GÜNEYDOĞU ASYA’DAKİ İSLAM DÜŞÜNCE EKOLLERİ

Tasavvuf düşüncesi on altıncı yüzyıldan on sekizinci yüzyıla kadar Müslüman Güneydoğu Asya’da dini düşüncenin merkezinde yer aldı. Zaman zaman reformist sufi alimlerin mistik pratikleri şeriat ile uzlaştırma çabalarından kaynaklı olarak ciddi tartışmalar yaşandı. On dokuzuncu yüzyıl, Avrupa sömürgeciliğinin güçlenmesi sebebiyle Güneydoğu Asya Müslümanlığı için bir dönüm noktası oldu. Malezya-Endonezya Müslümanlarının hayatlarındaki eski paradigmalar yerini yeni yaklaşımlara bıraktı. Hem dinî-felsefî hem reformist yazında tasavvufî anlayıştan tasavvuf dışı modern düşünceye doğru yavaş bir değişim yaşandı. Bu süreç yirminci yüzyılda güçlendi. Gelenekçi alimler, modern organizasyonlar ve eylemci politikalar ile bu duruma karşılık verdiler. Ancak hakimiyet temel kutsal metinleri modern dünyanın problemlerine göre yorumlamak isteyen modernist ve neo-modernistlerin oldu. Tasavvuf bu duruma kendi modern yorumuyla cevap verdi. Yirmi birinci asrın başında ise yaşanan sosyal ve iktisadi kargaşayla birlikte radikal İslamcı sesler dikkat çekmeye başladı. Bu makale Güneydoğu Asya İslam mozaiğinin beş yüzyıllık macerasını inceleyecek; Malay-Endonezya Müslümanları arasındaki farklı sesleri, ideolojileri ve düşünce ekollerini tanımlamaya çalışacaktır.

___

  • Abdillah, M. (1997) Responses of Indonesian Muslim Intellectuals to the Concept of Democracy (1966-1993), Hamburg: Abera Publishing House.
  • Abdul Djalil, H. Matori (1999) “Hubungan Islam dan Demokrasi”, Media Indonesia, 9 Nisan.
  • Aboebakar, H. (1957) Sejarah hidup K.H.A. Wahid Hasjim dan karangan tersiar. Djakarta: Panitya Buku Peringatan Alm. K. H. A. Wahid Hasjim.
  • Amiq (1998) “Two Fatwas on Jihad Against the Dutch Colonization in Indonesia: A Prosopographical Approach to the Study of Fatwa”, Studia Islamika 5/3: 77-124.
  • Andaya, B. W. and Matheson, V. (1979) “Islamic Thought and Malay Tradition: The Writings of Raja Ali Haji of Riau”, A. Reid and D. Marr (ed.) Perceptions of the Past in South East Asia, Singapore: Heinemann, s. 108-28.
  • Azra, A. (1992) “The Transmission of Islamic Reformism to Indonesia: Networks of Middle Eastern and Malay-Indonesian `Ulama’ in the Seventeenth and Eighteenth Centuries” Doktora tezi, Columbia University.
  • Azra, A. (1997) “A Hadhrami Religious Scholar in Indonesia: Sayyid `Uthman”, U. Freitag ve W. G. Clarence-Smith (ed.) Hadhrami Traders, Scholars and Statesmen in the Indian Ocean, 1750s to 1960s, Leiden: E. J. Brill, s. 249- 63.
  • Bakar, O. B. (1991) “Sufism in the Malay-Indonesian World”, S. H. Nasr (ed.) Islamic Spirituality II: Manifestations, London: SCM, s. 259-89.
  • Barton, G. (1997) “Indonesia’s Nurcholish Madjid and Abdurrahman Wahid as Intellectuals”, Studia Islamika, 4/1: 34-75.
  • Beatty, A. (2000) “Islamic and Non-islamic Prayer in Java”, D. Parkin and S. C. Headley (ed.) Islamic Prayer Across the Indian Ocean: Inside and Outside the Mosque, Richmond: Curzon, s. 39-62.
  • Bluhm-Warn, J. (1997) “Al-Manar and Ahmad Soorkattie”, P. G. Riddell and T. Street (ed.) Islam: Essays on Scripture, Thought and Society, Leiden: E.J. Brill, s. 295-308.
