Medya Etiğine Dair Tartışmalar: The Post Filminin Medya Etiği Kriterleri Açısından Analizi

Yasanın kendilerini muhayyer bıraktığı durumlarda gazeteciler, bir olay haberleştirirken kişisel çıkarlar ile toplumun çıkarı, evrensel ahlaki prensipler ile kişisel ahlaki kanaatler arasında bir seçim yapmak zorunda kalabilirler. Her iki seçeneğin de almaşık biçimde dezavantajlar yarattığı bu tür durumlara etik ikilemler denir. Aslında gazetecilik etik sorunları, her zaman vicdanen mutmain bir karar verebilmek için derin ve dikkatli uslamlamalar gerektiren ikilemler şeklinde karşımıza çıkmaz. Bazen de duyarsızlık, özensizlik, eski yazma alışkanlıkları hatta bencillik, korkaklık, kayırmacılık gibi sosyo-psikolojik etkiler altında etik uslamlamaya gerek duymaksızın ahlaken kötü tercihler yapılabilir. Ahlaken kötü tercihler, kişinin kendi vicdanı ya da kamu vicdanı tarafından suçlanacağı anlamına gelir. Cinsiyetçi dil ve nefret söylemi, haberden kişisel çıkar sağlama, bir ürünün reklamını yapma, özel yaşamı ihlal etme, güçlüyü savunma gibi durumlar da etik tartışmalara yol açar. Gazetecilik etiği, en nihayetinde bir meslek etiğidir ve habercilik yaparken muhabirin özgür iradesini ne yönde kullanacağına dair yönergelerle doludur. Evrensel etik ilkelere karşı yerel etik prensipler, mutlakçılığa karşı rölativist tutumlar, her seferinde basın çalışanını en doğru eylemin ne olduğuna dair kişisel ve vicdani bir sorgulama yükü altına sokar. Bu sorgulama öylesine evrenseldir ki onun izini en başında tanıklık, anlatıcılık, ulaklık, postacılık gibi olgularda, en nihayetinde ise basın-yayın faaliyetlerinde takip etmek mümkündür. Yine bu sorgulama öylesine karmaşıktır ki belli koşullar altında deontolojik davranan bir gazeteci, başka koşullar altında utilitarist davranabilir. Bu değişken tercihlerin altında yatan zihinsel mekanizmaların sorgulanması gerekir. Gazetecilik meslek etiği sorgulamalarını daha görünür kılan, bir anlamda eşsiz bir simülasyon sunan sinema filmleri çekilmiştir. The Post Filmi, Washington Post gazetesinin, bir ordu analisti tarafından basına sızdırılan, Vietnam Savaşı hakkındaki gizli gerçekleri açıklayan Pentagon Belgelerini ele alır. Film’de Washington Post Gazetenin Sahibi Bayan Meyer Kay Graham ve Editör Ben Bradlee arasında geçen diyaloglara, hükümetin gerçekleri gizleme çabasına ve bunlarla ilgili çıkarımlara odaklanılmaktadır. Gerçek olayların anlatıldığı, basın özgürlüğü kavramının sıkça kullanıldığı bu filmde, basınla etiğiyle ilgili bazı sorulara cevap aranmaktadır. Gazetecilerin Basın Meslek İlkelerine bağlı kalmaları mümkün müdür? Gazeteciler mesleklerini icra ederken onların tercihlerini hangi ilkeler yönlendiriyor? Gazetecilerin genel tutumu deontolojik mi yoksa teleolojik midir? Özgür basın, yoğun politik ve ekonomik baskı altında varlığını nasıl sürdürebilir? Bu metinde, bu tür sorulara cevap bulabilmek için The Post filmi, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nin (2019) Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumlulukları Bildirgesinden Işıklı (2023) tarafından türetilen Medya Etiği Analiz Kriterleri göz önünde bulundurularak incelenmiştir. Analizlerden filmin büyük oranda basın etiğine uygun içerikler sunduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuç, araştırmacılar tarafından gazetecilerin etik tercihlerinin bağlama duyarlılığı ve bir önceki tercihten bağımsızlığı olarak yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Medya Etiği, Basın Meslek İlkeleri, The Post, Deontoloji, Teleoloji, Gazetecilik.

