Meryem Nur ŞENEL, Emin TAYLAN, Aysun AKAR

Türk Fındığı (Corylus colurna L.) Anacı Üzerine Aşılı Bazı Fındık Çeşitlerinde Anaç/Çeşit Kombinasyonlarının Bitki Gelişimi Üzerine Etkisi

Amaç: Bu araştırma Tombul, Palaz, Çakıldak ve Okay 28 fındık çeşitlerinin bitki gelişimleri üzerine Türk fındığı (Corylus colurna L.) anacının etkisini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Materyal ve Yöntem: Fındık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’nde 2019 yılında tesis edilen bahçede yürütülen bu çalışmada, Türk Fındığı anacı üzerine dilcikli aşı metodu ile aşılanan Tombul, Palaz, Çakıldak ve Okay 28 fındık çeşidi bitkilerinde, bitki boy ve çap gelişimleri ile dip sürgünü verme eğilimleri üç yıl süreyle (2020-2022) takip edilmiştir. Araştırma Bulguları: Araştırma bahçesindeki çeşit/anaç kombinasyonlarında bitkilerin boyları 113.3 cm (2020 yılı) ile 173.3 cm (2022 yılı) arasında değişiklik göstermiştir. Çeşitler arasındaki boy artışı değerlerinde, istatistiki açıdan önemli bir farklılık ortaya çıkmamış olsa da ortalama 142.0 cm ile en yüksek bitki boyu Okay 28 çeşidinin bitkilerinde kaydedilmiştir. Corylus colurna L. anacı üzerine aşılı 4 fındık çeşidinin de 2020, 2021 ve 2022 yıllarında dip sürgünü oluşturmadığı görülmüştür. Aşılı bitkilerde anaç, aşı noktası ve kalem çapındaki gelişme durumlarının farklılıkları sadece yıllar arasında istatistiksel olarak önemli çıkmıştır. İstatistiki açıdan önemli bulunmasa da, araştırma bahçesindeki bitkilerin kalem çapındaki artış en fazla 2022 yılında Okay 28 bitkilerinde (21.2 mm) gerçekleşmiştir. Bunu Tombul (21 mm), Palaz (18.9 mm) ve Çakıldak (18.2 mm) çeşitlerine ait aşılı bitkiler takip etmiştir. 2022 yılında yine istatistiksel olarak önemli çıkmasa da C. colurna/Okay 28 kombinasyonu olan bitkilerde aşı noktası çapı ortalama 35.7 mm ile diğer kombinasyonlara göre daha yüksek bulunmuştur. Araştırma bahçesinde, bitkilerin ilk meyvelerini 2020 yılında vermeye başladığı görülmüştür. Sonuç: Deneme süresince aşılı fındık bitkilerinde boy gelişimi açısından istatistiki bir farklılık belirlenmemiş olsa da çeşit özelliklerinin bitki gelişimine etkisinin olduğu düşünülmektedir. Ayrıca, Corylus colurna L. anacı üzerine aşılı tüm çeşitlerin dip sürgünü oluşturmaması ve aşılı bitkilerin üç yaşındayken meyve vermeye başlaması çalışmanın olumlu sonuçlarındandır.

Anahtar Kelimeler:

aşı, bitki gelişimi, Corylus colurna L., dip sürgünü, fındık

The Effect of Rootstock/Variety Combinations on Plant Development in Some Hazelnut Varieties Grafted on Turkish Hazelnut (Corylus colurna L.) Rootstock

Objective: This research was carried out to determine the effect of Turkish hazelnut (Corylus colurna L.) rootstock on the plant development of Tombul, Palaz, Çakıldak and Okay 28 hazelnut varieties. Materials and Methods: In this study, carried out in the orchard established by the Hazelnut Research Institute Directorate in 2019, plant height and diameter developments and tendency to sucker formation were observed in Tombul, Palaz, Çakıldak and Okay 28 hazelnut plants grafted on Turkish hazelnut rootstock by tongue grafting method, were examined for three years (2020-2022) was followed. Results: The height of the plants in the variety/rootstock combinations in the research orchard varied between 113.3 cm (2020) and 173.3 cm (2022). Although there was no statistically significant difference in the height increase values between the varieties, the highest plant height with an average of 142.0 cm was recorded in the plants of the Okay 28 variety. It was observed that 4 hazelnut varieties grafted onto Corylus colurna L. rootstock did not form suckers in 2020, 2021 and 2022. Differences in development status of rootstock, graft point and scion diameter in grafted plants were statistically significant only between years. Although it was not found to be statistically significant, the highest increase in scion diameter of the plants in the research orchard occurred in Okay 28 plants (21.2 mm) in 2022. This was followed by grafted plants of Tombul (21 mm), Palaz (18.9 mm) and Çakıldak (18.2 mm) varieties. Although it was not statistically significant in 2022, the graft site diameter (35.7 mm) in the plants of C. colurna/Okay 28 combination was determined to be higher than that of other combinations. In the research orchard it was observed that the grafted plants started to bear their first nuts in 2020. Conclusion: Although it was concluded that there was no statistically significant difference in plant height increase among varieties, it is thought that variety characteristics have an impact on plant development. Also, the positive results of the study are that all varieties grafted onto Corylus colurna L. rootstock do not produce suckers and start bearing nut at the age of three.

