Modern Türkiye’de kimlik: Kürt kimliğinden kürt soru-nuna

Türkiye Cumhuriyeti, dönemin sosyo-politik şartlarının etkisiyle, Osmanlı’nın çok dilli, çok dinli, çok etnili mirası reddedilerek Türklük vur- gulu ulus-devlet ideolojisi üzerine inşa edilmiştir. Erken Cumhuriyet döne- minde, misak-ı milli sınırları içinde yaşayan tüm kesimlerin, kapsayıcı bir Türk üst kimliği altında yaşamaları öngörülse de dönem dönem uygulanan politikalarla ülkede yaşayan diğer kimlikler göz ardı edilmiş ve bu kimlik- lerin çeşitli kültürel hak ve talepleri, dönemin siyasi, askeri vb. elitlerinin bölünme korku ve kaygılarıyla yasaklanmıştır. Bu yasaklar kısa zaman için- de tepkisel bir hareketin oluşmasına zemin hazırlamış ve kimlik konusunun, özellikle de Kürt kimliğinin, 20. Yüzyıl Türkiye’sinin en çok tartışılan kav- ramları arasına girmesine neden olmuştur. Bu noktadan hareketle bu çalış- manın söz konusu kimlik tartışmalarına katkı sunması amaçlanmaktadır. Bu makale kapsamında, Türkiye’de Kürt Kimliği’nin Kürt Sorunu’na dönüşme sürecine neden olan milliyetçilik ve ötekileştirme sorunu üzerinde durula- caktır.

Identity in modern Turkey: From kurdish ıdentity to kurdish issue

By means of some socio-politic condition of the time, new Turkish Repub- lic has been founded on nation-state ideology that emphasizes being and coming from a Turkish origin, rejecting a multi-ethnic, multi-religious and multilingual patrimony of Ottomans. In early republican period, it was en- visaged that Turkish supra-identity will cover all of the people living within borders of national pact. However, it did not work as it was anticipated. Some identities have been ignored and cultural rights and demands of these particular identities have been restricted and foreclosed because of some fears and anxieties of political and military bourgeoisie on disintegration of newly-formed Turkish Republic. These restrictions have paved the way for some reactionary movements against the politics of the state in a short period and leaded up to problems with identity politics in the case of Kurdish identity as one of the most debated concepts in Turkey in 20th century. From this point of view, this study is purposed to provide a contribution to the iden- tity debates. In this article, nationalism and othering that gave rise to trans- form Kurdish identity politics to today’s Kurdish issue will be elaborated.

