik Görüşleri
Ülkemizde son yıllarda hem öğretmen yetiştirme hem de öğretmen atama ve yerleştirme sürecinde birtakım değişiklikler yaşanmıştır. Söz konusu değişikliklerden en fazla etkilenen kesim ise eğitimlerine devam eden öğretmen adaylarıdır. Bu araştırmada, sosyal bilgiler eğitimi anabilim dalında öğrenim gören son sınıf öğrencilerinin öğretmenlik mesleği ile öğretmen atama ve yerleştirme sistemine yönelik görüşlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma yaklaşımının benimsendiği çalışmada veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Uzman görüşü doğrultusunda hazırlanan formun pilot uygulaması dört sosyal bilgiler öğretmeni adayı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın asıl uygulamasına 25 öğretmen adayı katılmıştır. Araştırma verileri 2017-2018 eğitim öğretim yılı bahar döneminde toplanmıştır. Öğretmen adaylarıyla yapılan görüşme verileri önce ses kaydına alınmış, ardından da bilgisayar ortamında yazıya geçirilerek içerik analizine göre incelenmiştir. Araştırmanın analizinde hem sosyal bilgiler hem de nitel araştırma yaklaşımlarında uzman bir öğretim üyesinden yardım alınmıştır. Katılımcıların öğretmenlik mesleğinin geleceğine yönelik görüşlerinin genellikle olumsuz nitelikler taşıdığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca öğretmen adaylarının sınavlar açısından üniversitede aldıkları eğitimi yetersiz buldukları da belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının özellikle aday sayısındaki fazlalık nedeni ile öğretmen atama ve yerleştirme konusunda en iyi yöntemin merkezi sınavlar olduğuna inandıkları belirlenmiştir. Fakat öğretmen adaylarının “torpil, adam kayırma” gibi gerekçelerle sözlü sınava (mülakata) karşı oldukları da tespit edilmiştir. Öğretmen adaylarına göre sözlü sınav yapılacaksa mezuniyet aşamasında değil de eğitim fakültelerine giriş aşamasında yapılması daha uygun olacaktır. Bunun yanında öğretmen adaylarının nitelikli öğretmen seçiminde mevcut sınavların yetersiz olduğuna inandıkları da tespit edilmiştir.
Social Studies Preservice Teachers’ Views on the Teaching Profession and Teacher Appointment and Job Placement System
In recent years, there have been some changes in both the teacher training and the teacher appointment / job placement processes in Turkey. The group that has been most deeply affected by these changes is the preservice teachers studying in teacher education programs in Turkey. As such, this study aims to determine the opinions of senior (final year) students in social studies teacher education departments about the teaching profession and teacher appointment and placement system. Adopting a qualitative approach, a semistructured interview form was used as the data collection tool in this study. The piloting of the form, which was prepared in line with the expert opinions, was conducted with four social studies teacher candidates. 25 preservice teachers participated in the main study. The data were collected in the Spring term of 2017-2018 academic year. The audio-recorded dataset obtained from the interviews with the pre-service teachers was first transcribed and then analyzed by following the principles of the content analysis methodology. The analysis was carried out with assistance from a faculty member who is an expert in both social studies and qualitative research approach. It was concluded that the views of the participants on the future of the teaching profession were generally negative. In addition, it was determined that the preservice teachers found the university education inadequate in terms of exams. Especially due to the excess in the number of candidates, it was also determined that teacher candidates believed that the best method for teacher appointment and job placement was central examinations. However, it was also determined that teacher candidates were against job interviews because they are concerned about injustices like “pulling strings or nepotism.” According to these prospective teachers, if an oral examination (job interview) has to be administered, it would be more appropriate to perform it during the admission into the faculty of education, rather than after the graduation. Furthermore, it was also found out that teacher candidates believe that the current exams are inadequate for the proper selection of qualified teachers.
___
- Abazaoğlu, İ., Yıldırım, O. & Yıldızhan, Y. (2016). Geçmişten günümüze Türk eğitim sisteminde öğretmen
yetiştirme. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(6), 143- 160.
- Ada, S. & Baysal, N.Z. (2013). Pedagojik-Androgojik formasyon ve Türkiye’de öğretmen yetiştirme.
Ankara: Pegem Akademi.