  • Braginsky, V. (2001 ) “On the Copy of Hamzah Fansuri’s Epitaph published by C. Guillot and L. Kalus”, Archipel 62: 21-33.
  • De Beer, P. (1983-4) “L’Islam en Malaysie”, L’Afrique et L’Asie Modernes 139: 43-55.
  • Dijk, K. van (2001) A country in despair. Indonesia between 1997 and 2000, Leiden, KITLV Press. Djajadiningrat, H. (1911) “Critisch Overzicht Van de in Maleische Werken vervatte gegevens over de Geschiedenis vanhet Soeltanaat Van Atjeh”, Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde 65: 135-265.
  • Djamal, M. (1998) “The Origin of the Islamic Reform Movement in Minangkabau: Life and Thought of Abdul Karim Amrullah”, Studia Islamika 5/3: 1-46.
  • Effendi, Djohan (1997) “Breaking out!”, Inside Indonesia 52, Ekim – Aralık.
  • Guillot, C. and Kalus, L. (2000 ) “La stèle funéraire de Hamzah Fansuri”, Archipel 60: 3-24.
  • Gunaratna, Rohan Inside Al Qaeda: Global Network of Terror, London: Hurst.
  • Hefner, R. W. (2000) Civil Islam: Muslims and Democratization in Indonesia, Princeton and Oxford, Princeton University Press.
  • Iskandar, A. M. (1998) “PKB: Politik Rahmatan lil-‘Alamin”, S. L. Hassan, K. Sukardiyono and D. M. H. Basri (eds.) Memilih partai Islam: Visi, Misi, dan Persepsi, Jakarta: Gema Insani.
  • Janson, A., Tol, R. ve Witkam, J. J. (ed.) (1995) Mystical Illustrations from the Teachings of Syaikh Ahmad al-Qusyasyi: A facsimile edition of a manuscript from Aceh (Cod. Or. 2222) in the Library of Leiden University, Leiden: INIS and Leiden University Library.
  • Johns, A. H. (1987) “Islam in Southeast Asia”, in M. Eliade (ed.), The Encyclopedia of Religion Vol. 7, New York: Macmillan Publishing Co., s. 404-22.
  • Kaptein, N. (1995) “Meccan Fatwas from the End of the Nineteenth Century on Indonesian Affairs”, Studia Islamika 2/4: 141- 160.
  • Kaptein, N. (1997) A Bilingual Meccan Fatwa Collection for Indonesian Muslims from the End of the Nineteenth Century, Jakarta: INIS.
  • Kartika Bagus C. (2002 ) “MMI has no links with Osama”, The Jakarta Post, 22 January.
  • Kumar, A. (1997) “Pancasila Plus, Pancasila Minus”, P. G. Riddell ve T. Street (ed.) Islam: Essays on Scripture, Thought and Society, Leiden: E.J. Brill, s. 253-76.
  • Kurniawan, Gin (1999) “East Java ‘pesantren’ treats the mentally ill”, The Jakarta Post, 14 Kasım.
  • Kurzman, C. (ed.) (1998) Liberal Islam: A Sourcebook, New York: Oxford University Press.
  • Loveard, Dewi (1998) “Radicals want their say”, Asiaweek, 19 Haziran.
  • “M. Anis Matta: Memperingatkan Amien Rais”, Suara Hidayatullah, Aralık 2000.
  • Madjid, N. (1997) Islam, kemodernan dan keIndonesiaan, Bandung: Mizan.
  • Madjid, N. (1998) “The Necessity of Renewing Islamic Thought and Reinvigorating Religious Understanding”, C. Kurzman (ed.) Liberal Islam: A Sourcebook, New York: Oxford University Press, s. 284-94.
  • Mangkey , J. (2000) “The Church in Indonesia: Facing New Challenges Towards a New Indonesia”. The Annual Conference of Kirche, Not/Ostpriesterhilfe, Königstein’de sunulmuştur. http://www.sedos.org/english/JohnMangkey.htm.
  • Martin, R. C., Woodward, M. R. ve Atmaja, D. S. (1997) Defenders of Reason in Islam: Mu’tazilism from Medieval School to Modern Symbol, Oxford: Oneworld.
