KRİZ, KÜRESELLEŞME, SERMAYE HAREKETLERİ VE 2001 KRİZİNE GELİNEN SÜREÇTE İKTİSADİ POLİTİKA YANLIŞLARI

İkinci dünya savaşının sonrasında dünya ekonomik sistemi üzerinde yapılan düzenlemeler sonucu oluşturulan yeni kuruluşların uyguladığı ekonomi politikaları ve 1980 sonrası Küreselleşme ve sermaye hareketlerindeki serbestleşme dünya ekonomisinde krizlere yeni bir boyut kazandırmıştır. Bu boyut krizlerin etki alanını ulusal boyuttan uluslararası boyuta oradan da küresel boyuta taşımıştır.1930’lu yıllardan itibaren, ithal ikamesine dayalı sanayileşmeye yönelen Türkiye,1980’den sonra piyasa ağırlıklı dışa açık bir ekonomik model uygulamaya koymuştur. Bu tarihten sonra Türkiye, Dünya Bankası ve IMF desteğinde serbest piyasa ağırlıklı dışa açık politikaları esas alan ve neoliberal politikaları uygulayan ülkeler arasında yerini almıştır. Türkiye 1989 ortalarında sermaye hareketlerinin serbestleşmesi ile birlikte döviz kuru, cari açık, dış borç ve faiz oranlarındaki dalgalanmaların sebep olduğu krizlere maruz kalmıştır. Bunun sonucunda da yatırım, büyüme, istihdam ve gelir dağılımı gibi orta ve uzun döneme yönelik hedeflerde bozulmalar meydana gelmiştir. Bu nedenle ülke Cumhuriyet tarihinin en ciddi ekonomik krizleri olarak nitelendirilen Kasım 2000 ve Şubat 2001 krizlerini yaşamıştır. Kriz sonrasında toplumun her kesiminde ciddi ekonomik kayıplarla birlikte sosyal huzursuzluklar ve güvensizlik meydana gelmiştir. Bu çalışma ekonomik kriz kavramını esas alarak, Kasım 2000 ve Şubat 2001 krizlerinin oluşumun da etkisi olan dünyadaki sermaye hareketleri ve küreselleşme ile birlikte Türkiye ekonomisinde meydana gelen makro iktisadi politika değişikliklerini, makro iktisadi göstergeleri kullanarak analiz edilecektir.

CRISIS, GLOBALIZATION, CAPITAL MOVEMENTS AND 2001 WRONG POLICY ON ECONOMY CRISIS COME IN THE PROCESS

Economic policies which implemented by the new institutions who created as a result of amendments on the World economic system in the aftermath of the WWII and after 1980 the globalization of the world economy and the liberalization of capital movements it has added a new dimension to the crisis. This new dimension moved crisis of domain from national dimension to international dimension from there to a global scale. Since 1930s, Turkey which act towards industrilization based on importiimitation , after 1980 has implemented marked oriented and openness economic model. After this date, Turkey, ıt has taken its place among the countries which get assistance from World Bank and IMF, free market oriented based on opennes policies and implemented neoliberal policies. İn mid-1989 with the liberalization of capital movements, Turkey was exposed to crisis which caused by exchange rate, current account deficit, external debt and fluctuations in interest rates. As a result, deterioration has occured in medium and long term goals as investment, growth, employment and income distribution. Therefore, Turkey has experince November 2000 and February 2001 crisis which described as the country’s most serious economic crises in history of the republic. After the crisis, serious economic losses in all segments of the society with social unrest and distrust have occured. This study, based on the concept of economic crisis, global capital movements and globalization, which effect on November 2000 and February 2001 crisis, together with macroeconomic policy changes that occurred in Turkey’s economy, is going to analyses using macroeconomic indicators.

