Mâtürîdî'nin Hayatı, Eserleri Ve Kelam İlmi'ndeki Yeri

Mâtürîdî, tarihte çeşitli din, inanç, ideoloji, kültür ve medeniyetlere beşik vazifesi gören Maveraünnehir bölgesinde yaşamıştır. Onun yaşadığı dönem, İslâm dünyasında pek çok gelişme ve değişimlerin yaşandığı, değişik dinî, itikadî, felsefî, siyasî akımların peş peşe türediği, diğer din ve kültür mensuplarıyla ilişkilerin yoğunlaştığı, İslâm'ın temel esaslarına içeriden ve dışarıdan meydan okumaların arttığı bir dönemdir. Böyle bir dönemde yetişen Mâtürîdî, eserlerinde İslam inancına karşı çıkan inkârcı dinî ve felsefî akımların görüş ve iddialarını inceleyerek rasyonel bir tutumla çürütmeye çalışmıştır. Ayrıca, İslam'a yönelik bu fikrî saldırılara karşı büyük mücadele vererek İslam inanç esaslarının yerleşip sistemleştirilmesine ve yayılmasına önemli katkılar sağlamıştır.Bu makalede,Mâtürîdî'nin hayatı ve eserleri hakkında bilgi verildikten sonra,kelam ilmindeki yeri tespit edilmemeye çalışılacaktır.

Maturidi's Life, Work and Place in Islamic Theology/Kalam

Imam Maturidi lived in Transoxiana (Maveraunnehir) where history of various religions, beliefs, ideology, which acts as a cradle of culture and civilization. The period in which he lived, the Islamic world is experiencing many changes in the development and various religious, faith, philosophical, political movements in succession species, the concentration of the relations with members of other religions and cultures, and this period is one of increased internal and external challenges on the basic principles of Islam. Maturidi grown in such a period, the unbelievers against the Islamic faith in the works of religious and philosophical currents of view and tried to refute claims by examining a rational manner. In addition, these intellectual attacks on Islam by great struggle against the spread of the Islamic faith, and made significant contributions to the principles of systematization settle.In this article, after giving information about the life and works of Imam Maturidi, studied theology role and importance of being detected.

PDF

___

ACLÜNİ, İsmail b. Muhammed el- (2001), Keşfu' 'l-hafâ, thk. Yusuf b. Muhammed, Dımeşk,
AÇIKGENÇ, Alparslan (2002 ), "İlk Müslüman Türklerde Düşünce ve Bilim", Türkler, Ed.: Hasan Celal Güzel ve dğr., Ankara.
AK, Ahmet (2006), Mâtürîdî Kaynaklarda Mâtu'rîa'î ve Mâtürîdı'lı'k, Basılmamış Doktora Tezi, AÜSBE, Ankara.
ASLAN, Abdülğaffar (2007), "Kelâm İlminin Gelişimine Türklerin Katkısı: Ebü'l-Muîn en Neseiî Örneği", Uluslararası Türk Dünyası- nın İslâmiyet 'e Katkıları Sempozyumu, Ed.: İ.Hakkı Göksoy ve diğ., Isparta.
BEYAZİZADE Ahmed Efendi (2004), İşârâtü 'l-merâm min ibârâtı' 'lİmâm, (nşr. Yusuf Abdürrezzâk), Karachi, BOZKURT, Nahide (2002), Mu 'tezîle 'nin Altın Çağı, Ankara.
ÇALIŞKAN, İsmâil 2003), Siyasal Tefsı'rı'n Oluşum Süreci, Ankara ÇELEBİ, Katip (1941), Keşju' 'z-Zunun, İstanbul.
DUMAN, Ali (2009), "İmam Matüridî, Hayatı, Eserleri ve İslâmDüşüncesindeki Yeri", Hikmet Yurdu Yıl: 2, Sayı: 4.
EBÜ ZEHRA, Muhammed (ts.), Târîhu 'l--Mezâhı'bı' 'l--İslâmı'yye, Kahire EMİN, Ahmed (ts), ecrü 'l-İslâm, trc. Ahmed Serdaroğlu, Ankara.
EROĞLU, Muhammed (1971), Ebü Mansâr Mâtüridî ve Te 'vilâtü 'l-- Kur 'an Basılmamış Öğretim Üyeliği Tezi, İstanbul.
EŞ'ARİ, Ebu'l- Hasen (2005 ), İlk Dönem İslâm Mezhepleri, (trc.Mehmet Dalkılıç ve diğ., İstanbul.
EYÜP ALİ (1990), "Mâtürîdîlik", İslâm Düşünce Tarihi, Editör: M. Şerif- ve diğ.,İstanbul.
FAYDA, Mustafa(1994),"EmeViler Döneminde Fikir Hareketleri", DGBİT, Konya.
FAZLURRAHMAN (2006), İslâm 'da İhya ve Reform, Ankara.
GALİ, Ebü'l-Kâsım el- (1989), Ebü Mansâr el--Mâtürîdî: Hayâtühü ve arâühü 'l--akidiyye, Tunus.
GÖLCÜK, Şerafeddin (1992), Kelâm Tarihi, Konya.
GÜNEŞ, Kamil (2003), İslâm Düşüncesinin Şekillenmesinde Akıl ve Nas, İstanbul.
HAMEVİ, Yâküt b. Abdullah el- (1957), Mu 'cemu 'l-Buldân, Beyrut. HİTTİ, Philip K. (1995), Siyâsî ve Kültürel İslâm Tarihi, trc. Salih Tuğ, İstanbul.
HULEYF, Fethullah (1974), "Ebü Mansur Mâtürîdî Hayatı ve Eserleri", trc. Mustafa Öz, Diyanet Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 5, Ankara.
(1975), "Mâtürîdî ve Eş'arî Mezhepleri Hakkında Bir Tetkik", trc. Mustafa Öz, Diyanet Dergisi, XIV/2.
IŞIK, Kemal (1980), Mâtüridi'nin Kelâm Sisteminde İman Allah ve Peygamberlik Anlayışı, Ankara.
İMAMOĞLU, M. Ragıb (1991) İmam Ebü Mansür el--Mâtürîdî ve Te 'vilâtü 'l--Kur 'an 'daki Tefsir Metodu, Ankara.
İSMAİL PAŞA, Bağdatlı (1955), Hediyyetü 'l-- 'rfrifîn, İstanbul.
KARA, Seyfullah (2007), "Selçuklu Türkleri'nin Mezhepler Arası Barışı Şağlamaya Yaptıkları Katkılar", Uluslararası Türk Dünyasının İslâmiyet 'e Katkıları Sempozyumu, Isparta.
KARADAŞ, Cağfer (2006), "Semerkand Hanefi Kelâm Okulu Mâtürîdîlik", Usül İslâm Araştırmaları, Sayı: 2, Cilt: VI, ss. 57-100, Sakarya.
KEVSERİ, Zâhid el- (2004), İşârâtı'i 'l-merâm min ibâl--İmâm mukaddimesi, thk. Yusuf Abdürrezzâk, Karachi.
KIRCA, Celal (1993), Kur 'an 'a Yönelişler, Kayseri.
KUEGELGEN, Anne Von Ashirbek Mumınoz Mumınoz (2003), "Mâtürîdî Döneminde Semerkand ilahiyatçıları", İmam Mâıürîdî ve Mâıiı'rîdik, Ankara.
KUMEYR, Y. (1992), İslâm Felsefesinin Kaynakları, trc. Fahrettin Olguner, İstanbul.
KUREŞİ, Ebü Muhammed el- (1993), el--Cevâhirü'l--maa'iyye fî tabakâti 'l--Hanefiyye, Kahire.
KUTLU, Sönmez (2003), "Bilinen ve Bilinmeyen Yönleriyle İmam Mâtürîdî", İmam Mâtürîa'î veMâtürîdik, Haz. Sönmez Kutlu, Ankara.
