Ulaş Töre Sivrioğlu

6812

İslâm Kitap Resmi ve Minyatür Sanatında Hellenistik-Bizans Etkisi

İslâm kitap resimleri ve minyatürleri özellikle Yunanca eserlerin Arapçaya çevrilmesi sürecinde yaygınlık kazanmıştır. Bazı çevrelerin İslâm’da resmin yasak olduğunu savunmalarına rağmen kitap resmi ve minyatürler Ortaçağ boyunca çizilmeye devam etmiştir. Başlangıçta tercüme edilen eserlerin açıklanması için amacıyla çizilen bu eserler bir süre sonra süsleme maksadıyla da yapılmaya başlanmıştır. Arapçaya çevrilen kitapların genellikle Hellenistik dönem eserleri olması nedeniyle ilk başlarda kitap resimlerinde Helen-Bizans etkisi baskın olmuştur. Ancak XIV. Asırdaki Moğol işgalinden sonra, bu resimlerdeki Helen-Bizans etkisi yerini Moğol, Uygur ve Çin tesirine bırakmıştır.
Anahtar Kelimeler:

: İslâm Sanatı, Hellenistik-Bizans sanatı, Kitap Resmi

The Byzantine-Hellenistic Impact on The Art of Miniature and of Islamic Book’s Picture

The Islamic Book’s Pictures and Miniatures become widespread especially during the time of translation works from Greek into Arabic.Although some societies defend the prohibition of picture in Islam,the book’s pictures and miniatures continu””>e to be drawn during the Middle Ages.At first,these works are drawn in order to express the translated works.After a while,they are also made for garnish.Because,the books translated into Arabic usually belong to the Hellenistic period and the Hellenistic-Byzantine impact on the book firstly become dominant.But after the Mongolian invasion at the fourteenth century,this Hellenistic-Byzantine impact on these pictures give places to the Mogolian,Chinese and Uighur’s impact.
Keywords:

