BATILI KADIN SEYYAHLARIN ANLATIMLARINDA OSMANLI KADINI

Osmanlı toplumunun Osmanlı kültürü ile sanatının çeşitli yönlerinin aydınlatılmasında Avrupalı gezginlerin yazdıkları seyahatname, anı, günlük, mektup türündeki eserlerin bir kaynak olarak kullanılmasındaki yararları bilinmektedir. 19. Yüzyıl seyahat kültürü açısından kadınların aileleri ya da tek başlarına Doğu gezilerine çıkma imkânına kavuştuğu bir dönem olmuştur. Osmanlı kültürü ve sanatının başka alanlarında olduğu gibi Osmanlı haremi de birçok seyyahın ilgisini çeken konuların başında gelmektedir. Batılılaşmayla birlikte Osmanlı İmparatorluğu ve yeni düzenin gerekliliği kadına bakışa yeni bir boyut kazandırmış, belirtildiği gibi kadın seyyahların Türklerin haremine davet edilip oradaki kadınları gözlemlemeleri, daha gerçekçi sonuçların alınmasını sağlamıştır. Doğu hakkında kadınların kaleme aldığı seyahatname geleneğinin 18. yüzyılda Lady Mary Worthley Montagu’yle başladığı bilinmektedir. Bu sürecin ardından Osmanlı İmparatorluğu’na, başkent İstanbul’a ve Doğu’ya gelen kadın seyyahların Osmanlı kadınına bakışı ve yaklaşımı bu tarz çalışmalara farklı bir perspektiften bakılmasını sağlamaktadır. Bu çalışma bağlamında ele alınan kadın seyyahların anlatımlarında Osmanlı kadını, yasal hak ve özgürlükleriyle, günlük yaşamıyla, eğitimi, gelenek ve görenekleriyle, din ve inanış biçimiyle, eğlence yaşamıyla ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Doğu, Seyyah, Seyahatname, Harem, Osmanlı Kadını

OTTOMAN WOMEN IN THE IMPRESSIONS OF THE WESTERN WOMEN TRAVELERS

The advantages of using such literal works as travel books, journals, and diaries written by the European travelers, as a source in the enlightenment of the diverse aspects of Ottoman Empire's Ottoman culture and art are well-known. In terms of the travelling culture, 19th century was the period when women found the opportunity to go on an Eastern trip either with their families or by themselves. The Ottoman harem is the leading subject arousing the interest of many travelers as in the other areas of the Ottoman culture and art. The Ottoman Empire along with the westernization and the necessity of a new order brought a new aspect to woman perspective and due to the fact that women travelers were invited to the harem of the Turks and observed the women there enabled obtaining more realistic results. It is known that the travel book tradition written by women about the East started with Lady Mary Wortley Montagu in the 18th century. After that period, the viewpoint and approach of the women travelers going to the Ottoman Empire, capital İstanbul and the East towards the Ottoman woman enable us to evaluate such studies with a different perspective. Within the context of this study, the Ottoman women discussed in the narrations of women travelers are addressed under the titles of the Ottoman women with their legal right and independence, daily lives, education, customs and traditions, religion and beliefs and leisure.

Keywords:

East, Traveler, Travel Books, Harem, Ottomon Women,

PDF

___

Abdülaziz Bey (1995). Osmanlı Adet, Merasim ve Tabirleri. (Ed. K. Arısan - D. Arısan Günay). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. Altın, H. (2017, Kasım). Osmanlı Eğitim Tarihinde Darülmuallimat (Açılış ve Gelişim Süreci). Sosyal Araştırmalar Dergisi, Akademik Matbuat. Cilt: 1, Sayı:1, ss.23-27. Altunbay, M. (2015, Aralık). 16. ve 19. Yüzyılları Arasındaki Yabancı Seyahatnamelerde Osmanlı Devleti’ndeki Kadın Algısı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. Sayı:41, Cilt:8, s.59. Apak, M.S. – Gündüz, O.F. – Eray, F.Ö. (1997). Osmanlı Dönemi Kadın Giyimleri. İstanbul: T. İş Bankası Yayınları.

Barın Akman F. (2011). Batılı Kadın Seyyahların Gözünden Osmanlı Kadını. İstanbul: Etkileşim Yayınları.

Borak, S. (2004). Haremin iç Yüzü ‘Leyla Saz’ın Anıları. İstanbul:Kırmızı Beyaz Yayıncılık.