Keywords:

Economic Crisis, Crisis Causes, Globalization, Capital Flows, Policies of Economics The Turkey economy,

PDF

___

Kaynakça
AKYÜZ, Yılmaz. Küreselleşme ve Kriz, İktisat İşletme Finans Dergisi, Mayıs, 1995.
AKDİS, Muhammet. Küreselleşmenin Finansal Piyasalar Üzerindeki Etkileri ve Türkiye: Finansal Krizler-Beklentiler, Pamukkale Üniversitesi, 2002.
ALPER, C. Emre; ÖNIŞ, Ziya. Finansal Küreselleşme, Demokrasi Açığı ve Yükselen Piyasalarda Yaşanan Sürekli Krizler: Sermaye Hareketlerinin Liberalleşmesi Sonrasında Türkiye Deneyimi. Doğu Batı Dergisi, 2001, 4.17: 203-225.
ARRIGHI, Gıovanni. Uzun Yirminci Yüzyıl, Para,Güç ve Çağımızın Kökenleri. İmge Kitabevi Yayınları, 1.Baskı, İstanbul, 2000.
AYKAÇ, Burhan. Kamu Yönetiminde Kriz ve Kriz Yönetimi, Gazi Üniversitesi İİBD, 2/2001, s.123-132
BALSEVEN, Hale - ERCAN, Fuat. (Editörler) Kriz ve Türkiye Aşınan Teoriler. Phoenix Yayınevi, Ankara, 2013.
BORATAV, Korkut; AKYÜZ, Yılmaz. Türkiye’de Finansal Krizin Oluşumu. İktisat İşletme ve Finans, 2002.
BORATAV, Korkut. Bir Krizin Kısa Hikayesi, Arkadaş Yayınevi, Ankara, 2.Baskı, 2011.
BORATAV, Korkut. Türkiye İktisat Tarihi 1908-2009, İmge Kitapevi, Ankara, 17. Baskı, 2012.
BRAUDEL, Fernand. Kapitalizmin Kısa Tarihi, Say Yayınları, İstanbul, 1. Baskı 2013.
BRENNER, Robert. Ekonomide Hızlı Büyüme ve Balon, Dünya Ekonomisinde ABD’nin Yeri, İletişim Yayınları, İstanbul, 1. Baskı, 2007.
BUĞRA, Ayşe. İktisatçılar ve İnsanlar, İletişim yayınları 1995.
CAN, Halil. Organizasyon ve Yönetim, Siyasal Kitapevi, Ankara, 5. Baskı, 1999.
CEM, İsmail. Türkiye’de Geri Kalmışlığın Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2. Baskı, 2009.
ÇİLLİLER, Yavuz. Küreselleşme ve Milliyetçiliklere Etkisi, Akademik Hassasiyetler Dergi, 2014, Syı:1, s.89-90
DAVİS, E.P. Dept, Financial Fragility and Sistemic Risk, Clarendon Press-Oxford, 1992.
DAVUTOĞLU, Ahmet. Stratejik Derinlik, Türkiye’nin Uluslar Arası Konumu, Küre Yayınları, İstanbul, 2010.
DİKMEN, Ahmet Alpay - ERTUĞRUL, N.İlter. Kriz ve ..Toplum,İnsan, İdeoloji, Ekonomi, (YELDAN, Erinç. Konuşma Metni s.131) Ankara Tan Kitabevi Yayınları, 1.Baskı, 2009.
DİKMEN, Ahmet Alpay. Makine İş Kapitalizm ve İnsan, Ankara, Tan Kitabevi Yayınları, 1. Baskı, 2011.
DİNÇER,O. Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası, Timaş Yayınları, İstanbul, 1992.
DOĞANLAR, M. Türkiye Ekonomisinde 1994 Krizi İçin Öncü Göstergeler. 2006.
EĞİLMEZ, Mahfi. Küresel Finans Krizi, Piyasa Sistemlerinin Eleştirisi, Remzi Kitabevi, İstanbul, 10.Baskı, 2014.
ERCAN, Fuat, Öztürk-YAMAN, Melda. 1979 Krizinden 2001 Krizine Türkiye’de Sermaye Birikimi Süreci ve Yaşanan Dönüşümler, Praksis 19, s.53-93