Debates on Media Ethics: Analysis of The Post in terms of Media Ethics Criteria

Journalism is a public and independent service that operates within defined boundaries to provide accurate information to the masses about events. Its public service nature is used as an argument for journalists to protect the public interest against their individual conscience. In such cases where the common interest is upheld, individual rights may be suspended or violated. This violation creates an ethical dilemma between deontological and utilitarian attitudes: personal interests versus the common interest, universal moral principles versus personal moral judgments, when journalists struggle to make choices in situations where the law allows them discretion in reporting an event or selecting the language of news. Ethical dilemmas arise in journalism not only as binary choices but also due to socio-psychological influences such as indifference, carelessness, outdated writing habits, selfishness, cowardice, favoritism, and ethical debates are also triggered by situations such as sexist language and hate speech, personal gain from news, promoting a product, invasion of privacy, and defending the powerful. Journalism ethics, ultimately, is a professional ethics filled with guidelines on how a reporter should exercise their free will in journalism. Local ethical principles against universal ethical principles and absolutist attitudes against relativistic approaches constantly burden the press worker with personal and conscientious questioning of what the right action is. This questioning is so universal that it can be observed from the very beginning in phenomena such as witnessing, storytelling, relaying, and ultimately in press and media activities. Furthermore, this questioning is so complex that someone who acts deontologically under certain conditions can act utilitarian under different conditions. Cinema films have been made to make journalism professional ethics debates more visible, in a sense, by offering a unique simulation. The film "The Post" focuses on the Washington Post newspaper and its coverage of the Pentagon Papers, which were leaked to the press by a military analyst and revealed the hidden truths about the Vietnam War. "The Post" is a film that frequently mentions the concept of a free press and expresses press freedom. The film features excerpts from dialogues between Katharine Meyer Kay Graham, the publisher of The Washington Post, and Editor Ben Bradlee, showcasing the shock experienced by journalists as they learn the truth, the government's attempts to hide the facts, and the implications of these events. This film, based on true events, seeks answers to some questions related to press and ethics. Is it possible for journalists to adhere to Press Professional Principles? What principles guide journalists in their professional practices? Is the general attitude of journalists deontological or teleological? How can a free press sustain its existence under intense political and economic pressures? In this text, The film 'The Post' has been examined in light of the Media Ethics Analysis Criteria derived by Işıklı (2023) from the Turkish Journalists Association's (2019) Declaration of Rights and Responsibilities of Journalists. The analysis suggests that the film predominantly presents content in accordance with press ethics. This finding has been interpreted by researchers as an indication of journalists' contextual sensitivity and independence from previous choices in ethical decision-making."

Keywords:

Media Ethics, Press Professional Principles, The Post, Deontology, Teleology, Journalism.,

PDF

___

Akçay, E. (2019). “Dijital çağda açıklık etiği ve etik tercihin imkansızlığı: The Circle filmi”. ISophos Dergisi. Sayı 2, ss.1-27. 22 Mayıs 2023 tarihinde https://www.isophos.org/is-cont/uploads/pdf/03/dijital-cagda-aciklik-etigi-ve-etik-tercihin-imkansizligi-the-circle-filmi.pdf adresinden alındı.
Aslan, A. ve Işıklı, Ş. (2023). “Türkiye’deki Gazeteciliğin Etik Kodları: Bulanık Mantıksal Bir Analiz”. STC-PhD (Uluslar arası Bilişim Teknoloji ve Felsefe Sempozyumu) Türkiye, ISTC-PhD Özet Bildiri Kitapçığı, s.26.
Atila, N. (2019). Yirmi Dördüncü Dönem Milletvekilleri Üzerine Bir Araştırma. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Baran, Tanju (Ocak 23, 2018). The Post Filmi ve Gazetecilik. 21 Mayıs 2023 tarihinde https://www.fikriyat.com/kultur-sanat/2018/01/23/the-post-filmi-ve-gazetecilik adresinden alındı.
Bombote, D. M. Diomansi Bombote'nin iletişim sentezi, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi. (23), 107.
Bostan, D. (2018). “Medya Dönüşürken Bilgi ve İktidar: The Post ve The Circle”. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, Özel Sayı, ss.226-229. https://doi.org/10.17829/turcom.470009
Bredin, Jean-Denis (1986). The Affair: The Case of Alfred Dreyfus. George Braziller Publishers.
Demir, V. (2006). “Medya etiği ve özdenetim bağlamında yerel medyayla ilgili basın konseyi kararlarının değerlendirilmesi”, Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi, Sayı 7, ss.63-80.
Doğan Medya Grubu (2012). “Yazılı Basın Yayın İlkeleri”, 19 Mayıs 2023 tarihinde https://www.atlasdergisi.com/dokuman/yayinilkeleri.pdf adresinden alındı.
Dolgunyürek, D. Ö. (2018). “İnternet gazeteciliğinde ortaya çıkan ihlâllerin önlenmesi için çözüm önerileri ve internet gazetecilerinin hakları”. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (1), 205 – 234. https://doi.org/10.30561/sinopusd.424214
EGD-Ekonomi Gazetecileri Derneği (Şubat 19, 2018). “Etik İlkeler”.. 14 Mayıs 2023 tarihinde http://ekonomigazetecileri.org/tr/sayfa/etik-ilkeler adresinden alındı.
Emel, A. R. I. K., & AKGÜN, H. (2019). Türk Sinemasında Gazeteci Kimliğinin Temsili. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, (34), 196-220.
Emel, C., & Akgün, M. (2019). Türkiye'de Gazetecilik Mesleği İle İlgili Akademik Bir Çalışma: Basın Meslek İlkeleri Üzerine Bir İnceleme. Marmara İletişim Dergisi, 28(1), 219-235.
Erimli, B. (2014). Gazetecilik Meslek İlkelerinin uygulanmasını engelleyen unsurlar ve çözüm önerileri. İnsan ve İnsan, 1(1), 23-34.
Erimli, Y. D. (2014). Gazetecilik Etiği. A. Konyalı (Ed.), Gazetecilik Etiği. BETA Basım Yayım Dağıtım.
Eriş, D. A. (2006). Deontoloji. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları. No: 88. s. 5.
Erkış, Melike (2023). Sanki Gazeteciliği Yok Etmek İçin Yazılmış. 19 Mayıs 2023 tarihinde https://sophosakademi.org/sanki-gazeteciligi-yok-etmek-icin-yapzilmis/ adresinden alındı.
Gore, W. (2008) Öz-denetim Kurumları. Etik ilklere Riayeti Tesis Etmek. Medya Öz-denetimi Rehber Kitabı içinde Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT).
Gül, M. (2013). "Basın-Yayın Organlarındaki Özdenetim Uygulamalarının Habercilik Üzerindeki Etkilerine Eleştirel Bir Bakış." 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi.
Gürkan, H. (2017). “The Portrayals of Journalist in Turkish Cinemas: A Study About Media Ethics Through Cinema, Meduske Studue/Media Studies, 2017, 8 (16), 41-60.
Haraszti, M. (2008). Medya Öz-denetiminin Amaçları Hakları ve Sorumlulukları Dengelemek. Medya Öz-denetimi Rehber Kitabı içinde Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT).
Hurriyet.com.tr (Aralık 11, 2012). Medyada Yeni Dönem, 16 Mayıns 2023 tarihinde https://www.hurriyet.com.tr/gundem/medyada-yeni-donem-22120616 adresinden alındı.
Işıklı, Ş. (2016). Etik ile Ahlak Arasındaki 7 Fark. Katı Dergisi, 10, 30-32.
Kösedağ, M. S. (2021). “Basın konseyi kararları bağlamında medya etik ihlalleri”. İş Ahlakı Dergisi, 14 (1), ss.167-190.
Limor, Y. H. (2006). Gazetecilik ve Ek İş: Uluslararası 242 Etik İlkenin Karşılaştırılması. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 23, 151-160.
Özgen, M. (1996). Etik Değerler Açısından Gazeteci Kimdir? İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, İstanbul Üniversitesi Yayınları.
Özgökman, F. (2009). Teleolojik Delil ve Evrim Teorisi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Özırmak M., & BÜYÜKBAYKAL, G. N. (2021). Türk Medyasında Etik Kavramı Üzerinden Yurttaş Gazeteciliğinin Değerlendirilmesi. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 7(1), 112-126.
Peksevgen, B. S. (2016). Global dünyada değişen basın ve gazetecilik. Global Media Journal TR Edition, 6(12), 597.
T24 Bağımsız İnternet Gazetesi (2018). “Hürriyetten: Artık Doğan Medya Grubu Yayın İlkeleri, Demirören Grubu Yayın İlkeleri Oldu.” 20 Mayıs 2023 tarihinde https://m.t24.com.tr/haber/hurriyetten-artik-dogan-medya-grubu-yayin-ilkeleri-demiroren-medya-grubu-yayin-ilkeleri-oldu,648634 adresinden alındı.
Takvim Gazetesi (Mart 31, 2011). “Medya Derneği etik ilkelerini açıkladı” 23 Mayıs 2023 tarihinde https://www.takvim.com.tr/guncel/2011/03/31/medya-dernegi-etik-ilkeleri-acikladi adresinden alındı.
TCG - Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (2019). Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi. 22 Mayıs 2023 tarihinde https://www.tgc.org.tr/bildirgeler/t%C3%BCrkiye-gazetecilik-hak-ve-sorumluluk-bildirgesi/bildirge.html adresinden alındı.
TGC – Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (2023). “Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi’nin Tarihçesi”. 25 Mayıs 2023 tarihinde https://www.tgc.org.tr/bildirgeler/t%C3%BCrkiye-gazetecilik-hak-ve-sorumluluk-bildirgesi/tarih%C3%A7e.html adresinden alındı.
Tugen, B. (2013). “Basın Meslek İlkeleri Gereksinimi ve Özdenetim Kurumları”. III. Uluslararası Ahilik Sempozyumu Bildiri Kitapçığı, ss.547-571
Tunç, A. (Ocak 22, 2023). “Bir feminist olarak: The Post” 22 Mayıs 2023 tarihinde http://platform24.org/yazarlar/2737/feminist-bir-film-olarak--the-post adresinden alındı.