Davis, F. (2006). Osmanlı Hanımı 1718’den 1918’e Bir Toplumsal Tarih. (Çev. B. Tırnakçı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

Düğer, S. (2016). Kadın Seyyahların izlenimlerinde Osmanlı ve Batı Dünyası. İstanbul: Gece Kitaplığı Yayınları.

Ellison, G. (2009). İstanbul’da Bir Konak ve Yeni Kadınlar. (Çev. N. Akın). İstanbul: Dergah Yayınları.

Evren B. – Girgin Can, D. (1997). Yabancı Gezginler ve Osmanlı Kadını, İstanbul: Milliyet Yayınları.

Faroqhi, S. (2011). Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam Ortaçağdan Yirminci Yüzyıla. (Çev. E. Kılıç). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Fontmagne D.L.B. (1977). Kırım Harbi Sonrasında İstanbul. (Çev. G. Soytürk). İstanbul: Kervan Kitapçılık. Garnett, J.M.L. (2009). Türkiye’nin Kadınları ve Folklorik Özellikleri. (Çev. N. Elhüseyni). İstanbul: Oğlak Yayıncılık.

Germaner S. – İnankur Z. (1989). Oryantalizm ve Türkiye. İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Yayınları. Gürtuna, S. (1999). Osmanlı Kadın Giysisi. Ankara: TC Kültür Bakanlığı Yayınları.

Harvey, A. J. T. (1871). Turkish Harems and Circassian Homes. London: Hurst and Blackett. Hornby, L. E.B. (2007). Kırım Savaşı Sırasında İstanbul. (Çev. K. Işık). İstanbul: Kitap Yayınları. Kabbani, R. (1993). Avrupa’nın Doğu İmajı. (Çev. S. Tuncer). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.

Melman, B. (1995). Women’s Orients: English Women and The Middle East, 1718-1918. London: Macmillan Press Ltd.

Montagu, W.M.L. (1977). Türkiye Mektupları. (Çev. A. Kurutluoğlu). İstanbul: Tercüman Yayınları.

Müller, A.G. (2010). İstanbul’dan Mektuplar. (Çev. A. Batur). İstanbul: Şehir Yayınları.

Neave, L.D. (2008). Sultan Abdülhamit Devrinde İstanbul’da Gördüklerim. (Çev. N. Akın). Dergâh Yayınları, İstanbul, 2008. Ortaylı, İ. (2006). Osmanlı’yı Yeniden Keşfetmek. İstanbul: Timaş Yayınları.

Ortaylı, İ. (2007). Son İmparatorluk Osmanlı. İstanbul: Timaş Yayınları.

Ortaylı, İ. (2009). Osmanlı Toplumunda Aile. İstanbul: Timaş Yayınları.

Pierce, L. (1996). Harem-i Humayun Osmanlı İmparatorluğu’nda Hükümranlık ve Kadınlar. (Çev. A. Berktay). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Pardoe, J. (1997). 18. Yüzyılda İstanbul. (Çev. B. Şanda). İstanbul: İnkılap Kitabevi.

Pardoe, J. (2010). Sultanlar Şehri İstanbul. (Çev. B. Büyükkal). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.

Parla J. (2012). Efendilik, Şarkiyatçılık, Kölelik İstanbul: İletişim Yayınları.

Ramsay A.D. (2015). 19. Yüzyılın Sonlarında Türkiye’de Günlük Yaşam. (Çev. R. Çakıcıoğlu Oban- E. Uyanık). İstanbul: Say Yayınları.

Said, E. (2016). Şarkiyatçılık. (Çev. B.Yıldırım). İstanbul: Metis Yayıncılık.

Schiffer, R. (1999). Oriental Panorama British Travellers in 19th Century Turkey. Amsterdam-Atlanta: Radopi B.V.

Uluçay, M. Ç. (2013). Harem. Ankara: Ötüken Neşriyat.

Walker, M. A. (1886). Eastern Life and Scenery with Excursions in Asia Minor, Mytilene, Crete and Roumania. London: Chapman and Hall Limited.

Tezcan, H. (1979). Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Yüzyılında Kadın Kıyafetlerinde Batılılaşma. Sanat Dünyamız. Sayı:15, s.49-50.

Yancı, Ü. (2016, Mart). Batılıların Gözünde Osmanlı Kadını İmajı Üzerine Bir Değerlendirme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi (Asos Journal). 4(23). ss.386-389.