  • Matheson, V. ve Hooker, M. B. (1988) “Jawi Literature in Patani: The Maintenance of a Tradition”, Journal of the Malaysian Branch, Royal Asiatic Society LXI/1: 1-86.
  • Mujiburrahman (1999) “Islam and Politics in Indonesia: the political thought of Abdurrahman Wahid”, Islam and Christian-Muslim Relations 10/3: 339-52.
  • Nasution, H. ve diğerleri (ed.) (1992) Ensiklopedi Islam Indonesia, Jakarta: Djambatan.
  • Osman, M. T. (1976) “Raja Ali Haji of Riau: A figure of Transition or the last of the Classical Pujanggas?”, in S. M. N. Al-Attas (eds), Bahasa Kesustraan Dan Kebudayaan Melayu: Essei-essei penghormatan kepada Pendita Za’ba Kuala Lumpur: Kementerian Kebudayaan, Belia dan Sukan Malaysia, s. 136-60.
  • Rahman, Ahmad Faiz bin Abdul (1998) “Dr. Amien Rais on Democracy and Reform in Indonesia”, BIC News, 1 Ağustos.
  • Rais, M. A. (1987) Cakrawala Islam: antara cita dan fakta, Bandung: Mizan.
  • Rais, M. A. (1995) “ICMI Harus Menyentuh Akar Rumput Umat”, in N. Ali-Fauzi (ed.), ICMI: Antara Status Quo dan Demokratisasi, Bandung: Mizan, s. 281-86.
  • Rais, M. A. (1998) Tauhid Sosial: formula menggempur kesenjangan, Bandung: Mizan.
  • Rakhmat, Jalaluddin (2000) “Tentang Syariat, Islam Fundamentalis dan Liberal”, Tempo Interaktif, 11 Aralık.
  • Ricklefs, M. C. (1998) The seen and unseen worlds in Java, 1726- 1749: history, literature, and Islam in the court of Pakubuwana II, St. Leonards, N.S.W: Asian Studies Association of Australia in association with Allen and Unwin.
  • Riddell, P. G. (2001) Islam and the Malay-Indonesian World: Transmission and Responses, London: C. Hurst and Co.
  • Roff, W. R. (1994) The Origins of Malay Nationalism, 2. ed.., Kuala Lumpur: Oxford University Press.
  • Saeed, A. (1997) “Ijtihad and Innovation in Neo-Modernist Islamic Thought in Indonesia”, Islam and Christian-Muslim Relations 8/3: 279-96.
  • Saeed, A. (1999) “Towards Religious Tolerance through Reform in Islamic Education: the Case of the State Institute of Islamic Studies of Indonesia”, Indonesia and the Malay World 27/79: 177-91.
  • Sastrawiria, T. and Wirasutisna, H. (1955) Ensiklopedi Politik, Djakarta: Perpustakaan Perguruan Kem. P.P. Dan K.
  • Schwarz, A. (1994) A Nation in Waiting: Indonesia in the 1990s, Sydney: Allen and Unwin.
  • Simuh (1987) “Aspek Mistik Islam Kejawen dalam ‘Wirid Hidayat Jati’”, A. R. Hasan (ed.) Warisan Intelektual Islam Indonesia, Bandung: Mizan, s. 59-78.
  • Snouck Hurgronje, C. (1931) Mekka in the Latter Part of the nineteenth Century, Leiden and London: E.J. Brill and Luzac.
  • Sumargono, Ahmad (1998) “Kalau Status Quo ini Menguntungkan Islam, Mengapakan Tidak?”, Tempo Interaktif, 23 Kasım:32-5
  • Sumargono, Ahmad (1999) “Banyak Tokoh Gagal Mendidik Anaknya Sendiri”, Suara Hidayatullah, Aralık.
  • Tesoro, Jose Manuel (1998) “Worldly Matters”, Asiaweek, 19 Haziran.
  • Voorhoeve, P. (1960) “`Abd al-Samad b. `Abd Allah al-Palimbani”, in The Encyclopaedia of Islam, 2. ed., c. I, Leiden: E.J. Brill, s. 92.
  • Wahyuni, S. (2000) “Give Islamic ‘syariah’ a chance: Mujahidin leader”, The Jakarta Post, 9 Ağustos.
  • “Who are the Laskar Jihad?”, BBC News, 20 Haziran 2000.