ERDOĞAN, N. Dünya ve Türkiye’de Finansal Krizler, Yaklaşım Yayınları, Ankara, 2002.
ERDOĞAN, B. Gelişmekte Olan Ülkelerde Finansal Krizler ve Finansal Kriz Modelleri, Kahraman Maraş Sütçü İmam Üniversitesi, SBE, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, 2006.
EREN, A. ve SÜSLÜ, B. Finansal Kriz Teorileri Işığında Türkiye’de Yaşanan Krizlerin Genel Bir Değerlendirmesi, Yeni Türkiye Sayı, 41, yıl 7, Eylül-Ekim ss. 662-674,2001.
FRANKEL, J.A. No Single Currency Regime İs Right For All Countries Or At All Times, Essays İn İnternational Finance No:215, August 1999.
GOLDSTEİN, M. Turner,P. Bankacılık Krizleri: Kökenleri ve Politika Seçenekleri Çev: Karacan, A.İ., Dünya Yayınları, İstanbul, 1999.
GÜLOĞLU, Bülent - ALTUNOĞLU, Ender, Finansal Serbestleşme Politikaları ve Finansal Krizler: Latin Amerika, Meksika, Asya, Asya ve Türkiye Krizleri, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No:27, Ekim 2002
GÜNEŞ, Recep - DURMUŞ, Ahmet Fethi; SOLAK, Bilal. Küreselleşmenin Muhasebe Uygulamalarına Etkisi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 2012, 57-66.
HARVEY, David. Sermaye Muamması, Kapitalizmin Krizleri, Sel Yayıncılık, İstanbul, 1. Baskı, 2012.
HEİLBRONER, Robert.L. İktisat düşünürleri, Büyük iktisat Düşünürlerinin Yaşamları ve Fikirleri, Ankara, Dost Kitabevi, 3.Baskı, 2013.
HANÇERLİOĞLU, Orhan. Felsefe Ansiklopedisi: Kavramlar, Akımlar, Cilt 2, (E-1) Remzi Kitabevi, İstanbul, 1977.
HANÇERLİOĞLU, Orhan. Ekonomi Sözlüğü, Remzi Kitabevi, 2012.
ITOH, Makoto.-LAPAVITSAS, Costas. Para ve Finansın Ekonomi Politiği, Yordam Kitap, 1.Baskı, 2012.
IMF (1998), World Economic Outlook.
KARABULUT, G. Gelişmekte Olan Ülkelerde Finansal Krizlerin Nedenleri, Der. Yayınları, Yayın No: 328, İstanbul, 2002.
KAZGAN, G. Türkiye’de Ekonomik Krizler:(1929-2001) Nedenleri ve Sonuçları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme. DEGEV, Türkiye İş Bankası, 2002.
KEYDER, Çağlar. Türkiye’de Devlet ve Sınıflar, İletişim Yayınları, İstanbul, 17. Baskı, 2011.
KİBRİTÇİOĞLU, A. Türkiye’de Ekonomik Krizler ve Hükümetler, 1969-2001, Yeni Türkiye Dergisi, Ekonomik Kriz Özel Sayısı, Cilt 1, Sayı 44, Eylül-Ekim 2001, s.174-182, 2001.
KİNDLEBERGER, C. Manias, Panics and Crashes, New York: Basic Books, 1978.
KİNDLEBERGER, Charles P. – ALİBER, Robert Z. Finansal Krizler Tarihi, Çılgınlık, Panik ve Çöküş, Çev. Ümit
ŞENSOY, Türkiye İş bankası Yayınları, İstanbul, 2014.
KÖSE A.H.- Şenses F.- Yeldan,E. (Derleyenler) İktisat Üzerine Yazılar II, İktisadi Kalkınma, Kriz ve İstikrar, OktarTürel’e Armağan, İletişim Yayınları, İstanbul, 2006.
