Klasik Dönem Türbe Mimarisi Kalem İşi Kurgusunun İrdelenmesinde Bir Örnek; Sultan II. Beyazıt Türbesi Kalem İşi Restorasyonuna İlişkin Araştırma Raspa Sonrası Bulguların Değerlendirilmesi

Asırlar boyunca birçok medeniyette kültür ve sanat faaliyetleri her toplumun kendi yaşayışını belirleyici şekilde gelişmiştir. Bu uygulamaların başında ise süsleme sanatları yer almaktadır. Birçok medeniyette olduğu gibi Türk toplumlarında da süsleme sanatları Türklerin yerleşik hayata geçmeden önce kullanmış oldukları yarı göçebe mekân olan çadır kültüründe bile çok önemli yere sahipti. Bu kapsamda dini mimari örneklerimizden biri olan Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne Kayıtlı II. Beyazıt ve Selçuk Sultan Türbelerinin 2015 yılı restorasyon işinde ortaya çıkarılan kalem işi bulguları değerlendirilmiş olup bu çalışmanın temelini oluşturmuştur. Türbede yer alan kalem işlerinin restorasyon çalışmaları aşamasında ortaya çıkarılan ve farklı dönemleri içeren desen kurguları değerlendirilmiş, kalem işlerine ait rölöve projeleri çizilmiş, yapılan çalışmaların olgunlaşması ile her döneme ilişkin kalem işi restitüsyon projeleri hazırlanarak kalem işlerine ait detaylar belgelenerek kayıt altına alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Koruma ve Restorasyon, Mimaride Bezeme, Kalem işi, Bezeme Konservasyonu, Padişah Türbelerinde Bezeme

An Examination of the Engraving Decoration Structure in Classic Period Mausoleum Architecture: Evaluation of Findings after Rasping in the Restoration of Sultan II. Beyazıt Mausoleum Engraving

Throughout centuries, cultural and artistic activities have evolved in various civilizations, significantly shaping the lifestyles of each society. One of the primary forms of these practices is decorative arts. Even in Turkish cultures, decorative arts held a significant place, dating back to their semi-nomadic tent culture before transitioning to a settled lifestyle. Within this context, this study is based on the evaluation of engraving findings uncovered during the 2015 restoration work on Sultan II. Beyazıt and Selçuk Sultan Mausoleums, both registered under the General Directorate of Foundations. The restoration of engraving in the mausoleum is scrutinized, including the design patterns spanning different periods. Measured drawings are prepared for the engraving, and as the work progresses, restoration projects for each period's engraving are created. Details of the engraving are documented and registered.

Keywords:

Conservation and Restoration, Architectural Ornamentation, Engraving, Conservation of Ornamentation, Ornamentation in Imperial Mausoleums,

PDF

___

Arık, R. (1976). Batılılaşma Dönemi Anadolu Tasvir Sanatı. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Arık, R. (1999). Osmanlı Sanatında Duvar Resimleri. Osmanlı Ansiklopedisi 11.
Arlı, B. (2000). Oryantalizmden Çağdaş Türk Resmine. Creative Yayıncılık.
Arseven, C.E. (1975). Kalem İşi, Kalemkâr. Sanat Ansiklopedisi, 2.
Arseven, C.E. (1983). Bezeme. Sanat Ansiklopedisi, 1.
Arseven, C.E. (1993). Çeşitli Maddeler. Sanat Ansiklopedisi I-V, M.E.B Yayınları.
Aslanapa, O. (1986). Türk Minyatür Sanatının Gelişimi. Erdem, 2 (6), 851-866.
Baysal, A. (2017). Türk Tezyinat Sanatında Kalem İşleri. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu İlahiyat Fakültesi İslam Tarihi ve Sanatları Bölümü Dergisi (İstem), 31, 142.
Berk, S. (2018). Eski Camilerin Kaybolan Güzelliklerinden Biri: Hüsn-i Hat Levhaları. İslam Medeniyeti Araştırmaları Dergisi (İmad), 3 (1), 98.
Birol, A. (2010). Klasik Devir Türk Tezyini Sanatlarında Desen Tasarımı, Çizim Tekniği ve Çeşitleri. Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı.
Birol, A. ve Derman, Ç. (2012). Türk Tezyini Sanatlarında Motifler. Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı.
Demiriz, Y. (1979). Osmanlı Mimarisinde Süsleme I. Kültür Bakanlığı Yayınları.
Demiriz, Y. (1999). Osmanlı Kalem İşleri. Osmanlı Ansiklopedisi 11.
Demiriz, Y. (2005). Osmanlı Kitap Sanatında Doğal Çiçekler. Yorum Sanat Yayınevi.
Derman, F. (2002). Türk Tezhip Sanatının Asırlar İçinde Değişimi. Türkler, 12.
Doğanay, A. (2003). Klasik Devir İstanbul Hanedan Türbelerinde Tezyînât. Tez Özeti, Divan İlmî Araştırmalar Dergisi.
Eyice, S. (1996). 19. Yüzyıl İstanbul’da Batılı Mimarlar, Ressamlar, Edebiyatçılar. Sanat Tarihi Derneği Yayınları.
Eyice, S. (1996). İstanbul'da Sultan II. Bayezid Külliyesi. Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi, 3 (8).
Gülendam, N. (1994). Edirne Selimiye Camii Kalem İşleri ve Devir Üslubu [Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi].
Kabakçı, B. (2011). Konya Sultan Selim / Selimiye Camisi’ndeki Kalem İşi Çalışmalarının Grafiksel Açıdan İncelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi].
Kuşçuoğlu, Z. (2010). Osmanlı Medeniyetinde 33 Kadim Sanat. Kaynak Kitaplığı.
Nemlioğlu, C. (1986). Kalemişi Teknikleri. Antika, 17.
Nemlioğlu, C. (1989). 15. 16. ve 17. Yüzyıl Osmanlı Mimarisi’nde Kalem İşleri [Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi].
Nemlioğlu, C. (1992). Hakiki Kündekari Tekniğiyle Yapılmış Ahşap Mahfil Tavanlarımız. Türkiye’miz, 68.
Okçuoğlu, T. (2000). 18. ve 19. Yüzyıllarda Osmanlı Duvar Resimlerinde Betimleme Anlayışı [Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi].
Önkal, H. (1999). Selçuklu - Osmanlı Sultanları ve Türbeleri. Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
Renda, G. (1977). Batılılaşma Döneminde Türk Resim Sanatı 1700-1850. Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
Renda, G. (1985). 19. yy'da Kalem İşi ve Nakış-Duvar Resmi. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi. 6.
Rona, Z. (1997). Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, I.
Sertyüz, N. (1998). 16. Yüzyıl Tezyinatımızda Gül (Tezhip-Çini) [Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi