Şeyhülislâm Bahâyî’nin “Neylersin” Redifli Gazeline Yazılmış Nazire, Taştir ve Tahmisler

Klâsik Türk edebiyatının gelişmesine; şairlerin yetişip olgunlaşmasına katkı sağlayan nazirecilik geleneği, geçmiş ve gelecek arasında bir köprü oluşturmuştur. Nazirecilik geleneği ile yüzyıllar önce yaşayan bir şairin adı yaşatılmış ve şiirleri güncelliğini muhafaza etmiştir. Böylelikle şairler arasında şiir vasıtasıyla bir muhabbet hâsıl olmuştur. Klâsik Türk edebiyatının önemli şairlerinden biri olan Bahâyî, 17. yüzyılın önde gelen şahsiyetlerindendir. Âlim ve şair bir zat olan Bahâyî’nin kaleme almış olduğu “neylersin” redifli şiir, gerek kendi döneminde gerekse kendinden sonraki dönemde pek çok şairi etkilemiştir. Bahâyî’nin “neylersin” redifli şiirine yazılan nazire ve tahmisler, şairin üslubunun beğenildiği ve takdir edildiği anlamına gelmektedir. Çalışmamızda Bahâyî’nin (ö. 1654) oldukça meşhur olan “neylersin” redifli gazeline yazılmış olan nazire ve tahmislere yer verilmiştir. Söz konusu “neylersin” redifli şiire; Nâ’ilî-i Kadîm (ö. 1666), Güftî (ö. 1677), Haylî Ahmed Çelebi (ö. 1686), Nasûhî (ö. ?), Vahyî (ö. 1718), Nazîm (ö. 1727), Sebkatî (ö. 1754), Ferrî (ö. 1805) ve İlhâmî (ö. 1808) tarafından nazire, taştir ve tahmisler yazılmıştır. Yapılan bu çalışmayla Bahâyî’nin “neylersin” redifli şiiri merkeze alınmış ve bu şiirin, şairler üzerindeki etkisi gösterilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Şeyhülislâm Bahâyî, neylersin, nazire, tahmis, taştir

Nazires, Taştir and Tahmises Written in Şeyhülislâm Bahâyî's Ghazal with "Neylersin" Redif

Development of classical Turkish literature; The nazire tradition, which contributes to the upbringing and maturation of poets, has created a bridge between the past and the future. With the nazire tradition, the name of a poet who lived centuries ago was kept alive and his poems were kept up to date. Thus, a friendship was formed between poets through poetry. One of the important poets of classical Turkish literature, Bahâyî is one of the leading figures of the 17th century. One of the scholars and poets, Bahâyî's poem with “neylersin” redif influenced many poets both in his own time and in the period after him. The nazires and tahmises written on Bahâyî's poem with “neylersin” redif mean that the poet's style is admired and praised. In our study, nazire and tahmis written by poets are included in Bahâyî's (d. 1654) ghazal with “neylersin” redif. “Neylersin” to poetry with redif; Nâ'ilî-i Kadîm (d. 1666), Güftî (d. 1677), Haylî Ahmed Çelebi (d. 1686), Nasûhî (d. ?), Vahyî (d. 1718), Nazîm (d. 1727), Sebkatî (d. 1754), Ferrî (d. 1805) and İlhâmî (d. 1808) wrote nazires, taştir and tahmises. In this study, Bahâyî's poem with redif “neylersin” was taken into the center and the effect of this poem on poets was tried to be shown.

Keywords:

Şeyhülislâm Bahâyî, neylersin, nazire, tahmis, taştir,

PDF

___

Abdülkadiroğlu, A. (1985). İsmail Belîğ nuhbetü’l-âsâr li-zeyli zübdetü’l-eş’âr. Gazi Üniversitesi Yayınları.
Ay Say, Ü. (2021). Sebkatî (Sultan I. Mahmut). Öztoprak, Nihat (Ed.), Osman Bey’den Sultan Vahdettin’e (s. 295-313). İdeal Kültür Yayınları.
Çakır, M. S. (2018). Yahyâ Nazîm Divanı (Tez No. 512574) [Doktora tezi, Cumhuriyet Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=hpOlziMLFhw5aop604wmgA&no=U5vCfBGn8cUcnVPZDUU9Nw
Çapan, P. (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî: Nuhbetü’l-âsâr min fevâ’idi’l-eş’âr inceleme-metin-indeks. AKM Yayınları.
Çınarcı, M. N. (2019). Tezkiretü’ş-şu‘arâ. Erişim tarihi: 28.05.2023. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/64059,seyhulislam-arif-hikmet-bey-tezkiresipdf.pdf?0 Ergun, S. N. (1935-45). Türk şairleri. C.2.
Gedik, N. (2021). İlhâmî Sultan III. Selim. İdeal Kültür Yayınları.
İpekten, H. (2019). Nâ’ilî-i Kadîm Dîvân. Erişim tarihi: 04.02.2023. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/67155,naili-i-kadim-divanipdf.pdf?0
İsen, M. (2016). Türler. İsen, Mustafa (Ed.), Eski Türk edebiyatı el kitabı (10. Baskı, s. 295-320). Grafiker Yayınları.
Kırbıyık, M. (1994). Ferrî Mehmed hayatı, eserleri ve Dîvânı’nın tenkîdli metni (Tez No. 30428) [Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=1UP8xT-h1zmBgtWoqY7ycA&no=1UP8xT-h1zmBgtWoqY7ycA
Köksal, M. F. (2018). Sana benzer güzel olmaz (divan şiirinde nazire). Büyüyenay Yayınları.
Kutluk, İ. (1962). Nâilî-i Kadîm hayatı ve eserleri. Osman Yalçın Matbaası.
Özdil, H., & Göktaş, V. (2023). Şeyhülislâm Bahâyî’nin “neylersin” redifli gazelinden hareketle kaleme alınmış iki tehzil. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (34), 674-691. https://doi.org/10.29000/rumelide.1316214
Pala, İ. (2018). Ansiklopedik divân şiiri sözlüğü. Kapı Yayınları.
Taş, H. (2004). Vahyî Divanı ve incelenmesi (Tez No. 146929) [Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=ueQypixRNUEyCQUtr5UDBg&no=USbKAm7jgVApK7zjuifooA
Taştan, E. (2017). “17. yüzyıl şairi Hayli Çelebi ve Divanı”. Al-Farabi 1. Uluslararası sosyal bilimler kongresi, Bildiriler Kitabı (s. 746-755).
Uludağ, E. (1992). Şeyhülislâm Bahayi Divânı. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yılmaz, K. (1983). Güftî hayatı, eserleri, edebî kişiliği, tezkireciliği ile dîvânı, zafernâmesi ve teşrîfâtü'ş-şuarâ'sının tenkitli metni. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yılmaz, K. (2001). Güftî ve teşrîfâtü’ş-şu’arâsı. AKM Yayınları.
Zavotçu, G. (2017). Rızâ tezkiresi. Erişim tarihi: 26.05.2023. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/73320,riza-tezkiresi2020pdf.pdf?0