ANADOLU HALK HEKİMLİĞİNDE KÖSTEBEK KULLANIMI VE KÖSTEBEK OCAKLARININ MİTOLOJİK YANSIMALARI

Köstü ya da kösnü olarak da tabir edilen köstebek ocakları, köstebek adı verilen, halk arasında çıbanolarak da geçen, bir çeşit cilt hastalığının ya da boğaz ağrılarının tedavi edildiği ocaklardır. Köstebek ocaklıları,ocaklı olma şeklinden dolayı diğer ocaklılardan ayrılır. Normal şartlarda olağanüstü birtakım olaylardan sonraocaklı olma ve el vererek ocağın devamlılığı söz konusuyken köstebek ocağı bu usullerle ilerlemez, bunlarınyerine ocak olmak isteyen kişi köstebeği boğarak öldürür. Köstebeği öldürerek hayır kazanacağına inananocaklılar boğaz ağrılarını veya köstebek adı verilen, vücudun çeşitli yerlerinde oluşan cilt hastalığını tedavi eder.Temelinde köstebek öldürerek güç kazanmaya dayanan ocaklarda fiziksel olarak köstebeğe benzeyen hastalıklarbenzerlik büyüsü mantığıyla tedavi edilmektedir. Bu uygulamaların dışında bazı ocaklarda köstebeğin etinden,ayaklarından ve yerden çıkardığı topraktan yararlanıldığı da olur. Bir hayvanı öldürerek hayır kazanma vebundan dolayı ocaklı olma mantığı köstebek ile ilgili inanışlara ve köstebeğin mitolojik yansımalarına dikkatçekmektedir. Türk mitolojisinde köstebek Tanrının lanetlediği ve yeraltına gönderdiği bir hayvanken ocaklardahalk hekimliği uygulamalarında eti ya da mistik gücüyle insanlara şifa olmaktadır. Bu makalede köstebekocaklarının temelinde yatan inanışlar mitolojik bağlamda çözümlenerek köstebeğin Türk mitolojisindekiyansımaları ve bundan kaynaklı kullanım şekilleri değerlendirilmiştir. Köstebek ocağı ile ilgili uygulamalar veköstebek ile ilgili inanışlar Türkiye’de halk hekimliği ile ilgili ya da monografi olarak hazırlanmış yüksek lisansve doktora tezlerinden elde edilmiştir.

___

  • Acar, H. V. (2017). Türk Halk Hekimliğindeki Ocak Çeşitleri, Lokman Hekim Dergisi, 7(2): 54-72 http://lokmanhekim.mersin.edu.tr. Acıpayamlı, O. (1989). Türkiye Folklorunda Halk Hekimliğinin Morfolojik ve Fonksiyonel Yönden İncelenmesi. Türk Halk Hekimliği Sempozyumu Bildirileri 23–25 Kasım 1988 Ankara. Ankara: Kültür Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları, 1–8.