TÜRKİYE’DE SİYASAL İSLAM’IN ÖRGÜTLENME FAALİYETLERİ

Din ve siyaset ilişkisi insanlığın var olma süreciyle kendini göstermiş ve ortaya çıktığı andan itibaren gerek din siyasetin yapısında köklü değişikliklere sebep olmuş, gerekse siyaset dinin değişim ve dönüşümlerine etki etmiştir. Din ve siyaset ilişkisi insanlığı bireysel, sınıfsal ve toplumsal olarak çok yakından ilgilendirmiş ve hayatlarını derinden etkilemiştir. Siyasal İslam İslam’ın derin tarihsel birikiminin oluşturduğu temelde, dö- nemin siyasal, sosyal sorunları ve gelişmeleri çerçevesinde şekillenmiştir. 19.yüzyılda Batı toplumlarıyla İslam toplumlarının ilişkilerinin artması ve İslam toplumlarının aldığı savaş yenilgileriyle Batı’nın gücü altında ezilmesiyle, ilk olarak “devleti kurtarma” fikriyle ortaya çıkmış ve ortaya çıktığı tarihten itibaren dönemin siyasal koşullarına göre değişim ve dönüşüm içerisinde olmuştur. Osmanlı devletinin son döneminde ortaya çıkan bu akım ilk olarak imparatorluğun uzak bölgelerinde kendisini göstermiştir. Osmanlı imparatorluğu tarafından da devleti ayakta tutacak bir siyasi aygıt olarak da kullanılmıştır. Cumhuriyetin kurulması ile birlikte rejimi kuran kadroların laik uygulamaları ve sert yaptırımları yüzünden sistem içerisinde kendisine yer bulamamış ve tek partili sürecin sonuna kadar yer altına çekilerek cemaat ve tarikatlar bünyesinde, merkezden uzak bölgelerde varlığını hissettirmiştir. Çok partili dönemin sağladığı rahatlık ortamında ilk siyasal İslamcı parti denemeleri yapılsa da kurumsallaşmaya dönük ilk siyasi parti için 1970 yılı beklenecekti. Bundan sonraki süreçte Türk siyasal hayatı içerisinde, siyasal İslam’ı temsil eden ana akım Milli Görüş çatısı altında toplanmış ve örgütlenme faaliyetlerini bu çatı altında temellendirerek yaymaya başlamıştır. Milli Görüş içerisinde ki yenilikçi kadroların bu çatıyı terk etmesiyle tabanını yenilikçi kadrolara ve yeni bir partiye kaptıran Milli Görüş kendi öz düşüncesine ve yola çıktığı ilk günlerde ki söylemlerine geri dönmüştür. Yeni kurulan Adalet ve Kalkınma Partisi ise sistem içerisinde uyumlu bir kitle partisi izlenimi çizerek siyasal İslamcı bir parti olmaktan çok daha öteye farklı eğilimleri içinde barındıran muhafazakâr bir yapıya dönüşmüştür.

Anahtar Kelimeler:

İslam, Siyasal İslam, Milli Görüş

The relationship between religion and politics has displayed itself through the process of the presence of humanity and the religion has caused deep-rooted changes in the structure of politics since it appeared, and also politics has affected the religion regarding its change and transformation. The relationship between religion and politics has been related to humanity individually,socially and in terms of class-division and has been deeply affected their lives. Political Islam has been formed in the context of political and social problems and developments of that period, on the basis of deep historical background of Islam. In the 19th Century, with the increasing relationship between the Islamic society and Western society and the crushing of Islamic societies’ under the power of the West because of war defeats, political islam first came up with the idea of “saving the state” and it has been changed and transformed according to the political conditions of each period since the time it came forward. This trend, which had emerged during the last period of the Ottoman Empire, showed itself first in the distant regions of the Empire. This also had been used by the Ottoman Empire as a political tool to keep the state standing. With the establishment of the Republic, it could not fit itself in the system because of the secular practices and rigid sanctions of the founders of the regime and it has made its presence felt within the congregations and sects, in the areas far from the center, until the end of the single-party term. Even though there were some attempts of establishing Political Islamist party in the comfort environment which provided by the multiparty era, they would be expected to wait until 1970 in order to found the first institutionalized party. From now on in the Turkish political life, the people who represent political Islam gathered themselves under the umbrella of the mainstream National Opinion and began to spread their activities under this roof. After losing its base to the innovative personnel and to a new party by the departure of its own innovative teams inside the National Opinion, National Opinion returned to its own self thoughts and to its first time discourses. The newly established Justice and Development Party, by drawing the impression of being a harmonious mass party to the system, has evolved into a fundamental structure that comprise different tendencies rather than being solely Political Islamist Party

PDF

___

AĞAOĞLU, Ahmet. Serbest Fırka Hatıraları, İletişim Yayınları, İstanbul, 2011.

AĞAOLULLARI, M.A., Aşırı Milliyetçi Sağ, Belge Yayınları, İstanbul, 2006.

