Kur’an-Siyer İlişkisi Bağlamında Hz. Peygamberin Dâvete Başlaması ve Gizli Dâvet Döneminin Mahiyeti

Hz. Peygamber’in Hira’da ilk vahyi almasından sonra etrafındakileri davete çağırması, kanaatimizce ne Siyer ne de Tefsir kaynaklarında açık bir şekilde zikredilmektedir. Genellikle Hira’da Alâk sûresinin ilk beş âyeti inzal olduktan sonra belli bir süre vahyin kesildiği, daha sonra Müddessir sûresinin indirildiği ve bu şekilde Rasûlüllah’ın dâvetine başladığı ifade edilmektedir. Lâkin kaynaklarda vahyin kesilme süresinin üç sene sürdüğü, “kalk ve uyar”, “yakın akrabânı ve aşîretini uyar” veya “emrolunduğun şeyi dosdoğru anlat” âyetlerinin indirilmesi ile Hz. Muhammed’in açıktan dâvete başladığı nakledilmektedir. Dolayısıyla Hz. Peygamber’in hangi âyete dayanarak ve ne zaman dâvete başladığı problemi ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte Hz. Peygamber’in tebliğinde gizli bir sürecin olup olmadığı da ayrı bir tartışma konusudur. İlk dönem eserlerde “gizli” dâvetin üç yıl sürdüğü ifade edilirken, son zamanlarda yapılan bazı çalışmalarda böyle bir dönemin olmadığı iddia edilmektedir. Biz bu çalışmamızda bu iki problemle ilgili delilleri ve onların değerlendirmesini yapacağız.

The Beginning of the Prophet’s Invitation and the Nature of the Secret Invitation Period in the Context of Quran-Sīrah Relation

The source of the Prophet’s invitation to those around him after receiving revelation in Mount Hira is not explicitly mentioned in either Sīrah or Tafsīr. It usually expressed that the revelation was interrupted for a certain period after the first five verses of Surah al-‘Alaq were revealed in Hira, later Surah al-Muddaththir was revealed and thus the Prophet began his invitation in this way. But in the sources, it is reported that the period of interruption of the revelation lasted for three years, and the prophet began to openly invite with the revelation of the verses: “get up and warn”, “warn your close relatives and your clan”, or “proclaim what you are commanded”. Therefore, in this sense, the problem arises on what basis and when the Prophet started the invitation. However, it is also discussed in the sources whether there is confidentiality in the Prophet's invitation. In classical works of the first period, it is stated that the “secret invitation” lasted three years, but in some recent studies it is claimed that there is no such period. In this study, we will try to reach a conclusion by making the transplanted evidences and their evaluations related to these two problems.

Keywords:

Sirah, Secret Invitation Period, Public Invitation Surah al-‘Alaq, Surah al-Muddaththir,