- Akyüz, Y. (2007).Türk eğitim tarihi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Atav, E. & Sönmez, S. (2013). Öğretmen adaylarının kamu personeli seçme sınavı (KPSS)’na ilişkin
görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Özel Sayı (1), 01-13.
- Baki, A. ve Baki, B. (2016). Türkiye ve Almanya’nın ortaokul matematik öğretmeni yetiştirme
programlarının karşılaştırılması. Turkish Journal of Computer and Matematics Education, 7(1), 229-
258.
- Baysan, S., Ercan, B. & Öztürk, A. (2011). Türkiye’de öğretmen yetiştirmede istihdam sorunu: sosyal
bilgiler öğretmenliği örneği. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 131- 154.
- Beşoluk, Ş. & Horzum, M. B. (2011). Öğretmen adaylarının meslek bilgisi, alan bilgisi dersleri ve
öğretmen olma isteğine ilişkin görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi,
44(1), 17-49.
- Canbulat, M. & Kutluca-Canbulat, A. N. (2015). Avusturya ve Türkiye’de öğretmen adayı belirleme süreci.
Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 5(1), 113-132.
- Christensen, L. B., Johnson, R. B., & Turner, L. A. (2014). Research Methods, Design, and Analysis
(Twelfth Edition). Pearson Education Publishing.
- Christensen, L.B., Johnson, R. B. & Turner, L. A. (2013). Research Methods, Design, and Analysis (12th
Edition). Pearson Education Inc.
- Creswell, J. W. (2013). Qualitative inquiry & research design, choosing among five approaches. SAGE
Publication.
- Çermik, H., Doğan, B. & Şahin, A. (2010). Sınıf öğretmenliği öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğini
tercih sebepleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(2), 201-212.
- Çermik, H., Şahin, A. & Doğan, B. (2017). Sınıf öğretmen adaylarının meslek tercih algıları: değişimin
boylamsal çözümlemesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(3), 643-658.
- Darling-Hammond, L. (2000). Teacher quality and student achievement: A review of state policy evidence.
Education Policy Analysis Archives, 8(1), http://epaa.asu.edu/epaa/v8n1 (23.07.2018 tarihinde
erişilmiştir.)
- Darling-Hammond, L. (2003). Keeping good teachers: why it matters and what leaders can do. Educational
Leadership, 60(8), 6-13.
- Demir, S. B. & Bütüner, K. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının alan sınavına yönelik görüşlerinin
incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 113-128.
- Doğan, S., Demir, S. B. & Turan, N. (2013). Ücretli öğretmenlik uygulamasının değerlendirilmesi. Turkish
Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic,
8(12),371-390.
- Epçaçan, C. (2016). Öğretmen adaylarının KPSS ve öğretmenlik atamaları hakkındaki
görüşleri. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and
History of Turkish or Turkic, 11(3), 1065-1090.
- Eraslan, L. (2004). Öğretmenlik mesleğine girişte Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) yönteminin
değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. www.insanbilimleri.com (22.07.2018
tarihinde erişilmiştir.)
- Erdem, E., & Soylu, Y. (2013). Öğretmen adaylarının KPSS ve alan sınavına ilişkin görüşleri.
Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 223-236.
- Erden, M. (2005). Öğretmenlik mesleğine giriş. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
- Ergün, M. (2016). Modern öğretmen yetiştirme sistemlerinin kurulması ve gelişmesi. Kuramsal
Eğitimbilim Dergisi, 9(3), 347-378.
- Ersoy, A. F. (2017). Fenomenoloji, İçinde A. Saban & A. Ersoy (Editörler), Eğitimde nitel araştırma
desenleri (ss.81-138.), Ankara: Anı Yayıncılık.
- Genç, S. Z. (2000). Bilgi toplumunda öğretmen eğitimi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 375-386.
- Gözütok, F. D. (2007). Öğretim ilke ve yöntemleri. Ankara: Ekinoks Eğitim Danışmanlık.
- Gültekin, M. (2007). Dünyada ve Türkiye’de ilköğretimdeki yönelimler. Anadolu Üniversitesi Sosyal
Bilimler Dergisi, 7(2), 477-502.
- Gündoğdu, K., Çimen, N. & Turan, S. (2008). Öğretmen Adaylarının kamu personeli seçme sınavına
(KPSS) ilişkin görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 9(2),
35-43.
