DP ile CHP Anlaşmazlıkları Bağlamında İsmet İnönü’nün 1952 Yılı Ege ve Marmara Bölgesindeki Gezileri ve Basına Yansımaları
Türk siyasi
tarihinde 27 yıl süren tek parti yönetiminden sonra iktidara gelen Demokrat
Parti (DP) ile bir önceki iktidar olan Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) arasında
çok ciddi sorunlar yaşanmıştır. Dönem itibarıyla iktidarla muhalefet arasındaki
anlaşmazlıklar sadece siyasi alanla sınırlı olmayıp başta ekonomi olmak üzere
idari, sosyal ve askeri konularda olmuştur. Söz konusu tartışmaların
başlangıcını da DP iktidarının ilk yıllarında Halkevlerinin kapatılması ve CHP
mallarına el konulması teşkil etmiştir. Bu olaydan sonra 1952’de Marmara ve Ege
Bölgesi gezilerine çıkan İsmet İnönü’nün bilhassa İzmir’de yaptığı konuşması iktidar
tarafından büyük tepkiyle karşılanmıştır. İnönü, İzmir konuşmasından sonra
gittiği Manisa, Balıkesir ve Bursa illerinde de ciddi tepkilerle karşılaşmış ve
gezilerini tamamlayamadan İstanbul’a dönmek zorunda kalmıştır.Bu çalışmanın
amacı, 1952 yılı itibarıyla iktidarla muhalefet partileri arasındaki sorunları neden
sonuç ilişkisi içinde ele almak ve bu sorunlara yol açan sebepleri ortaya
çıkarmaktır. Zira DP ile CHP arasındaki tartışmalar sadece 1952 yılıyla sınırlı
olmayıp 27 Mayıs 1960 Askeri Darbesi’ne kadar devam etmiştir. Bilhassa, bahsi
geçen olayların ortaya çıkmasında 1952 yılı önemli bir tarih olarak
görülmektedir. Dolaysıyla, çalışmamıza arka plan oluşturması maksadıyla, 1952
yılı ve öncesindeki gelişmeler, etraflıca incelemeye tabi tutulmuştur. Bu
kapsamsa, 1952 yılında Marmara ve Ege Bölgesi gezilerine çıkan İsmet İnönü’nün,
bilhassa İzmir’de yaptığı konuşması ve ardından gittiği Manisa, Balıkesir ve
Bursa illerine yaptığı gezilerde basına yansıyan tepkiler, yerel ve ulusal
gazeteler üzerinden incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler:
Adnan Menderes, Balıkesir, Bursa, İsmet İnönü, İzmir, Manisa.
In The Context Of DP and RPP Conflicts İsmet İnönü's Trips to the Ege and Marmara Region in 1952 and Reflections on Press
It
is known that very serious problems were experienced between the previous
ruling Republican People's Party (RPP) and
Democratic Party (DP), who owns the power after 27 years of single-party
rule in Turkish political history. The problems between power and opposition in
the period hadnt't been only limited to the political sphere, but also there
were major disputes in this period especially in the economy, administrative,
social and military issues. The beginning of such discussions were constituted
the closure of the People's Houses and the seizure of CHP properties in the
first years of the DP administration. After these events, İsmet İnönü who
visited the Marmara and Aegean regions in 1952 was welcomed with great reaction
especially because of his speech in İzmir. İnonu, encountered serious reactions
in Manisa, Balıkesir and Bursa as the result of his speech in Izmir and he had
to return to Istanbul before completing the trips.The purpose of this work is
to examine in detail the problems between power and opposition parties as of
1952 and consider the reasons leading to these problems as in the form of
substances. The debates between the DP and the CHP hadn’t been limited to only
1952, and these debates continued until the May 27, 1960 military coup. In
particular, the 1952 is seen as an important date in the emergence of the
betting events. So, in this study, the developments before 1952 were subjected to
thorough examination. This study has been mainly based on the use of national
newspapers and research and investigation studies.
Keywords:
Adnan Menderes, Balikesir, Bursa, Ismet Inonu, Izmir, Manisa.,
___
- Arşiv Belgeleri Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi BCA, Fon Kodu:30.1.0.0, Yer No:43.253.6. BCA, Fon Kodu: 30-1-0-0, Yer No: 44.264.2.
- TBMM Tutanak Dergisi Süreli Yayınlar Resmi Gazete Ayın Tarihi Dergisi Aslan Balıkesir Ateş Balıkesir Postası Cumhuriyet Gazetesi Hürriyet Gazetesi Milliyet Gazetesi Son Posta Gazetesi Ulus Gazetesi Zafer Gazetesi
- Araştırma ve İnceleme Eserleri
- AVŞAR, Z. ve KAYA, A. E., (2017). Arapça Ezan Yasağı ve Kaldırılması, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C 33, S 95, Ankara, s.123-160. AYDIN, F., (2014). “Demokrat Parti İktidarı Uygulamalarının Bir Taşra Kenti Basınına Yansımaları: Balıkesir Örneği ( 1950 – 1960)”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir. BENHÜR, Ç., (2016). 14 Mayıs 1950 Genel Seçimlerinde CHP ve DP’nin Seçim Kampanyalarının Ana Hatları, Selçuk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Edebiyat Dergisi, S 17, Konya, s.61-75. ÇAVDAR, T., (2003). Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1839-1950), İmge Yayınları, İstanbul. ÇAKMAK, F., (2015), Halkevlerinin Kapatılması ve Cumhuriyet Halk Partisi’nin Mallarına El Konulması, History Studies, C.3, S 7, Amasya, s.1-21. ÇEÇEN, A., (2010). Atatürk’ün Kültür Kurumu Halkevleri, Çağ Pazarlama yayınları, İstanbul. KARPAT, H K., (2012), Türk Demokrasi Tarihi, Timaş Yayınları, İstanbul. LEWİS, B., (1993). Modern Türkiye’nin Doğuşu, (Çev. Metin Kıratlı), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara. OBUZ, Ö., (2015). Halkevlerinin Kapatılmasının Türk Basınına Yansımaları, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C 41, S 8, Samsun, s.499-515. ÖZDEMİR, H., (2009). Demokrat Parti (DP) İle Adalet Ve Kalkınma Partisi (AKP)’nin Karşılaştırmalı Tarihsel Analizi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Elazığ, C 22, S 2, s. 188-209. ÖZDEMİR, Y. ve AKTAŞ, E., (2011). Halkevleri (1932’den 1951’e), Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Erzurum, S 45, s.234-261. TUNÇ, B., (2018). Ağrı Halkevleri (1934-1951), Eğitim Yayınevi, Konya. ZÜRCHER, E. J., (2010). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, Çev. Yasemin Saner Gönen, İletişim Yayınlar, İstanbul.
- Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
- Başlangıç: 2013
- Yayıncı: Hakan YILMAZ