Keywords:

Graft, plant development, Corylus colurna L., sucker, hazelnut,

PDF

___

Ayan, S., Ünalan, E., Yer, E.N., Sakıcı, O. E., & İslam, A. (2016). Population diversity in Northwest Anatolia Forests in terms of nut characteristics of Turkish hazelnut (Corylus colurna L.) (Kastamonu province), International Multidisciplinary Congress of Eurosia Odesa, Ukraine.
Balık, K.S., & Çubuklu, Ö. (2013). Fındıkta Budama. Erişim Adresi; https://arastirma.tarimorman.gov.tr/findik/Belgeler/Sol%20Men%C3%BC/E%C4%9Fitim%20ve%20Yay%C4%B1m/%C3%87ift%C3%A7i%20E%C4%9Fitim/FindiktaBudama.pdf
Balta, F., (1993). Fındığın Aşı İle Çoğaltılması ve Aşı Kaynaşmasının Anatomik ve Histolojik Olarak İncelenmesi Üzerine Araştırmalar. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
Beyhan, N., Serdar, Ü., & Demir, T. (1995). Karadeniz Bölgesinde Fındık, Kestane ve Ceviz Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi. Ocak 1995 Karadeniz Bölgesi Tarımının Geliştirilmesinde Yeni Teknikler Kongresi içinde (148-153 ss) Samsun/Türkiye.
Beyhan, N., & Marangoz, D. (2007). An investigation of the relationship between reproductive growth and yield loss in hazelnut. Scientia Horticulturae, 113(2), 208-215.
Blagoeva, E., & Nikolova, M. (2010). Growth dynamics of hazelnut grafted by different techniques. Horticulture, 67(1), 96-100.
Duyar, Ö., Sezer, A., Göğüs, A., Karadeniz, T., & Şenyurt, M. (2014). Determination of Grafting Performance of Tombul and Palaz Hazelnut Cultivars with Corylus colurna L. International Mesopotamia Agriculture Congress. Diyarbakır/Türkiye.
Ellena, M., Sandoval, P., & González, A. (2014). Effect of type of propagation on earliness of flowering and fruiting on ‘Tonda di Giffoni’ and ‘Daviana’ cultivars. Acta Horticulturae, 1052(29), 221–224. Fındık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, (2015). Okay 28: Çeşit Özellikleri ve Genel Yetiştiricilik Bilgileri, Giresun, 2015.
İslam, A. (2019). Fındık ıslahında gelişmeler. Akademik Ziraat Dergisi, 8(Özel Sayı), 167-174. http://dx.doi.org/10.29278/azd.667662
İslam, A., (2021). Fındık. Nobel yayınları, Yayın no: 3893, ISBN: 978-625-417-388-2, Ankara.
Karadeniz, T., Bak, T., Güler, E., Kırca, L., & Tekintaş, F. (2019). Türk fındık çeşitlerine anaç (Corylus colurna L.) seçimi. Kasım 2019 II. Uluslararası Tarım Kongresi içinde (209-221ss).Ayaş-Ankara/Türkiye. https://shorturl.at/oEUY3
Kopuzoğlu, N. (1988). Bazı önemli fındık çeşitlerinin aşı ile çoğaltılması üzerine bir araştırma. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Samsun 19 Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
Kopuzoğlu, N., & Şen, S.M. (1991). Ülkemiz findik yetiştiriciliğinde aşi ile çoğaltmanin yeri ve önemi. T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Türkiye 1. Fidancılık Sempozyumu. 26-28 Ekim 1987. Tokat/Türkiye.
Korac, M., Ninic-Todorovic, J., Cerovic, S., & Golosin, B. (1997). Results of hazel grafting on Turkish filbert (Corylus colurna L.). 1997 IV International Symposium on Hazelnut içinde (419-422 ss) https://www.actahort.org/books/445/445_54.htm
Lagerstedt, H.B. (1975). Filberts. Advances in Fruit Breeding. Purdue Univ. Press. West Lafayette. Ind. 483-488.
Rovira, M., Cristofori, V., Silvestri, C., Celli, T., & Hermoso, J.F., (2014) Last Results in the Evaluation of Negret Hazelnut Cultivar Grafted on Non-Suckering Rootstocks in Spain. Acta Hortic, 1052(18), 145-150. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü. (2022). Ürün Raporu Fındık 2022. Erişim Adresi; https://shorturl.at/gtyW4
Şenyurt, M., (2017). Corylus colurna L. anacına bazı fındık çeşitlerinin aşılanabilirliliğinin incelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
TC. Tarım ve Orman Bakanlığı (2013). Fındık Çalıştayı Sonuç Raporu. Erişim Adresi; https://kutuphane.tarimorman.gov.tr/vufind/Record/18993/Description
Tous, J., Romero, A., Plana, J., Rovira, M., & Vargas, F.J. (1997). Performance Of ‘Negret’ Hazelnut Cultivar On Several Rootstocks. Fourth İnternational Symposium Hazelnut. Acta Horticulturae, 445(56), 433-440.