Antik Kaynaklara Göre Kappadokia Bölgesi Bitkileri

Orta Anadolu platosunun merkezi konumunda yer alan Kappadokia Bölgesi hemen hemen tüm tarihi devirler içerisinde oldukça önemli bir konuma sahip olmuştur. Aynı zamanda bu coğrafya çok sayıda medeniyetin kurulması ve şekillenmesine de ev sahipliği yaparak bahsi geçen önemini somut olarak ortaya koymuştur. Bölge coğrafi konum açısından oldukça stratejik bir noktada yer aldığı gibi iklim ve bunun bir sonucu olarak bitki örtüsü bakımından da çeşitlilik arz etmektedir. Melitene hariç büyük bir kısmı karasal iklimin etkisi altında olan Kappadokia Bölgesi’nde temel ihtiyaç ürünleri olan arpa ve buğdayın yanı sıra antik çağ yazarları adamantis, therioarca, polemonia, Selgitik yağı, botrys ya da ambrosia vs gibi çok sayıda şifa amaçlı kullanılan bitkilerden de bahsetmektedirler. Hatta antik yazarlar bu bitkilerin local yetişme alanları ve şekillerine dair oldukça detaylı bilgiler aktarmaktadırlar. Bölgede günlük hayatın temel ihtiyacını karşılama ve şifa verenlerin yanı sıra bir de bölge ticaretinde oldukça önemli rolü olan bitkiler yer almaktadır. Örneğin Caesarea bölgesinde bulunan sık ormanlardan elde edilen keresteler, Melitene’de zeytin ve dahası en lezzetli Grek şarabıyla bile rekabet edebilecek kadar kaliteli Monarite şarabının elde edilmesinde gerekli olan bağcılık bölgenin en temel geçim kaynaklarıdır. Kappadokia bitkiler konusunda bu denli zengin yapısını bugün bile muhafaza etmeyi başarmıştır. Bu çalışmamızda antikçağ yazarlarının ve seyyahların verdikleri bilgiler doğrultusunda antikçağlarda bölgede yetişen ve şifa, ticaret, besin kaynağı vs. amaçlı kullanılmış olan bitkiler incelenecektir

Anahtar Kelimeler:

Kappadokia, Antik Çağ, Bitki

Plants of Cappadocia According to the Ancient Sources

Cappadocia Region, in the middle of Central Anatolian Plateau has had an important position throughout the history. In the same time this land has created and shaped many civilisations and showed its mentioned importance perceptibly. The region is located on a very strategical position in terms of geographical conditions and by the help of its climate many species of plants have grown in the region. Except from Melitene most of the region was under the continental climate effect. Ancient sources mentioned about herbs such as adamantis, therioarca, polemonia, Selgitic oil, botrys or ambrosia which were used for medical purposes beside common grain like wheat and barley grown for daily consumption. Also, the ancient sources give detailed information about the local growing places or even shapes of these plants. In addition to these plants and herbs the region produced some commercial plants as well. These commercial plants had contributions to the economy of the region. For example dense forest of the Caesarea region provided timber, olives were grown in Melitene and the latter city produced Monarite wine which could be compared only with Greek wine which was the most quality wine then. Diversity and richness of the plants in Cappaodcia region could be observed even today. This study focuses on the plants of Cappadocia used for medicine, commerce and nutrition in the light of ancient sources

Keywords:

Cappadocia, Ancient Age, Plant,

PDF

___

Diodorus Sicilus (1989) Bibliotheke Historike, The Library of History, (Çev. C. H. Old father). Harvard University Press.
Gregory of Nazianzes (1995) Epistulae. Select Orations of Saint Gregory Nazianzen. (Çev. C. G. Browne, J.E. Swallow). Peabody, Mass; Hendrickson.
Gregory of Nyssa (2007) Epistolae. The Letters, (Çev, A. M. Silvas), Brill. Leiden-Boston.
Herodotos (1991) Historia, Tarih, (Çev: Müntekim Ökmen). Türkiye İş Bankası Kültür Yay. İstanbul.
Hesiodos (2014) Thegonia, Tanrıların Doğuşu, (Çev. F. Akderin), Say Yay. 52, İstanbul.
Homeros, Ilias. The Iliad. (Çev. A. T. Murray), William Hieneman, 638, London.
Plinius (1945) Naturalis Historia, The Natural History, XII-XVI, (Çev. H. Rackham), Harvard University Press, 556, London.
__________(1950) Naturalis Historia, The Natural History, XVII-XIX, (Çev. H. Rackham), Harvard University Press, 544, London.
__________ Naturalis Historia, The Natural History, XX-XXIII, (Çev. W.H.S. Jones, D. Litt), Harvard University Press, 532, London.
__________ Naturalis Historia, The Natural History, XXIV-XXVII, (Çev. W.H.S. Jones), Harvard University Press, 558, London.
__________(1963) Naturalis Historia, The Natural History, XXVIII-XXXII, (Çev. Çev. W.H.S. Jones, D. Litt), Harvard University Press, 575, London.
Strabon (2000) Geographika (XII, XIII, XIV), Coğrafya, (Çev: Adnan Pekman). Arkeoloji ve Sanat Yay. İstanbul.
Theophrastus (1972) Historia Plantarum, Equiry Into Plants. (Çev. Arthur Hort). London: William Heinemann. MODERN KAYNAKLAR
ATAR, B. (2017) Gıdamız Buğdayın, Geçmişten Geleceğe Yolculuğu, Süleyman Demirel Üniversitesi Yalvaç Akademi Dergisi, 2 (1), 1-12.
AUSTIN, M. (2006) The Hellenistic World from Alexander to the Roman Conquest (Second Edition), Cambridge University Press, Cambridge.
BAYDUR, N. (1994) Anadolu’daki Kutsal Dağlar Dağ-Tanrılar. İstanbul: Graphis Yay.
BİLGİÇ, E. (1946) Anadolu’nun İlk Yazılı Kaynaklarındaki Yer Adları ve Yerlerinin Tayini Üzerine İncelemeler, Belleten, X, 381-423.
BRIANT, P. (2002). From Cyrus to Alexander A History of the Persian Empire (Çev.: Peter T. Daniel), Winona Lake, Indiana.
BURTON, E. (2005) Tyana, (Ed. Charles G. Herbermann) The Catholic Encyclopedia, Tournely-Zwirner, V.15: 200.
ERHAT, A. (1984) Mitoloji Sözlüğü, Remzi Kitabevi, 365, İstanbul.
ERTEM, H. (1987) Boğazköy Metinlerine Göre Hititler Devri Anadolu’sunun Florası, TTK, 180, Ankara.
ESİN, U. (1998) Paleolitik’ten İlk Tunç Çağı’nın Sonuna: Tarihöncesi Çağların Kapadokyası. (Ed: Metin Sözen). Kapadokya. İstanbul: Ayhan Şahenk Vakfı yay.
HERZFELD. E. (1968) The Persian Empire, Studies in Geography and Etnography of the Ancient Near East. Wiesbaden.
HILD, F. ve Restle, M. (1981). Kappadokien, Tabula Imperii Byzantini, Wien.
GÖKHAN, İ.(2011) İslam-Bizans Mücadelesi’nde Orta Kapadokya Bölgesi (640–962), I. Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu, 16-19 Kasım, Nevşehir, 255- 271.
GÜNDOĞMUŞ, M.E, TAŞÇI, M. (2017) Hünnap (Zizyphus jujube mill.) Bahçelerinde Gelir Yöntemine Göre Değerleme: Denizli İli Çivril İlçesi Örneği, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 14 (02), 42-53.
KAPLAN, M, ARIHAN, S, K. (2012) Antik Çağdan Günümüze Bir Şifa Kaynağı: Zeytin Ve Zeytinyağının Halk Tıbbında Kullanımı, AÜDTCFD, 52-2, 1-15.
KAYA, M. A. (2005) Anadolu’da Roma Eyaletleri: Sınırlar ve Roma Yönetimi, Tarih Araştırmaları Dergisi, 38, 11-30.
KOELSCH, W. A. (2004) Squinting Back at Strabo, Geographical Review, 94/4, 502-518.
LAFLI, E. (2017) Antik Hellen Ve Roma Dönemlerinde Anadolu’da Bağcılık Ve Şarapçılık, Üzümün Akdeniz’deki Yolculuğu Konferans Bildirileri, İzmir Büyükşehir Belediyesi Akdeniz Akademisi, 19-57.
MITFORD, T. B. (1980) Roman Rough Cilicia, ANRW, 7/2, 1230-1261.
OĞUZ, H. İ. (2012) Adıyaman’da Meyvecilik ve Sorunları Üzerine Bir Araştırma, 31 Mayıs- 2 Haziran, 117-127.
ORHAN DELİORMAN, D, ERGUN, F, ORHAN, N. (2011) Anadolu Medeniyetlerinde Asma (Vitis vinifera L.), AÜDTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, 30/50, 69-80.
ÖNEN, H, ÖZASLAN, C, AKYOL, N. (2015) Ambrosia Artemisiifolia, Türkiye İstilacı Bitkiler Kataloğu, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Bitki Sağlığı Araştırmaları Daire Başkanlığı, 183- 193, Ankara.
ÖZBAŞARAN, M, DURU, G, TEKSÖZ, D, OMACAN, S. (2010) Yaşayan Geçmış: Aşıklı Höyük, TÜBA-KED 8, 7-20.
RAMSAY, W. M.(1960) Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası. Milli Eğitim Basımevi, 557, İstanbul.
ROBERTSON, N. (1983) Greek Ritual Begging in Aid of Women's Fertility and Childbirth, Transactions of the American Philological Association (1974-),The Johns Hopkins University Press, 113, 143-169.
SALE, W. (1961) The Hyperborean Maidens on Delos,The Harvard Theological Review, 54/2, 75-89.
SEVİN, V. (2003) Eski Anadolu ve Trakya, Başlangıcından Pers Egemenliğine Kadar,