‘Çetiner’ Fındık (Corylus avellana L.) Çeşidinin Fenolojik, Pomolojik ve Morfolojik Özellikleri

Amaç: Bu çalışma, seleksiyon yolu ile elde edilen ‘Çetiner’ fındık çeşidinin fenolojik, pomolojik ve morfolojik özelliklerini belirlemek amacı ile yürütülmüştür. Materyal ve Yöntem: Denemenin materyalini Fındık Araştırma Enstitüsü arazisine 1991 yılında, 2 x 3 m aralıklarla dikilen ‘Çetiner’ fındık bitkileri oluşturmaktadır. Deneme verilerinin alındığı 2019-2021 yılları arasında ‘Çetiner’ fındık çeşidinde; yaprak açım zamanı, püs ve karanfil açım zamanı, hasat zamanı, yaprak döküm zamanı, meyve büyüklüğü, iç büyüklüğü, meyve ağırlığı, iç ağırlığı, kabuk kalınlığı, göbek boşluğu, iç oranı, boş meyve oranı, beyazlama oranı, buruşuk iç oranı, abortif iç oranı, çift iç oranı, çürük iç oranı, kurtlu iç oranına bakılmıştır. Ayrıca UPOV kriterleri baz alınarak morfolojik özellikleri incelenmiştir. Araştırma Bulguları: Çalışma sonucunda elde edilen verilere göre yaprak açım zamanı 25 Ocak- 10 Şubat, erkek çiçek (püs) açım zamanı 10-20 Ocak, dişi çiçek (karanfil) açım zamanı 5-10 Ocak olarak belirlenmiştir. Meyve büyüklüğü 18.68 mm, meyve ağırlığı 1.83 g, iç ağırlığı 0.94 g, iç oranı %53,4, abortif iç oranı %1.6, çift iç, çürük iç ve kurtlu iç oranı %0, beyazlama oranı %95,8 olarak tespit edilmiştir. Kabuklu ve iç meyve şekli küresel, bitki gelişimi kuvvetli, dip sürgünü verme eğilimi yüksek olarak belirlenmiştir. Sonuç: 2022 yılında Fındık Araştırma Enstitüsü tarafından tescil ettirilen ‘Çetiner’ fındık çeşidi ‘Tombul’ çeşidinden daha erken olgunlaşması, iç oranının benzer olması ve periyodisiteye eğilim göstermemesi gibi özellikleri ile ön plana çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler:

‘Çetiner’, seleksiyon, tescil

Phenological, Pomological and Morphological Characteristics of ‘Çetiner’ Hazelnut (Corylus avellana L.) Variety

Objectives: This study was carried out to determine the phenological, pomological and morphological characteristics of the ‘Çetiner’ hazelnut variety obtained through selection. Material and Method: In the study, trees of the 'Çetiner' hazelnut variety, planted in 1991 at 2 x 3 m intervals in Hazelnut Research Institute's orchards, were used as plant material. The characteristics of this variety were examined and recorded between 2019 and 2021. These were budbreak, date of catkin and female flower, date of harvest, date of leaf fall, nut size, kernel size, nut weight, kernel weight, shell thickness, internal cavity, kernel percentage, empty nut rate, pellicle removal, wrinkled kernel rate, abortive kernel rate, double kernel rate, mold kernel rate, wormy kernel rate. Additionally, morphological characteristics were examined based on UPOV criteria. Results: According to the data obtained as a result of the study of leaf budbreak was 25 January- 10 February, date of male flower pollen releasing was 10-20 January, and date of female flower being receptive was 5-10 January.Nut size was 18.68 mm, nut weight was 1.83 g, kernel weight was 0.94 g, kernel rate was 53.4%, abortive kernel rate was 1.6%, double kernel, mold kernel and wormy kernel rate was 0%, and pellicle removalrate was 95.8%. The shell and kernel shape was determined to be spherical, the plant growth was strong, the tendency to give bottom shoots was high, and the leaf blade hairiness was weak. Conclusion: The 'Çetiner' hazelnut variety, registered by the Hazelnut Research Institute in 2022, stands out with its features such as harvesting earlier than our standard hazelnut variety 'Tombul', having similar yields and not showing a tendency to periodicity.

Keywords:

‘Çetiner’, selection, registration,

PDF

___

Akçin, Y. (2010). Fındıkta verim ve verime etki eden bazı özellikler arasındaki ilişkiler. (Yüksek Lisans Tezi). Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ordu.
Balık, H.İ., & Beyhan, N. (2014). Clonal selection of palaz hazelnut cultivar in Ünye district of Ordu province. Anadolu Journal of Agricultural Sciences, 29(3), 179-185.
Balık, H. İ., Balık, S. K., Köse, Ç., Duyar, Ö., Sıray, E., Sezer, A., Turan, A., Beyhan, N., Erdoğan, V., İslam, A., Kurt, H., Ak, K., & Kalkışım, Ö. (2014). Development of the new cultivars of hazelnut by selection from ‘Tombul’ hazelnut populations in Giresun and Trabzon Provinces. In: International Mesopotamia Agriculture Congress, Proceeding Books 172–179.
Balık, H.İ; Balık S., & Okay, A.N. (2015). Yeni fındık çeşitleri (Okay 28 ve Giresun Melezi). Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 19(2), 104-109.
Bozkurt, E. (2010). Çakıldak fındık çeşidinde rakım, yıl ve bahçelere göre verimin değişimi üzerine araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Ordu.
Demir T., & Beyhan N. (1988). Samsun ilinde yetiştirilen fındıkların seleksiyonu üzerine bir araştırma. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 24, 173–183.
Demir, T., & Beyhan, N. (2000). Research on the selection of hazelnuts grown in Samsun. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 24, 173–183.
Islam, A., & Ozgüven, A.I. (2000). Clonal selection in the Turkish hazelnut cultivars grown in Ordu province. In V International Congress on Hazelnut 556 (pp. 203-208).
İslam, A. (2003). Clonal selection in ‘Uzunmusa’ hazelnut. Plant Breeding, 122(4), 368-371.
İslam, A., & Çayan, M. (2019). Ordu ili Gürgentepe ilçesinde yetiştirilen Çakıldak fındık çeşidinde klon seleksiyonu. Akademik Ziraat Dergisi, 8(Özel Sayı), 1-8.
İslam, A. (2021). Fındık. Nobel yayınları, Yayın no: 3893, ISBN: 978-625-417-388-2, Ankara.
Turan, A. (2007). Giresun ili Bulancak ilçesi tombul fındık klon seleksiyonu. Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Samsun. UPOV (2021). Erişim adresi: https://www.upov.int/meetings/en/doc_details.jsp?meeting_id=60592&doc_id=541353
TUİK, (2023). https://biruni.tuik.gov.tr/ (Erişim tarihi: 20 Eylül 2023)