AHMAD, Feroz. Modern Türkiye’nin Oluşumu, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2014.

AKŞİN, Sina. Çağdaş Türkiye 1908-1980, Koçak, C. Siyasal Tarih (1923-1950), Cem Yayınevi, İstanbul, 1989.

AKTAY, Yasin. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: İslamcılık. Bulaç, A. İslam’ın Üç Siyaset Tarzı veya İslamcıların Üç Nesli, İletişim Yayınları, İstanbul, 2005.

AKTAY, Yasin. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: İslamcılık. Ünsal, B, F. Mehmet Akif Ersoy Modern, İletişim Yayınları, İstanbul, 2005.

ALKAN, Mehmet, Ö. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası Tanzimat ve Meşruiyet’in Birikimi, Ünüvar, K. İttihatçılıktan Kemalizm’e İhya’dan İnşa’ya, İletişim Yayınları, İstanbul, 2001.

BALBAY, Mustafa. Devlet ve İslam, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul, 2014.

BORA, Tanıl - GÜLTEKİNGİL, Murat. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi, Akşin, S. S., Osmanlı Reform Çağında Osmanlıcılık Düşüncesi (1839-1913), İletişim Yayınları, İstanbul, 2002.

BORA, Tanıl - GÜLTEKİNGİL, Murat. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce İslamcılık, Çakır, R. Milli Görüş Hareketi, İletişim Yayınları, İstanbul, 2005.

BORA, Tanıl – GÜLTEKİNGİL, MURAT. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Milliyetçilik 4, Ertürk, O.G., Cumhuriyet Döneminde Türkçülüğün Çatallanan Yolları, İletişim Yayınları, İstanbul, 2008.

BOZKURT, Celil. Siyasal İslam’ın “Muhafazakâr Demokrat “ Söylemi ve Tarihsel Arka Planı, http://www.koprudergisi.com/index.asp?Bolum=EskiSayilar&Goster=Yazi&YaziNo=165, (Erişim Tarihi; 31.12.2014).

BULAÇ, Ali. İktidar Mücadelesinde İslam’da Meşruiyet Arıyorlar, Nokta Dergisi, 5-13, ss:24, İstanbul, 1997.

DUMAN, Doğan. Demokrasi Sürecinde Türkiye’de İslamcılık, Dokuz Eylül Yayınları, İzmir, 1997.

DURGUN, Şenol. Modernleşme ve Siyaset, A Kitap Yayınları, Ankara, 2010.

EMRE, Süleyman, Arif. Siyasette 35 Yıl, Risale Yayınları, İstanbul, 1991.

GÜLALP, Haldun. Kimlikler Siyaseti Türkiye’de Siyasal İslam’ın Temelleri, Metis Yayınları, İstanbul, 2003.

KARA, İsmail. İslamcıların Siyasi Görüşleri 1 Hilafet ve Meşrutiyet, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2001.

KARA, İsmail. Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi, Risale Yayınları, İstanbul, 1986.

KARA, İsmail. Din ile Modernleşme Arasında Çağdaş Türk Düşüncesinin Meseleleri, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2003.

KOCATÜK, Utkan. Atatürk ve Devrimleri Kronolojisi (1918-1938), Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, İstanbul, 1973.

KOKLAŞ, Eyüp. Modern Zamanlarda İslam ve Siyasal Meşruiyet Sorunu, Bilgi ve Hikmet Dergisi.4-12. ss:41. İstanbul, 1995.

MARDİN, Şerif. İslamcılık Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, İstanbul, 1985.

MARDİN, Şerif. Türk Modernleşmesi, İletişim Yayınları, İstanbul, 2011.

ORTAYLI, İlber - YALÇINTAŞ, Nevzat. Türköne, Mümtaz’er. Türkler İslamiyet ve Hilafet, Yakamoz Kitap, İstanbul, 2014.

ROY, Olivier. İslam’a Karşı Laiklik. Agora Kitaplığı, İstanbul, 2010.

SCHICK, Irvin Cemil - TONAK, Ertuğrul Ahmet. Geçiş Sürecinde Türkiye,

SELİM, Yavuz. Gülün Adı, Kim Yayınları, Ankara, 2003.

ŞENTÜK, Hulusi. Türkiye’de İslami Oluşumlar ve Siyaset İslamcılık, Çıra Yayınları, İstanbul, 2011.

TEKİN, Ahmet. Kur’an-ı Kerim. http://www.kuranmeali.org/4/nisa_suresi/58.ayet/kurani_kerim_mealleri.aspx

(Erişim Tarihi;11.12.2014)

TUNAYA, Tarık, Z. İslamcılık Akımı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2003.

YAVUZ, Hakan. Modernleşen Müslümanlar Nurcular, Nakşiler, Milli Görüş ve Ak Parti, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2005.

YILDIRIM, Ergün. AKP: Bir Politik Tasarının Sosyolojik Temsiliyeti, Birikim, 2002.

ZURCHER, Erik Jan. Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İletişim Yayınları, 2011.