Demansı Olan Bireylerde Davranışsal ve Psikolojik Semptomların Yönetiminde El Masajının Etkisi: Sistematik Bir Derleme

Giriş: Demansı olan bireylerde meydana gelen davranışsal ve psikolojik semptomlar günlük yaşam aktivitelerini olumsuz yönde etkilemektedir. Demansa bağlı davranışsal ve psikolojik semptomları tedavi etmek amacıyla tıbbi tedavi uygulanmaktadır. Tıbbi tedaviye ek olarak non-farmakolojik girişim olan el masajının uygulanması oldukça önemlidir. Bu sistematik derleme demansı olan bireylerde davranışsal ve psikolojik semptomların yönetiminde el masajının etkinliğini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: PRISMA kontrol listesi rehberliğinde gerçekleştirilen sistematik derlemede “demans”, “el masajı”, “masaj”, “masaj terapi’’ kelimeleri ve İngilizce karşılıkları Cochrane, Google Scholar, CINAHL, MEDLINE, PubMed, Scopus ve Web of Science dahil yedi veri tabanında taranmıştır. Dahil edilme kriterlerine uygun olan 5 çalışma sistematik derlemeye dâhil edilmiştir. Bulgular: Anahtar kelimeler ile ulaşılan 1211 çalışma dâhil edilme kriterleri doğrultusunda incelendikten sonra 5 makale çalışma kapsamına alınmıştır. Bu çalışmalarda, el masajının demansı olan bireylerde stres, ajitasyon, depresif semptomlar üzerine etkileri incelenmiş; el masajı uygulamalarının farklı ülkelerde, ev, bakımevi, hastane ve huzurevleri gibi çeşitli kurumlarda farklı ürün ve sürelerle yapıldığı belirlenmiştir. Sonuç: Çalışmalarda el masajının, demansı olan bireylerdeki davranışsal ve psikolojik semptomlar üzerindeki etkinliği gözlemlenmiş ve sonuçların istatistiksel olarak da anlamlı olduğu saptanmıştır. Demansı olan bireylerin hemşirelik bakım yönetiminde el masajını klinik alanlarda uygulamak, hemşireleri teşvik etmek, hemşirelik bakımında yaygınlaştırmak ve etkin bir rehber oluşturmak için daha fazla kanıta dayalı çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Demans, el masajı, masaj, masaj terapi, davranışsal ve psikolojik semptomlar.

The Effect of Hand Massage on the Management of Behavioral and Psychological Symptoms in Elderly Individuals with Dementia: A Systematic Review