KUTLUBOĞA, Zeynüddîn Kâsım b. (1992), Tâcü 't--terâcim, nşr. lbrâhimSâlİh, Beyrut.
LAPIDUS, Ira M. (2003), İslâm Toplamları Tarihi, trc. Yasin Aktay, İstanbul.
LEKNEVİ, Muhammed Abdulhayy el- (ts.), el--Fevâia'u'l--Behiyye, Beyrut.
LEWİS, Bernard (2000), Tarihte Araplar, Trc. Hakkı Dursun Yıldız, İstanbul.
MACDONALD, DB. (1956), "Matüridî", İA, Cilt: V11, İstanbul.
MATÜRİDİ, Ebü Mansur Muhammed b. Mahmud (2004-2010), Te 'vîlâtü 'l-Kar 'an, Ed. Bekir Topaloğlu, İstanbul.
(2009), Kitâbü 't--Tevhîd Tercümesi, Trc. Bekir Topaloğlu, Ankara. NESEFİ, Ebü'l-Muîn en- (2004), Tebsıraıı'ı' 'l-edille,Nşr. Hüseyin Atay, Ankara.
NESEFİ, Ebü Hafs Necmeddin Ömer en-(1991), el-Kanal fî zikri ulemâ-i Semerkand, nşr. Nazr Muhammed Faryâbî, Riyad.
NEŞŞAR, Ali Sami en- (1999), İslâm 'ala Felsefî Düşüncenin Doğuşu, l-Il, trc. Osman Tunç, İstanbul.
ÖZCAN, Hanifi(1993), Mâturîdi 'de Bilgi Problemi, İstanbul. (1995), Matüridî 'de Dînî Çoğulculuk, İstanbul.
(2002), "İlk Müslüman Türk Devletlerinde Düşünce", Türkler, Ed.: Hasan Celal Güzel ve Diğ, Ankara.
ÖZDEŞ, Talip (2003), Mâtu'rîdî 'nin Tefsir Anlayışı, İstanbul.
ÖZEN, Şükrü (2001), Ebü Mansur el-Mâtüriali 'nin Fıkıh Usülünü Ye-- niden İnşası, İstanbul.
ÖZTÜRK, Mustafa (2005), "Klasik Sünnî Tefsir Literatürü Üzerine Genel Bir Değerlendirme", Marife, y11: 5, sayı: 3, Konya.
PEZDEVİ, Ebü'l-Yüsr el- (2003), Usâli 'd--dîn, nşr. Hans Peter Linss, Kahire.
SCHAEDER, H. H. "Semerkand", İA, X, İstanbul.
SEM'ANİ, Ebü Sâd et-Temîmî es- (1980), el--Ensâb, nşr. Abdurrahman el-Yemânî, Kahire.
TANCİ, Muhammed b. Tavît et- (1954), "Ebü Mansür Mâtürîdî", AÜ-- İFD., Cilt: IV, Sayi; 1-2, Ankara.
TAŞKÖPRÜZADE, Ahmed Efendi (1961), Tabakâtü'l-Fukahâ, Musul. (1985), Miftâhu's-sa 'âale, Beyrut.
TOPALOĞLU, Bekir (2003), "Ebü Mansür el-Mâtürîdî'nin Kelâmî Görüşleri", İmam Mâtu'ridî ve Mâtürîdik, Haz. Sönmez Kutlu, Ankara.
(2009), "Ebü Mansur el-Mâtürîdî", Kitâbü 't-Tevhid Tercümesi, Ankara.
(2003), "Mâtürîdî", DİA, XXVIII, Ankara. (ts), Kelâm İlmi: Giriş, İstanbul.
TUNÇ, Cihat(1986), "İyiliği Emredip Kötülüğü Yasaklama Görevi", EÜİFD, Kayseri
TÜRCAN, Galip (2006), "Kelâm'ln Meşrüiyeti Sorunu", Marife, yıl: 5, Konya.
WATT, W. Montgomery (1998), İslâm Düşüncesinin Teşekkül Devri, trc. Ethem Ruhi Flğlall, İstanbul.
(2004), İslâm Felsefesi ve Kelâmı, trc. Süleyman Ateş, lstanbul. WOLFSON, H. Austtryn (2001), Kelâm Felsefeleri, trc. Kasım Turhan, İstanbul.
YALTKAYA, Şerafeddin (1932), Türk Kelâmcılari, İstanbul.
YAVUZ, Yusuf Şevki (2005), "Ebü Hanîfe'nin Kelâmî Görüşleri ve Sünnî Kelâmln Oluşumuna Etkileri", İmam-ı Azam Ebü Hanîfe ve Düşünce Sistemi Sempozyumu, Bursa.
(2003),"Mâtürîdîyye", DİA, Cilt: XXVIII, Ankara.
(2002), "Kelâm", DİA, Cilt: XXV, Ankara.
YAZICIOĞLU, M. Sait (1985), "Mâtürîdî Kelâm Ekolünün İki Bü- yük Simasr: Ebü Mansür Mâtürîdî ve Ebü'l-Muîn en-Nesefî", ÜİFD., Cilt: XXVH.
(2001), "Türkler'de Kelâm", Türk Düşünce Tarihi, Haz. Hü- seyin Gazi Topdemir, Ankara.
YEPREM, M. Saim (1997), İrade Hürriyeti ve İmam Mâtürîdî, İstanbul.
YÖRÜKAN, YusufZiya (1952 ), "İslâm Akâid Sistemimde Gelişmeler ve İmam-1 Azam Ebü Hanîfe", ÜİFD, Sayı: 4, Ankara.
(1952), "Kitâbü Tefsîri'l-Esmâ ve s--Sıfât Hakkında", AÜİFD, İstanbul.
,(2006), İslâm Akâid Sistemimde Gelişmeler: İmam-ı Azam Ebü Hanîfe ve İmam Ebü Mansür Mâtürîdî, İstanbul.
ZEBİDİ, Muhammed Murtazâ(2002),İthâfü s-sâde, nşr. Muhammed Ali Beyzavî, Beyrut.