Art of Islam, Art of Byzantine-Helenistic, Pictures of Book,

PDF

___

  • ABU’L FARAC, 1999, Abul Farac Tarihi Cilt I, Çev: Ö. Rıza Doğrul, TTK Yayınları, Ankara.
  • AND, Metin, 2007, Minyatürlerle Osmanlı-İslâm Mitologyası, Yapı Kredi yayınları, İstanbul.
  • ARIK, Rüçhan, 2000, Kubad Abad, İş Bankası Yayınları, İstanbul.
  • ARNOLD, Th. W., 2002, –İlk Baskı 1928-, Painting in Islam: A Study of the Place of Pictorial Art in Muslim Culture, Gorgias Press, NJ.
  • ARTZ, Frederick B,1996, Orta Çağların Tini, Tarihsel Bir Gözlem. İS 200-1500, Çeviren:
  • Aziz Yardımlı. İdea Yayınevi. İstanbul.
  • ASLANAPA Hasip Oktay, 2008, “Cilt Sanatı” Çeviren Fulya Oğuz. İslâm Kültürü (Çeşitli Konuları İle) Cilt V. Editör: E. İhsanoğlu. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. Ankara.
  • ATASOY, Nurhan, 2008, “İslâm Minyatürleri” Çev: Fulya Eruz. İslâm Kültürü (Çeşitli Konuları İle) Cilt V. Editör: Ekmeleddin İhsanoğlu. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. Ankara.
  • ATİYA, Aziz, 2005, Doğu Hıristiyanlığı Tarihi Çeviren Nurettin Hiçyılmaz. Doz. İstanbul.
  • AVCI, Casim, (2003) İslâm-Bizans İlişkileri, Klasik Yayınları. İstanbul 2003.
  • ÂZÂD, Ebu’l-Kelâm, 2004, Zülkarneyn Kimdir, İz Yayıncılık, İstanbul.
  • BARTHOLD, Wilhelm, 1973, İslâm Medeniyeti Tarihi. Çeviren Fuad Köprülü. TTK Basımevi, Ankara.
  • BEYDEBÂ-İBN Ü’L MÜKAFFA, 1999, Kelile ve Dimne Çev: Said Aykut. Şûle Yayınları, İstanbul.
  • BIRD, Susan, 2003, Greek Designs, Britisih Museum Pattern Books. The British Museum Press, London.
  • BLANCK, Horst, 2000, Antikçağ’da Kitap, Çeviren: Zehra Aksu Yılmazer, Dost Kitabevi, Ankara.
  • BLOOM, J, 2003, Kâğıda İşlenen Uygarlık, Kâğıdın Tarihi ve İslâm Dünyasına Etkisi, Kitap Yayınevi, Çev: Zülâl Kılıç, İstanbul.
  • BREND, Barbara, 1996, Islamic Art, Haward University Press. Cambridge. 1996
  • BUCHTHAL, Hugo, 1968, “Helenistic Miniatures in Early Islamic Manuscripts” Ars Islamica.Vol.III.University of Michigan Press.New York.
  • BUHARÎ, 2009, Muhtasar-ı Tecrid-i Sarih Cilt II Çeviren: Abdullah Feyzi Kocaer. Hüner yayınları, Konya.
  • BROCKELMANN, Carl, 2002, İslâm Ulusları ve Devletleri Tarihi, Çev: Neşet Çağatay, TTK Yayınları Ankara, 2002.
  • DERMAN, Mustafa Uğur, 2008, “Ebrû Su Üzerinde Nakış Sanatı” İslâm Kültürü (Çeşitli Konuları İle), İslâm’da Kültür ve Bilgi. Cilt V. Editör: Ekmeleddin İhsanoğlu. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. Ankara.
  • DHANAPALA, D.B, (1964) Budhist Paintings From Shrines and Temples in Ceylon. Colins-Unesco.
  • ETTİNGHAUSEN, R, 1956, “Early Realism in Islamic Art”. Studi Orientalistici In Onore Di Giorgio Levi Delle Vida Volume I. Roma Istıuto Per L’Oriiente.
  • FOWDEN, Garth, 2004, “Qusayr Amra Art and the Umayyad Elite in Late Syria” University of California Press. Berkeley, Los Angeles- London.
  • GAZÂLÎ, Filozofların Tutarsızlığı, 2002, (Tehâfüt el Felasife) Çev: Bekir Sadak. Ahsen Yayınları, İstanbul.
  • GİBB, A. R. Hamilton, 1991, İslâm Medeniyeti Üzerine Araştırmalar, Endülüs Yayınları, İstanbul.
  • GUSTAVE Edmund von Grunebaum, 1947, Medieval Islam, A Study in Cultural Orientation, The University of Chicago Press. Chicago and Ilınois.
  • GÜNDÜZ, Şinasi, 2010, “İslâm Öncesi Arap Dini” Yaşayan Dünya Dinleri, Ed. Şinasi Gündüz, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara.
  • GRABAR, Oleg, 1974, “Pictures or Commentaires: The Illustrations of the Maqamat of al-Hariri”Studies in Art and Literature of the Near East” İn Honour of R. Ettinghausen.Ed: Peter J. Chelkowski. The Middle East Center.
  • GUTAS, Dimitri, 2003, Yunanca Düşünce Arapça Kültür, Bağdad’ta Yunanca-Arapça Çeviri Hareketi ve Erken Abbasî Toplumu. Çeviren: Lütfü Şimşek. Kitap Yayınevi. İstanbul
