KEVSERÎ MECMUASI'NDA GÖRÜLMEYEN BİR EDVÂR: DER BEYÂN-I EDVÂR-I KANTEMİROĞLU

Kevserî Mecmuası'nın istinsahı olan İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi'nde bulunan 1806 [1221] tarihli, "T 1856" numaralı "Edvâr-ı İlm-i Musiki" adlı eserde önemli olduğunu düşündüğümüz bir bilgi mevcuttur. Bu bilgiye göre birkaç sayfalık bölüm Dimitrie Cantemir'e yani Kantemiroğlu'na aittir. Yazı başlığında "Der Beyan-ı Edvâr-ı Kantemiroğlu" yazılıdır ve ilgili alıntının Kantemiroğlu'na ait olduğu açıkça belirtilmiştir. Bu bilginin bilinen Kantemiroğlu Edvârı ile bir ilgisi yoktur. Araştırmacılar Kantemiroğlu Edvârı olarak bilinen "Kitabu İlmil Musiki ala vechi’l Hurufat" adlı eserin Kantemiroğlu'na ait olduğunu ve tek eseri olduğunu kabul etmektedirler. Bu nedenle olsa gerek, T 1856 numaralı Edvâr-ı İlm-i Musiki'de adı geçen "Der beyan-ı Edvâr-ı Kantemiroğlu" başlıklı yazıya itibar edilmediği, yazının kime ait olduğunun, içeriğinin araştırılmadığı, kısaca görülmediği, göz ardı edildiği anlaşılmaktadır. Kantemiroğlu'nun başka bir ifade ile Dimitrie Cantemir'in Osmanlı İmparatorluğu'nun Yükseliş ve Çöküş Tarihi kitabında musiki sanatı ile ilgili yazdığı ve İmparator Ahmet'e ithaf ettiğini belirttiği "küçük bir nüsha"nın bu yazı olabileceği düşünülmektedir. Çalışmanın amacı da bu yazının yeni harflere çevrilerek incelenmesi ve tanıtılması olarak belirlenmiştir. Der Beyân-ı Edvâr-ı Kantemiroğlu başlıklı alıntıda bestehisar, sultanineva, rahatfeza, kâbili, maveraünnehr, siphire, zâbil, zirefkend, hicazkâr, bahrinazik, vechihüseyni, ısfahanek, dilkeş, sebzi, horasan, revay, nigarınîk, gül-izâr, sebzenderisebz, muhalifek, zirkeşide, araban-nigâr, nişavurek, Türkihicaz, zemzeme, terkib-i saba, rekba, acemzirkeşide, nevruzrumi, hisârek, sazkâr makamlarının tarifleri verilmiştir.

___

  • Behar, C. (2017). Kan Dolaşımı, Ameliyat ve Musiki Makamları: Kantemiroğlu (1673-1723) ve Edvâr’ının Sıra Dışı Müzikal Serüveni, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Fonton, C. (1987). 18. Yüzyılda Türk Müziği. Çev. Cem Behar. İstanbul: Pan Yayıncılık.
  • Kevseri Mecmuası, Kitab-ı Musikar, Mf 1994 A 4941.
  • T 1856. Edvar-ı İlm-i Musiki. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar, no. T 1856.
  • Yalçın, Gökhan (2019). Nâyi Mustafa Kevserî'nin Mecmûasında Zikrettiği Edvârlar... http://www.musikidergisi.com/yazar-383-n%C3%A2yi_mustafa_kevser%C3%AEnin_mecm%C3%BBasinda_zikrettigi_edv%C3%A2rlar....html) (Yazı Tarihi: 1 Haziran 2019 Cumartesi).