MASSON, P. Contagion: Monsoonal Effects, Spillovers, and Jumps Between Multiple Equilibria, IMF Working Paper, No. 98/142, September, 1998.
MAURİCE, Obsfeld. The Logic of Currency Crises (Para Krizinin Mantığı), NBRE Working Paper No:4640 Cambridge, MA, 1994.
MİSHKİN, F.S. Lessons From the asian Crises, NBER Working Papers No:7102,April, 1999.
OKTAR, Suat. DALYANCI, Levent. Finansal Kriz Teorileri ve Türkiye Ekonomisinde 1990 Sonrası Krizler, Marmara Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, Yıl 2010, Cilt XXIX, Sayı II, s.1-22
ÖNDER, İzzettin. Küresel Kriz ve Türkiye Ekonomisi
ÖNDER, T. Para Politikası Araçları, Amaçları ve Türkiye Uygulaması, Mayıs 2005.
ÖZATAY, Fatih. Parasal İktisat: Kuram ve Politika, Efil Yayınevi, Ankara. 2011.
ÖZATAY, Fatih. Finansal Krizler ve Türkiye, Doğan Yayıncılık, İstanbul, 2014.
ÖZBEK, Orkun. Ekonomik Kriz Belirtisi Olarak, Cari Açık- Büyüme İlişkisi, İzmir Ticaret Odası, ARGE, Bülteni, Şubat-Ekonomi, 2008.
PAMUK, Şevket. Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi, s.37-62, 276-296, 2014.
ROSANVALLON, Pierre. Refah Devletinin Krizi, Dost Kitabevi, Ankara, Çev. Burcu Şahinli, 2004.
SERDENGEÇTİ, S. Şubat 2001 Krizi Üzerine Düşünceler, Eylül 2002.
SÖNMEZ, Sinan. Dünya Ekonomisinde Dönüşüm, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara, 2. Baskı, 2005.
TCMB Para Politikası Raporu, Kasım 2001.
TOMANBAY, Mehmet. İktisat Bilimi ve Son Ekonomik Kriz, Gazi Üniversitesi İktisat Bölümü Yayını, 12.41:39-50, 2001.
TÜRK, İsmail. Kamu Maliyesi, Mevzuattaki Değişikliklere ve Son İstatistikî Verilere Göre Güncelleştirilmiş, 6.Baskı, Ankara, 2006.
TÜRK, İsmail. Maliye Politikası, Amaçlar, Araçlar ve Çağdaş Bütçe Teorileri, 20.Baskı, Ankara, 2007.
UYGUR, Ercan. Krizden Krize Türkiye: 2000 Kasım ve 2001 Şubat Krizleri, Türkiye Ekonomi Kurumu Tartışma Metni, No: 2001/1:18, 2001.
YELDAN, Erinç. Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi, Bölüşüm, Birikim ve Büyüme, İletişim Yayınları, 16. Baskı, İstanbul, 2012.
YAVAŞ, H. 1980 Sonrası Gelişmekte Olan Ülkelerde Yaşanan Finansal Krizler, Finansal Kriz Modelleri ve Çözüm Önerileri, Kadir Has Üniversitesi, SBE, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2007.
YILMAZ, Ömer. - KIZILTAN, Alaattin. - KAYA,Vedat. İktisadi Kriz Kuramları, Finansal Küreselleşme ve Para Krizleri, Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, Sayı. 24, Ocak-Haziran, s.77-96, 2005.
YÜCEL, Fatih. KALYONCU, Hüseyin. Finansal Krizlerin Öncü Göstergeleri ve Ülke Ekonomilerini Etkileme Kanalları: Türkiye Örneği, Maliye Dergisi, Sayı 159, Temmuz-Aralık 2010.
http://www.tdk.gov.tr
http://www.cihandura.com/arsiv/ekonomi-yazilari/496.html