NEYZEN SÂLİH DEDE’NİN ACEMAŞÎRAN PEŞREVİNİN NİYAZİ SAYIN’IN İCRÂ ÖZELLİKLERİ İLE OLUŞAN FARKLI VERSİYONLARININ TESPİTİ
Türk mûsikîsi sâzendelik geleneğinde saz eseri icrâcılığının taksim icrâcılığına kıyasla daha kısıtlayıcı olduğu; yaratıcılık, serbestlik veya doğaçlama gibi kavramların daha çok taksim icrâcılığına yakıştığı gibi bir algı hâkimdir. Ancak arşiv kayıtlarına bakıldığı zaman bazı usta sâzendelerin tıpkı taksim icrâcılığında olduğu gibi saz eseri icrâcılığında da kendilerini notanın bağlayıcılığından kurtarmak, özgürlük denilen hissi yaşamak ve yaşatmak gibi bir durumdan kaçamadıkları görülmektedir. Makalede, bu ruh hâlini yaşadığı düşünülen sâzendelerin başında gelen Neyzen Niyazi Sayın’ın, yedi farklı zaman ve mekânda icrâ etmiş olduğu Neyzen Sâlih Dede’nin bestesi olan Acemaşîran makâmındaki peşrevin icrâ farklılıklarının notaya alınmış şekilleri sunulmuştur. Tüm icrâların birbirleriyle karşılaştırmalı şekilde gösterilmesinin bir makalenin boyutunu aşacağı göz önüne alındığından, icrâların her birinin künyeleriyle birlikte ayrı olarak sunulmasının daha uygun olacağı düşünülmüştür. Bu çalışma sayesinde hem bir eserin tek bir kişinin icrâlarıyla oluşan farklı versiyonlarına ulaşılacak, hem de her defasında yeniden icrâ edilecek bir esere nasıl farklı ruh elbiseleri giydirilebileceğine dair Niyazi Sayın tarafından ipuçları verildiği görülecektir.
Anahtar Kelimeler:
Niyazi Sayın, Acemaşîran Peşrev, İcrâ, Saz Eseri, Nota, Versiyon, Yorum
___
- Behar, C. (1987). Klâsik Türk Musikîsi Üzerine Denemeler. İstanbul: Bağlam Yayınları.
- Birer, M. (2010). Türk Makam Müziği Geleneklerinde Başlıca Doğaçlama Pratikleri. Lisans Bitirme Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi STF.
- Judetz, E. P. (2007). Türk Musiki Kültürünün Anlamları. İstanbul: Pan Yayıncılık
- Özbek, S. (2006). " Niyazi Sayın İle Röportaj" Zeck Dergisi, Sayı: 16, 36.
- Özgen, İ. (2009). Sanatı Yaşamak. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Özbilen, N. Ö. (2007). Fasıl Şarkıcılığı Açısından Türk Makam Müziği’nde Süslemeler. Sanatta Yeterlik Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi SBE.
- Özçimi, S. (2019). Kişisel Görüşme, Üsküdar.
- Tan, A. (2008). Niyazi Sayın'ın Ney Tavrında Perde Pozisyonları. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi SBE.
- The New Grove Dictionary of Music and Musicians, 2001. Macmillan PublishersLimited, London, (ed. Stanley Sadie) (Aktaran: Özbilen, N. Ö. 2007. Fasıl Şarkıcılığı Açısından Türk Makam Müziği’nde Süslemeler, Sanatta Yeterlik Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi SBE).
- Türk Müziği Ustaları, Niyazi Sayın-Necdet Yaşar Audio CD (2006). Albüm Metni:Bülent Aksoy, Kalan Müzik. İstanbul: FRS Matbaacılık
- Ünaldı, T. (2008). 2000'li yıllarda Türkiye'de ney sazı, tavırları ve bu tavırların belli başlı icracıları, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi SBE.
- “Sada” Niyazi Sayın Audio CD (2001). Sufi Music Of Turkish Vol.8, Mega Müzik.İstanbul: FRS Matbaacılık
- ISSN: 2459-0754
- Başlangıç: 2010
- Yayıncı: İstanbul Medeniyet Üniversitesi