PDF

___

Chirico I, Ottoboni G, Valente M, Chattat R. Children and young people's experience of parental dementia: A systematic review. Int J Geriatr Psychiatry. 2021;36(7):975-992.
Margenfeld F, Klocke C, Joos S. Manual massage for persons living with dementia: A systematic review and meta-analysis. Int J Nurs Stud. 2019;96:132-142.
Alıcılar HE, Çalışkan D. Alzheimer Hastalığı ve Korunma Stratejileri. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2021;30(2):107-115.
Sheehan B. Assessment scales in dementia. Ther Adv Neurol Disord. 2012;5(6):349-358.
Kasar KS, ve Yıldırım Y. İleri Demans Hastalarında Palyatif Bakım. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi. 2017;9(2):164-170.
Ercan FB. Alzheimer hastalığında davranışsal semptomlar ve mikrobiyota ilişkisi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul, Türkiye: İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. 2018.
Ruitenberg A, van Swieten J C, Witteman J C, et al. Alcohol consumption and risk of dementia: the Rotterdam Study. Lancet. 2002;359:281-6.
Küçükgüçlü Ö, Söylemez BA, Buckwalter KC. Demansı olan bireyde davranışsal problemleri azaltmada kanıta dayalı bir model: azalmış stres eşiği modeli. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2011.
Wolf MU, Goldberg Y, Freedman M. Aggression and Agitation in Dementia. Journal of Continuum. 2018;24(3):783-803.
Gutzmann H, Qazi A. Depression associated with dementia. Z Gerontol Geriatr. 2015;48(4):305-311.
Russell-Williams J, Jaroudi W, Perich T, Hoscheidt S, El Haj M, Moustafa AA. Mindfulness and meditation: treating cognitive impairment and reducing stress in dementia. Rev Neurosci. 2018;29(7):791-804.
Akyar, İ. Demanslı hasta bakımı ve bakım modelleri. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2011;18(2), 79-88.
Terzi, A., Gebressalesıe, H. T., & Yıldırım, Y. (2020). Yaşlı Bireylerde Aromaterapi Uygulamaları: Sistematik Derleme. Journal Of Traditional Medical Complementary Therapies, 3(3).
Arslan GG. Huzurevinde yaşayan yaşlılarda sırt masajı ve el masajının konfor ve anksiyeteye etkisi [Yüksek lisans tezi]. İzmir, Türkiye: Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. 2016.
Viggo Hansen N, Jørgensen T, Ørtenblad L. Massage and touch for dementia. Cochrane Database Syst Rev. 2006;2006(4):CD004989.
Wang HL, Keck JF. Foot and hand massage as an intervention for postoperative pain. Pain Manag Nurs. 2004;5(2):59-65.
Çimke S. Çocuklarda Abdominal Cerrahi Sonrası El Masajının Ağrı, Duygusal Belirtiler ve Fizyolojik Parametreler Üzerine Etkisi [Doktora tezi]. Kayseri, Türkiye: Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. 2019.
Kara Ö. Koroner arter bypass cerrahisi sonrası uygulanan el masajının ağrı üzerine etkisi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul, Türkiye: İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. 2019.
Cino K. Aromatherapy hand massage for older adults with chronic pain living in long-term care. J Holist Nurs. 2014;32(4):304-315.
Yücel ŞÇ, Arslan GG, Bagci H. Effects of Hand Massage and Therapeutic Touch on Comfort and Anxiety Living in a Nursing Home in Turkey: A Randomized Controlled Trial. J Relig Health. 2020;59(1):351-364.
Gebreselassıe HT. Kronik Non-Maling Ağrısı Olan Yaşlı Bireylerde Aromaterapi El Masajının Ağrı Düzeyi ve Yaşamsal Bulgulara Etkisi [Yüksek lisans tezi]. İzmir, Türkiye: Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. 2020.
Joanna Briggs Institute. Joanna Briggs Institute Qualitative Assessment and Review Instrument (QARI). JBI QARI Data Extraction Form for Interpretive & Critical Research. 2014.
Schaub C, Von Gunten A, Morin D, Wild P, Gomez P, Popp J. The Effects of Hand Massage on Stress and Agitation Among People with Dementia in a Hospital Setting: A Pilot Study. Appl Psychophysiol Biofeedback. 2018;43(4):319-332.
Fu CY, Moyle W, Cooke M. A randomised controlled trial of the use of aromatherapy and hand massage to reduce disruptive behaviour in people with dementia. BMC Complement Altern Med. 2013;13:165.
Yoshiyama K, Arita H, Suzuki J. The Effect of Aroma Hand Massage Therapy for People with Dementia. J Altern Complement Med. 2015;21(12):759-765. doi:10.1089/acm.2015.0158
Suzuki M, Tatsumi A, Otsuka T, et al. Physical and psychological effects of 6-week tactile massage on elderly patients with severe dementia. Am J Alzheimers Dis Other Demen. 2010;25(8):680-686.
Turten Kaymaz T, Ozdemir L. Effects of aromatherapy on agitation and related caregiver burden in patients with moderate to severe dementia: A pilot study. Geriatr Nurs. 2017;38(3):231-237.
Snyder M, Egan EC, Burns KR. Interventions for decreasing agitation behaviors in persons with dementia. J Gerontol Nurs. 1995;21(7):34-40. doi:10.3928/0098-9134-19950701-11
Hicks-Moore SL, Robinson BA. Favorite music and hand massage: Two interventions to decrease agitation in residents with dementia. Dementia. 2008;7(1):95-108.
Oh JJ. The effect of hand-massage on the relaxation of dementia patients. Journal of Korean Academy of Nursing. 2000;30(4):825-835.
Hulme C, Wright J, Crocker T, Oluboyede Y, House A. Non-pharmacological approaches for dementia that informal carers might try or access: a systematic review. Int J Geriatr Psychiatry. 2010;25(7):756-763