  • HİTTİ, K. ,1980, Philip, Siyâsal ve Kültürel İslâm Tarihi I ve II. Cilt, Çeviren: Salih Tuğ, Boğaziçi Neşriyat, İstanbul.
  • HOYLAND, Robert, 2001, Arabia and the Arabs, From the Bronze Age to the Coming of Islam.London and NewYork, Routledge
  • IRWİN, Robert, 1997, Islamic Art, Laurence King London.
  • İNAL, Güner, 1995, Türk Minyatür Sanatı, Başlangıcından Osmanlılara Kadar. AKDTYK Yayınları. Ankara.
  • İPŞİROĞLU, Mazhar, 2004, İslâm’da Resim Yasağı ve Sonuçları, YKY. İstanbul. JAMES David, 2008, -İslâm Sanatında- “Bezeme ve Tezhip” Çeviren Fulya Eruz. İslâm Kültürü (Çeşitli Konuları İle) Cilt V. Editör: E. İhsanoğlu. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. Ankara
  • KUR’ÂN-I KERÎM VE AÇIKLAMALI MEÂLİ, -Tarih Yok- Hazırlayanlar: Ali Özek vd. Türkiye Diyanet vakfı Yayınları. Ankara
  • LASSUS, Jean, 1966), The Early Christian and Byzantine World, Landsmarks of the World’s Art. Paul Hamlyn. London.
  • MARDRUS, J.C, 1997, Binbir gece Masalları, Çeviren Şerif Onaran. Afa Yayınları. İstanbul
  • MAZAHERÎ, Ali, 1972, Ortaçağ’da Müslümanların Yaşayışları. Çeviren Bahriye Üçok.
  • Varlık Yayınları. İstanbul.
  • MERÇİL, Erdoğan, 2000), Türkiye Selçuklularında Meslekler, TTK Yayınları, Ankara.
  • MEVLANA, Mesnevî, Birinci Cilt, MEB Yayınları, İstanbul.
  • NASR, Seyid Hüseyin, 2006, İslâm ve Bilim, İslâm Medeniyetinde Pozitif Bilimlerin Tarihi ve Tarihi ve Esasları, Çeviren: İlhan Kutluer, İnsan Yayınları. İstanbul.
  • NELSON, Robert & Collins Kristen, 2007, “Icons from Sına, Holy Image & Hallowed Ground” The J. Paul Getty Museum. Los Angeles.
  • ÖZKEÇECİ, İlhan, 2006, Doğu Işığı, VII-XIII. Yüzyıllarda İslam Sanatı, İlhan Özkeçeci Yayınları, İstanbul.
  • SHEPHEARD, Dorothy,1996, Sasanian Art, Cambridege History of Iran Vol 3 (2), The Selecuid, Parthian and Sasanian Periods, ed. E. Yarshater, Cambridge.
  • SOUCEK, Priscilla, 1974, “Farhad and Taq-i Bustan:The Growth of a Legend” Studies in Art and Literature of the Near East” İn Honour of R. Ettinghausen.Ed: Peter J. Chelkowski. The Middle East Center.
  • TABERî, 1991, Milletler ve Hükümdarlar Tarihi, Çev: Zakir kadiri Ugan-Ahmet Temir, MEB Yayınları. İstanbul.
  • TÖKEL, Dursun Ali, 2000, Divan Şiirinde Mitolojik Unsurlar, Şahıslar Mitolojisi, Akçağ Yayınları. Ankara.
  • VERNOİT, Stephen, 2005, “Müslüman Toplumlarda Sanat” Cambridge Resimli İslâm Ülkeleri Tarihi. Ed. Francis Robinson, Kitap Yayınevi, İstanbul.
  • WATSON, Olivier, 2008, İslâm Dünyası’nda Seramik, İslâm Kültürü (Çeşitli Konuları İle) Cilt V. Editör: Ekmeleddin İhsanoğlu. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. Ankara.
  • YALOVRİS, Nikolas (ed), 1986, Lexicon İconographicum Mythologiae Classicae (LIMC) II-2. Artmeis Verlag. Zürich und München. YETKİN, Suut Kemal, 1984, İslâm Ülkelerinde Sanat, Cem Yayınevi, İstanbul.
  • YURTAYDIN, Hüseyin Gazi, 1954, “İslâm Resminin Menşeleri ve Başlangıçları” Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi. Cilt III. Sayı 3.
Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi-Cover
  • Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
  • Başlangıç: 2013
  • Yayıncı: Hakan YILMAZ
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

İslâm Kitap Resmi ve Minyatür Sanatında Hellenistik-Bizans Etkisi

Ulaş Töre Sivrioğlu

Kâtip Çelebi’de Organik Devlet Kuramı Hakkındaki Görüşler Üzerine bir Değerlendirme

İlker Er

XVI. Yüzyılda Demirci Kazasında Meyve ve Sebze Üretimi

Kadir ADAMAZ

Çağının Meşrûiyet Kavramları Işığında Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan

Emin Kırkıl

AH SERVET HOCAM!

Ayşegül DEMİR YILMAZ

SERVET SOMUNCUOĞLU’NUN AZİZ HATIRASINA

Hacı Haldun ŞAHİN