Nakîb-zâde Refîk-i Tarsusî ve "Ezhâr Yâhûd Mecmûʿa-i Eşʿâr"ı

Mehmed Refîk Efendi, XX. yüzyılda klasik şiir geleneğini devam ettiren şairlerden biridir. Refîk-i Tarsûsî olarak meşhur olan şair, hayatını tespit edilebildiği kadarıyla Tarsus, Kayseri ve Mısır’da geçirmiştir. Şairin bilinen tek eseri, 48 sayfadan ibaret Ezhâr Yâhud Mecmûʿa-i Eşʿâr’ıdır. Eserini 1909 yılında yayımlamıştır. Gazel, şarkı, muhammes, murabba, mesnevi, kıt’a, müstezad ve müfred nazım şekilleriyle tertip edilen eserde elli altı şiir bulunmaktadır. Bazı şiirlerinde başlık ve noktalama işaretlerini kullanan şair, müşterek şiir yazma geleneğine uygun manzumeler kaleme almıştır. Refîk, şiirlerinin büyük çoğunluğunu âşıkâne tarz üzere kaleme almış, az sayıda hikemî muhtevalı şiirler de yazmıştır. Bunlar arasında vatan konulu dört manzumesi ve bu minvaldeki beyitleriyle kendi hayatıyla ilgili ipuçlarına yer vermiştir. Şiirlerinde ayrıntılı olmasa da dönemin olaylarına, bilimsel gelişme ve değişmelere, Batı dünyası ile Osmanlı arasındaki farklara işaret etmiştir. Bu çalışmada ilk kez Ezhâr Yâhud Mecmûʿa-i Eşʿâr’daki şiirler çevriyazı yoluyla verilmiş ve eser esas alınarak muhtasar bir inceleme kaleme alınmıştır.

Nakîb-zâde Refîk al-Tarsûsî and His “Ezhâr Yâhud Mecmûʿa-i Eşʿâr”

Mehmed Refik Efendi is one of the poets who continued the tradition of classical poetry in the 20th century. The poet, famous as Refîk-i Tarsûsî, spent his life (as far as can be determined) in Tarsus, Kayseri and Egypt. The only known work of the poet is Ezhâr Yâhud Mecmûʿa-i Eşʿar, which consists of 48 pages. His work was published in 1909. There are fifty-six poems in the work, which is arranged in ghazal, şarki, muhammas, murabba, masnavi, kit’a, müstazad and mufrad verse forms. Using titles and punctuation marks in some of his poems, the poet wrote poems in accordance with the tradition of writing joint poems. Refîk wrote most of his poems in amorous style and wrote a few poems with a hikami content. Among these, the poet included clues about his own life with his four poems on the theme of homeland and couplets in this manner. Although not detailed in his poems, Refik pointed to the events of the period, scientific developments and changes, and the differences between the Western world and the Ottoman Empire. In this study, for the first time, the poems in Ezhâr Yâhud Mecmûʿa-i Eşʿâr were given through transcription, and a concise review was written based on the work.

PDF

___

Ahmet Vefik Paşa (1293/1876). Lehçe-i Osmânî. İstanbul: Tabhâne-i Âmire.
Arslan, M. (2015, 14 Haziran). Refîk. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/refik-mehmed-refik-efendi-tarsuslu.
Beyhakî, Ahmed b. Hüseyn. (1423/2003), Şu’abü’l-îmân. (C.13). Riyad: Mektebetü’rRüşdî.
İnal, İbnülemin M. K. (1988). Son Asır Türk Şairleri (C. 3). İstanbul: Dergâh Yay.
Kılıç, A. (2014, 13 Kasım). Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Emin Efendi. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/emin-efendi-divrikli-damad-emin.
Ki̇raz, S. (2019). Refîk-i Tarsusî ve Müşterek Gazelleri. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, 5(4), 673-686.
Kur’an-ı Kerîm Meali (2011). Hzl. Halil Altuntaş - Muzaffer Şahin, 12. Baskı. Ankara: DİB Yay.
Mehmed Refîk Efendi (1327/1909). Ezhâr Yâhud Mecmû‘a-i Eş‘âr. Mısır: Osmanlı Matbaası.
Mehmed Refîk Efendi (1911). Mecmû‘a-i Eş‘ârımdan Bir Sahîfe. Beyânü’l-hak, İstanbul: Osmanlı Meziyet-i İktisadiye Matbaası, 6(137), 2472.
Şemseddin Sâmî (1311/1894). Kâmusu’l-alâm (C. IV). İstanbul: Mihran Matbaası.
Tuman, M. N. (2001). Tuhfe-i Nâilî I-II. (Hzl. Cemal Kurnaz - Mustafa Tatcı). Ankara: Bizim Büro Yay.
Tümer, C. Ş. (2008). 19. Yüzyıl Metinlerinde Genel Bir Tercih: “Yahut”lu Başlık Kalıplaşması. Journal of Turkish Studies, Volume 3 Issue 1(3), 380-398.
Yılmaz, M. (2013). Kültürümüzde Âyet ve Hadisler, İstanbul: Kesit Yay.