PDF

___

Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed. Müsned. b.y.: y.y., t.y.
Algül, Hüseyin. “Hamza”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 15/500-502. İstanbul: TDV Yay., 1997.
Âlûsî, Ebü’s-Senâ Şihâbüddîn Mahmûd b. Abdillâh b. Mahmûd el-Hüseynî. Rûḥu’l-meʿânî fî tefsîri’l-Ḳurʾâni’l-ʿaẓîm ve’s-sebʿi’l-mes̱ânî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415.
Apak, Adem. Siyer-i Nebî, Hz. Peygamber’in (s.a.v.) Hayatı-Şahsiyeti-Daveti. İstanbul: Ensar Yay., 2018.
Arslan, İhsan. Vahiy ve Akıl Işığında Hz. Peygamber’in Hayatı. İstanbul: Okur Akademi Yay., 2020.
Avşin, Muhammed b. Ahmed. Mâ şêa’ ve lem yesbüt fî’s-sîreti’n-nebeviyye. b.y.: Dâru Taybe, t.y.
Aydınlı, Abdullah. “Ebû Zer el-Gıfârî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 10/266-269. İstanbul: TDV Yay., 1997.
Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed el-Ferrâ’. Meâlimü’t-tenzîl fî tefsîri’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1420.
Belâzûrî, Ebû’l-Abbâs Ahmed b. Yahyâ b. Câbir. Ensâbu’l-eşrâf. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1996.
Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Huseyn b. Ali. Delâilü’n-nübüvve ve ma’rifetu ahvâli sâhibi’ş-şerîa. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1405.
Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Huseyn b. Ali. Şuabu’l-îmân. b.y. :y.y., t.y.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. Câmi‘u’s-sahîh. b.y.: Dâru Tavki’n-Necât, 1422.
Câbirî, Muhammed Âbid. Fehmü’l-Kur‘âni’l-Kerîm -et-tefsiru’l-vâdıh hasebü tertibi’n-nüzûl-. Beyrut: Merkezu Dirâsâti’l-Vahdeti’l-Arabiyye, 2012.
Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahman. Sünen. b.y.: y.y., t.y.
Derveze, İzzet. Kur’an’a Göre Hz. Muhammed’in Hayatı. çev. Mehmet Yolcu. İstanbul: Yöneliş Yay., 1995.
Diyarbekrî, Hüseyin b. Muhammed b. Hasan. Tarîhu’l-hamîs fî ahvâli enfüsi’n-nefîs. Beyrut: Dâru Sadr, t.y.
Ebû Nuaym el-İsfahânî, Ahmed b. Abdillâh b. İshâk. Delâilü’n-nübüvve. Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 1986.
Ebû Şehbe, Muhamed b. Muhammed b. Süveylim. es-Sîretü’n-nebeviyye ale davi’l-Kur‘ân ve’s-sünne. Dimeşk: Dâru’l-Kalem, 1427.
Ebû Zehre, Muhammed b. Ahmed b. Mustafâ. Son Peygamber Hz. Muhammed. çev. Mehmet Keskin. İstanbul: Birleşik Yay., 1993.
Fayda, Musatafa. “Ömer”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 34/44-51. İstanbul: TDV Yay., 2007.
Fayda, Mustafa. “Ebû Bekir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 10/101-108. İstanbul: TDV Yay., 1994.
Ferrâ, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd. Meâni’l-Kur’ân. Mısır: Dâru’l-Mısriyye, t.y.
Fîrûzâbâdî, Ebu’t-Tâhir Mecdüddîn Muhammed b. Ya‘kūb. Min hedyi’r-Rasûl s.a.v. el-müsemmâ seferü’s-sa‘âde. Kahire: Merkezü’l-Kitab, 1997.
Gözeler, Esra. Kur’an Âyetlerinin Tarihlendirilmesi. İstanbul: Kuramer Yay., 2016.
Halebî, Ebu’l-Ferec Nûruddîn Ali b. İbrâhim b. Ahmed. es-Sîretü’l-Halebiyye. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1427.
İbn Abdilber, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdillah b. Muhammed b. Abdilber el-Kurtubî. el-İstîâb fî ma’rifeti ashâb. b.y.: y.y., t.y.
İbn Âşûr, Ebû Abdillâh Muhammed et-Tâhir. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. Tunus: Dâru’t-Tunusiyye, 1984.
İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Gâlib. Muharrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-azîz. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1422.
İbn Hıbbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hıbbân b. Ahmed et-Temimî el-Büstî. es-Sîretü’n-nebeviyye ve ahbâru’l-hulefâ. Beyrut: Müessesetü’l-Kütübi’s-Sakâfiyye, 1417.
İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdulmelik b. Hişâm b. Eyyûb el-Hımyerî. es-Sîretü’n-nebeviyye. b.y.: Matbaatu Mustafa el-Bâbî, 1955.
İbn İshâk, Muhammed b. İshâk b. Yesâr. Sîretu İbn İshâk. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1978.
İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Ömer el-Kureyşî. es-Siretü’n-Nebeviyye. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1976.
İbn Sa’d, Ebû Abdillah Muhammed. et-Tabakâtu’l-kübrâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, t.y.
İbn Seyyidünnâs. Uyûnu’l-eser fî fünûni’l-meğâzî ve’ş-şemâil ve’s-Siyer. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 1993.
İbnu’l-Cevzî, Ebû’l-Ferec Abdurrahman b. Ali b. Muhammed. Zâdü’l-mesîr fi ilmi’t-tefsîr. b.y.: y.y., t.y.
İbnu’l-Esîr, Ebû’l-Hasan Ali b. Muhammed. el-Kâmil fi’t-târîh. b.y.: y.y., t.y.
İbnu’l-Esîr, Ebû’l-Hasan Ali b. Muhammed. Üsdü’l-ğâbe fî ma’rifeti’s-sahâbe. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
Kastallânî, Ahmed b. Muhammed b. Ebîbekir. Mevâhibu’l-ledünniyye bi’l-menhi’l-Muhammediyye. Kahire: Mektebetu’t-Tevfîkîyye, t.y.
Köksal, Asım. Hz. Muhammed ve İslamiyet. İzmir: Işık Yay., 2007.
Kur‘ân’ı Kerîm Meâli -Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri-. çev. Mustafa Öztürk. Ankara: Ankara Okulu Yay., 5. Basım, 2018.
Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî. el-Câmi’ li ahkâmi’l-Kur‘ân. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1964.
Makrîzî, Ebu’l-Abbâs Takıyyu’d-Dîn Ahmed b. Ali. İmtâu’l-esmâ bimâ li’n-Nebiyyi mine’l-ahvâli ve’l-emvâli mine’l-hafedeti ve’l-metâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1999.
Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed. Te’vilâtu ehli’s-sünne. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
Mâverdî, Ebû’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habîb. A’lâmü’n-nübüvve. Beyrut: Mektebetü’l-Hilâl, 1409.
Mâverdî, Ebû’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habîb. en-Nüket ve’l-‘uyûn. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, t.y.
Mevdûdî, Ebû’l-Alâ. Tarih Boyunca Tevhid Mücadelesi ve Hz. Peygamber’in Hayatı. çev. Ahmed Asrar. İstanbul: Pınar Yay., 1992.
Mevdûdî, Ebû’l-Alâ. Tefhîmu’l-Kur‘ân. b.y.: y.y., t.y.
Mukâtil b. Süleymân. Tefsîru Mukâtil b. Süleymân. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâs, 1423.
Mübârekfûrî, Safîrrahman b. Abdillah. er-Rahîku’l-mahtûm fî’s-sîretu’n-nebeviyye. Amman: Dâru’l-Fikr, 2014.
Müslim, Ebu’l-Hüseyin Müslim b. el- Haccâc. Sahîh. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabi, t.y.
Palabıyık, Hanefi. “Cahiliye Arapları (salâtı) Namazı Biliyorlardı”. Akademik Siyer Dergisi 1/2 (2020), 2-35.
Râzî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer Fahruddin. Mefâtîhu’l-gayb. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabi, 1420.
Sa’lebî, Ebû İshâk Ahmed b. Muhammed. el-Keşf ve’l-beyân ‘an tefsîri’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabi, 2002.
Semerkandî, Alâeddin Ali b. Yahyâ. Bahru’l-ulûm. b.y.: y.y., t.y.
Süheylî, Abdurrahman b. Abdillah. er-Ravdu’l-unuf fî şerhi es-Sîreti’n-Nebeviyye li-İbn Hişâm. b.y.: y.y., t.y.
Şah Veliyyullah, Ebû Abdilazîz Kutbüddîn. Huccetüllahi’l-bâliğa. çev. Mehmet Erdoğan. İstanbul: İz Yay., 1994.
Şâmî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Yûsuf. Sübülü’l-hüdâ ve’r-reşâd fî sîreti hayri’l-ibâd. Beyrut: Kütübü’l-İlmiyye, 1993.
Şulul, Kasım. İlk Kaynaklara Göre Hz. Peygamber Devri Kronolojisi. İstanbul: İnsan Yay., 2011.
Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Câmi’u’l-beyân ’an tevîli’l-Kur’ân. b.y.: Müessesetü’r-Risâle, 2000.
Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ b. Sevre b. Musâ b. ed-Dahhâk. Sünen. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1998.
Zehebî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Osman. Siyeru a’lâmi’n-nübelâ. b.y.: Müessesetü’r-Risâle, 1985.
Zehebî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Osman. Târîhu’l-İslâm ve vefeyâtu’l-meşâhiru ve’l-a‘lâm. b.y.: t.y., y.y.
Zemahşerî, Ebû’l-Kasım Mahmûd b. Ömer. el-Keşşâf ‘an hakâiki gavâmidi’t-tenzîl. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1407.