PDF

___

ADANIR, O. (2003) “Kültür ile Zihniyet”, Doğu Batı Düşünce Dergi- si, Yıl 6, Sayı 23, s. 23-35.
AHMAD, F. (2010) Bir Kimlik Peşinde Türkiye, İstanbul Bilgi Üniver- sitesi Yayınları, İstanbul.
AKTÜRK, Ş. (2008) “Türkiye Siyasetinde Etnik Hareketler: 1920- 2007” Doğu Batı, Yıl 11, Sayı 44, s. 43-74.
ANIK, M. (2012) Kimlik ve Çokkültürcülük Sosyolojisi, Açılım Kitap, İstanbul.
AŞKIN, M. (2007) “Kimlik ve Giydirilmiş Kimlikler” Atatürk Üniver- sitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl 10, Sayı 2, s. 213-220.
BİLGESAM (2009) Güneydoğu Sorununun Sosyolojik Analizi, Anka- ra.
COŞKUN, İ. (04-03-2013) “Türklüğe Yapılacak En Büyük Kötülük Etnisiteye İndirgemektir”, Star Gazetesi, http://haber.stargazete.com/ yazar/prof-dr-ismail-coskun-turkluge-yapilacak-en-buyuk-kotuluk- etnisiteye-indirgemektir/yazi-732601
DOĞAN, V. (2012) Türk Vatandaşlık Hukuku, Seçkin Yayınevi, An- kara.
ERKAL, Mustafa E. (1998) Etnik Tuzak, Genişletilmiş 5. Basım, Der Yayınevi, İstanbul
GÖKALP, Z. (2009) Kürt Aşiretleri Hakkında Sosyolojik Tetkikler, Kaynak Yayınları, İstanbul.
GELLNER, E. (2009) “Uluslar ve Milliyetçilik”, Sosyoloji, Başlangıç Okumaları, Editör:
GIDDENS, A., Çev., Günseli Altaylar, Say Yayınları, İstanbul.
HEPER, M. (2010) Devlet ve Kürtler, Çev. Kadriye Göksel, Doğan Kitap, İstanbul.
KILIÇBAY, Mehmet A. (2003) “Kimlikler Okyanusu”, Doğu Batı Dü- şünce Dergisi, Yıl 6, Sayı 23, s. 160-165.
KİRİŞÇİ ve Winrow (2002) Kürt Sorunu Kökeni ve Gelişimi, Çev. Ah- met Fethi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
KOLUKIRIK, S. (2008) “Türk Modernleşme Sürecinde Merkezin Dö- nüşümü: Yerelden Küresele Yeni Kimlik Arayışları”, SDÜ Fen Edebi- yat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı. 18, s. 121-134.
KONDA (2011) Kürt Meselesini Yeniden Düşünmek, http://www.kon- da.com.tr/download.php?tok=0ad6464fcfc7d7c724923a38aad367d4 &ln=tr (Erişim Tarihi: 12.03.2013)
KURUBAŞ, E. (2008) “Etnik Sorunlar: Ulus-Devlet ve Etnik Gruplar Arasındaki Varoluşsal İlişki”, Doğu Batı, Yıl 11, Sayı 44, s. 11-41.
KURUBAŞ, E. (2012) Kürt Sorununun Çözüm Mantığını Anlamak, Ankara Strateji Enstitüsü Yayınları, Ankara.
KYMLICKA, W. (1998) Çokkültürlü Yurttaşlık: Azınlık Haklarının Li- beral Teorisi, Çev. Abdullah Yılmaz, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
MARSHALL, G. (2005) Sosyoloji Sözlüğü, Çev. Osman Akınhay ve Derya Kömürcü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara
NEYZİ, L. (2004) “Ben Kimim?” Türkiye’de Sözlü Tarih, Kimlik ve Öznellik, Çev. Hande Özkan, İletişim Yayınları, İstanbul.
ÖZEREN, S. (2011) “Türkiye’de Paradigma Değişimi ve Terörle Mücadele”, Editörler: Özeren, S. ve M. Sever, Terörizm Paradoksu ve Türkiye, Karınca Yayınları, Ankara.
ÖZTUNA Y. (1989) XX. Yüzyılın Son Çeyreğinde Şark Meselesi, Azerbaycan Kültür Derneği Yayınları, Ankara.
SEN, A. (2010) Kimlik ve Şiddet, Çev. Ahmet Kardam, Optimist Ya- yınları, İstanbul.
SMITH, Anthony D. (2009) “Küresel Bir Çağda Uluslar ve Milliyetçi- lik”, Sosyoloji (Başlangıç Okumaları), Editör: Giddens, A., Çev. Gün- seli Altaylar, Say Yayınları, İstanbul.
SÖZEN, E. (1999) Demir Kafesten Plastiğe Kimliklerimiz, Birey Ya- yıncılık, İstanbul.
TESEV (2008) Kürt Sorununun Çözümüne Dair Bir Yol Haritası: Böl- geden Hükümete Öneriler, TESEV Yayınları, İstanbul.
VAN BRUINESSEN, M. (2004) Kürtlük, Türklük, Alevîlik Etnik ve Dinsel Kimlik Mücadeleleri, 5. Baskı, Çev., Hakan Yurdakul, İletişim Yayınları, İs- tanbul.
VOLKAN, V. (2010) “Büyük Grup Kimliği ve Şiddet”, Terörün Sosyal Psikolojisi, Editörler: Sever, M.; H. Cinoğlu ve O. Başıbüyük, Polis Akademisi Yayınları, Ankara.
WEBER, M. (2006) Sosyoloji Yazıları, Çev. Taha Parla, İletişim Ya- yınları, İstanbul.
YEĞEN, M. (1999) Devlet Söyleminde Kürt Sorunu, İletişim Yayınla- rı, İstanbul.
YUMUL, A. (2003) “Ârafta Kalanlar”, Doğu Batı Düşünce Dergisi, Yıl 6, Sayı 23, s. 11-21.