BATMAN’DA MEKÂNSAL VE TOPLUMSAL AYRIŞMANIN YANSIMASI OLARAK GÜVENLİKLİ SİTELER

Batman’ın kentleşme süreci güvenlikli bir site etrafındaki yerleşimlere dayanmaktadır. 1950’li yıllarda petrol rafinerisi yerleşkesinin korunması için örülen duvarlar ve güvenlik önlemleri o dönemlerde ülkedeki ilk güvenlikli site alanlarından birini oluşturmuştur. Batman’da bu deneyimin ardından güvenlikli site örnekleri yarım asır boyunca sınırlı bir şekilde gerçekleştirilmiştir. Ancak 2000’li yılların başından itibaren özellikle inşaat firmalarının güvenlik ve ayrıcalıklı yaşam vaadi ile kurduğu sitelerin hızla yükseldiği bir kentleşme deneyimlenmektedir. 2000’li yılların başından itibaren binaların etrafında yükselen duvarlar, güvenlik teknolojileri ve gözetleme mekanizmaları, özel güvenlik personelleri ile yeni mekânsal örgütlenme biçimi, sakinlerine farklı yaşam olanakları sunmakta; eş zamanlı olarak yarattığı sınırlarla kentin diğer sakinlerinden de bu kesimi ayrıştırmaktadır. Son dönemlerde kentsel dönüşüm adı altında yürütülen çoğu proje de güvenlikli sitelerin sayısını arttırmakta; bu projelerle beraber toplumsal ayrışma daha da görünür hale gelmektedir. Bu çalışmada, Batman’da özellikle kentin kuzey yönünde son yıllarda sayıları hızla artan güvenlikli site tipi konut üretimlerinin farklı boyutlarda değerlendirilmesi, mekânsal ve toplumsal bağlamdaki yansımaları analiz edilmektedir. Kentte iki güvenlikli sitede yaşayanlarla yapılan görüşmeler sonucunda bu tarz konutlara rağbetin büyük oranda güvenlik kaygısı ile arttığı ve mekânsal ayrışmanın toplumsal ayrışmayı beslediğine ulaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Kent, Güvenlikli Siteler, Mekansal Ayrışma, Toplumsal Ayrışma, Batman

GATED COMMUNITIES AS A REFLECTION OF SPATIAL AND SOCIAL SEPARATION IN BATMAN

PDF

___

ALKAN, L., (2014). “Ankara’da Değişen Konut Örüntüsünün Yeni Yüzü: Rezidanslar”, 5. Kentsel ve Bölgesel Araştımalar Ağı Sempozyumu, Ankara, 1-13. ALVER, K. (2010). Siteril Hayatlar, Hece Yayınları, 2.Basım, Ankara. AYDIN, S (2012). “İstanbul’da Orta Sınıf ve Kapalı Siteler”, İdealkent dergisi, 6: 96-123. BAL, E., ve ALTUN, D. A., (2009). “Yatırımcı Firmaların Nitelikleri Bağlamında İstanbul ve İzmir’deki Kapalı Konut Siteleri”, DEÜ Mühendislik Fakültesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 11(32):1-9. BLAKELY, E. J. & Snyder, M. G. (1997). Fortress America: Gated Communities in the United States, Brookings Institution Press, Washington D.C. GENİŞ, Ş. (2009). “Neo-liberal Kentleşmenin Mekânda Yansımaları: İstanbul’da Güvenlikli Siteler”, Toplum ve Bilim, 116: 121-156. İÇLİ, G., (2013). “Kentsel Yapılı Çevrenin Üretimi ve Yeni Mekânsal Dinamikler - Kentsel Dönüşüm Üzerine Sosyolojik Bir Değerlendirme”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(1): 247-257. KURTULUŞ, H. (2005), “İstanbul’da Kapalı Yerleşmeler Beykoz Konakları Örneği”, İstanbul’da Kentsel Ayrışma, (Ed. Hatice Kurtuluş), Bağlam Yayıncılık, İstanbul. KÜMBETOĞLU, B. (2012) Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma, 3.baskı, Bağlam Yayıncılık, İstanbul. LEFEBVRE, H. (2010). Gündelik Hayatın Eleştirisi 1, (Çev.) ERGÜDEN I., Sel Yayıncılık, İstanbul. LEFEBVRE, H., (2016). Mekânın Üretimi, (Çev.) ERGÜDEN I., Sel Yayıncılık, İstanbul. MUTDOĞAN, S., (2014). “Türkiye’de Çok Katlı Konut Oluşum Sürecinin İstanbul Örneği Üzerinden İncelenmesi”, Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar Dergisi, 1-27. ÖNCÜ, A., (2005). İdeal Ev Mitolojisi Sınırları Aşarak İstanbul'a Ulaştı, İletişim Yayınları, İstanbul. ÖZGÜR, E.F., (2006). “Sosyal ve Mekansal Ayrışma Çerçevesinde Yeni Konutlaşma Eğilimleri: Kapalı Siteler, İstanbul, Çekmeköy Örneği”, Planlama Dergisi, 79-95. PEROUSE, J. F. ve DANIŞ, D. (2005). “Zenginliğin Mekanda Yeni Yansımaları: İstanbul'da Güvenlikli Siteler”, Birikim, 104: 92-123. POLAT, Y. ve KARTAL M. (2018). “Cumhuriyetten Günümüze Türkiye’de Modernleşme Bağlamında Dışa Kapalı Konut Üretimi” Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,10 (4): 63-76 ROBERTSON, R., (1999). Küreselleşme Toplum Kuramı ve Küresel Kültür (Çev.) YOLSAL Ü.H., Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara. SIRAMKAYA, S.B., (2018). Dışa Kapalı Konut Yerleşimlerinin Mekânsal Organizasyonlarındaki Değişimin İncelenmesi: Konya Örneği, Mimarlık, Planlama ve Tasarım Araştırmaları, (Ed.) PARLAK BİÇER Z. Ö., Nobel Kitabevi, İstanbul. SİPAHİ, E. B. (2012). “Yeni” Liberalizmin “Yeni” Yaşam Alanları Olarak Güvenlikli Siteler: Konya Örneği”, İdealkent dergisi, 7: 110-135. STAVRİDES, S., (2010), Kentsel Heterrotopya, (Çev.) KARATAY A., Sel Yayıncılık, İstanbul. ŞENYURT, C. M., (2015). “Kent Mekânında İktidarın Yeniden Üretimi İki ‘Güvenlik’ Mekanı: Kapalı Yerleşimler ve F Tipi Hapishaneler”, Türkiye Hapishane Çalışmaları Merkezi, 1-14 TÖRE Ö. & SOM K. (2009). “Sosyo-Mekânsal Ayrışmada Korunaklı Konut Yerleşmeleri”, Megaron Dergisi, 4(3):121-130