- İlhan, A., Gülersoy, A. E. & Gümüş, N. (2013). Coğrafya bölümü ve coğrafya öğretmenliği anabilim dalı
mezunlarının mezuniyet sonrası karşılaştıkları istihdam sorunu. Turkish Studies - International
Periodical For The Languages, Literature and History of Turk-ish or Turkic, 8(9),1585-1602.
- Karadeniz, O. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenliği 4. sınıf öğrencilerinin KPSS algıları: metaforik bir analiz
çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(3), 729-746.
- Karahan-Ürün, B. ve Toksun- Erdağı, S. (2018). Eğitim fakültesi ve pedagojik formasyon gruplarındaki
öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının ve görüşlerinin değerlendirilmesi.
Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(3), 1976-1994.
- Kop, Y. (2011). Finlandiya. İçinde C. Öztürk (Ed.), Farklı ülkelerin sosyal bilgiler öğretim programları
(s.131-141), Ankara: Pegem Akademi.
- McCourt, F. (2005). Teacher man. New York: Scribner Book Company.
- Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded
sourcebook. Thousand Oaks, CA: SAGE.
- Safran, M., Kan, A., Üstündağ, M. T., Birbudak, T. S. & Yıldırım, O. (2014). 2013 KPSS
sonuçlarının öğretmen adaylarının mezun oldukları alanlara göre incelenmesi. Eğitim ve
Bilim, 39(171), 13-25.
- Semerci, Ç., Semerci, N. Eliüşük, A. & Kartal, S.E. (2012). Öğretmenlik mesleğinin gündemine ilişkin
öğretmen görüşleri (Bartın ili örneği). Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 22-40.
- Sezgin, F. & Duran, E. (2011). Kamu Personeli Seçme Sınavı’nın (KPSS) öğretmen adaylarının akademik
ve sosyal yaşantılarına yansımaları. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 15(3), 9-22.
- Şahin, İ. (2011). Öğretmen adaylarının öğretmen istihdamı ve mesleki geleceklerine ilişkin görüşleri.
Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(3), 1167-1184.
- Şimşek, N. & Akgün, İ. H. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının KPSS öğretmenlik alan bilgisi
sınavına (ÖABS) yönelik görüşleri. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 5(15), 82-100.
- Özer, B. (1990). 1990’lı yılların başında Türkiye'de öğretmen yetiştirme-sorunlar ve çözüm önerileri.
Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 27-35.
- Öztürk, C. (2005). Türkiye’de dünden bugüne öğretmen yetiştiren kurumlar. İstanbul: Milli Eğitim
Bakanlığı Yayınları, Bilim ve Kültür Eserleri Dizisi.
- Patton, M.Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods. Thousand Oaks, CA: Sage.
- Tarhan, Ö. & Susar, F. (2015). Teacher candidates' views on public personnel selection examination.
Procedia - Social and Behavioral Sciences, 186, 874–881.
- Taş-Mentiş, A. (2004). Sosyal bilgiler öğretmenliği eğitimi program standartlarının belirlenmesi. Ankara
Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), 28-54.
- Taştan, D. & Bektaş, O. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının kamu personeli seçme sınavına yönelik
görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(3), 81-100.
- Türker, A. (2018). Sözlü sınav ile ataması yapılmış coğrafya öğretmenlerinin sözlü sınav sistemine ilişkin
görüşleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 7(3), 112-121.
- Yağcı, E. & Kurşunlu, E. (2017). Öğretmen adaylarının aldıkları mesleki eğitimin yeterliliğine ve Kamu
Personeli Seçme Sınavı’na (KPSS) yönelik görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Eğitim
Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 7(14), 1-14.
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara:
Seçkin Yayınları.
- Yılmaz, K.(2010). Sosyal bilgiler eğitimindeki sorunlar ve çözüm önerileri: öğretim elemanlarının
görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(4), 839-867.
- URL1: Resmi Gazete, Sözleşmeli öğretmen istihdamına ilişkin yönetmelik,
http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/08/20160803-22.htm (22.07.2018 tarihinde erişilmiştir)
- URL2: Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK), Sosyal bilgiler öğretmenliği programı bulunan tüm üniversiteler
(https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans-bolum.php?b=10192) (22.07.2018 tarihinde erişilmiştir)
- URL3: Resmi Gazete,Millî Eğitim Bakanlığı öğretmenlerinin atama ve yer değiştirme
yönetmeliği (http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/03/20060304-7.htm)
(27.07.2018 tarihinde erişilmiştir).